یمن
18 خرداد, 1404
میلاد امام هادی علیه السلام مبارک
20 خرداد, 1404
آیت‌الله خامنه‌ای و چالش ترمیدور!
1️⃣ در سخنرانی سالروز رحلت امام خمینی، آیت‌الله خامنه‌ای برای چندین بار، از امکان ترمیدور در انقلاب‌های اجتماعی سخن گفت و تصریح کرد که اغلب یا حتی همۀ انقلاب‌ها، با چالش ترمیدور روبرو شدند و در این ستیز بنیادین، ماهیّت اولیۀ خویش را باختند. ترمیدور، اصطلاحی است در جامعه‌شناسیِ انقلاب که بر بازگشت انقلاب به دورۀ پیشاانقلاب و تبدّل ماهیّتیِ انقلاب دلالت دارد. دراین‌حال، انقلاب از مسیر آغازینش منحرف می‌شود و از لحاظ معنایی و غایی، فرومی‌پاشد؛ هرچند پاره‌ای از صورت‌ها و ظواهر، همچنان پابرجا هستند.
آیت‌الله خامنه‌ای چنین گفت که اگر انقلاب اسلامی در برابر آفت بنیان‌برافکنِ ترمیدور، از دست نرفته و همچنان به آرمان‌های اصیل و اوّلیۀ خویش متعهد است، به دو دلیل بوده که یکی از آنها، گنجاندن نیرویی به‌نام ولیّ‌فقیه در عمق ساختار سیاسیِ جمهوری اسلامی است.
ایشان دربارۀ عامل دیگر، به تفصیل سخن گفت، اما دربارۀ عامل ولایت‌فقیه، سخنی نگفت؛ به‌گمانم به این دلیل که خودِ ایشان در این جایگاه قرار دارد و شاید برخی بددلان، اشارۀ ایشان به فضایل و برکات این نیروی قدسی را در ساختار سیاسی، تمجید شخصی ایشان می‌انگاشتند.
آیت‌الله خامنه‌ای و چالش ترمیدور!
2️⃣ من همواره در مطالبی در نگاشته‌ام، به این حقیقت تصریح کرده‌ام که پس از رحلت امام خمینی، موج به‌شدّت سنگین و وسیعِ ترمیدور در درون حاکمیّت، آغاز شد و می‌رفت که این انقلاب نیز به سرنوشت انقلاب‌های دیگر تبدیل بشود. در این برهه، سه طرح کلان به اجرا درآمدند:
طرح لیبرالیسمِ معرفتی در جریان روشنفکریِ سکولار، طرح لیبرالیسمِ اقتصادی در دولت سازندگی و طرح لیبرالیسمِ سیاسی در دولت اصلاحات. این سه ضلع، تجدیدنظرهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را شامل می‌شدند و چنانچه با تمامیّت خویش، کامیاب می‌شدند، امروز دیگر اثری از آرمان‌های انقلابی در میان نبود.
کسی‌که بیش از همه در برابر این موجِ سه‌ضلعی ایستاد و مجال پیشرویِ گسترده به آنها را نداد، شخص آیت‌الله خامنه‌ای بود. او در سال‌های اخیر، از این موج ترمیدور به‌عنوان واگراییهای دهۀ هفتاد یاد کرد. البته تجربۀ عینیِ دهه‌های بعدی نیز نشان می‌دهد که موج ترمیدور در دهۀ هفتاد، متوقف نشد و این تلاش، همچنان ادامه یافت و حتی اکنون نیز در جریان و فعّال است.
آیت‌الله خامنه‌ای با تعابیر مختلف، در برابر موج‌های دهه‌ایِ ترمیدور، صف‌بندی کرده است: تهاجم فرهنگی، عبرت‌های عاشورا، اشرافی‌گریِ حاکمیّتی، ثروت‌های بادآورده، طبقۀ جدیدِ نوکیسه، ریزش‌ها و رویش‌ها، سیرت و صورت انقلاب، ساخت حقیقی و حقوقی نظام، سکولاریسم پنهان، انقلابی‌گری، نظام انقلابی، آرمان‌گرایی و …
3️⃣ نیروی اصلی و عمدۀ تولید موج ترمیدور در دورۀ پساامام، دولت‌ها بوده‌اند. فکر اوّلیه، در محافل روشن فکری، ساخته‌وپرداخته می‌شد و آن‌گاه به درون ساختار دولت راه می‌یافت.
این دولت‌ها، دولت‌های واگرایی بوده‌اند و هر یک بیش‌وکم، در این باره، کنشگری داشته‌اند. مسأله این است که نیروی ولیّ‌فقیه، نقش بازدارنده ایفا کرده و ترمیدور را ممتنع ساخته است.
جریان‌های تکنوکرات و لیبرال نیز این حقیقت را دریافته‌اند و براین‌اساس، نوع حکمرانیِ شخص آیت‌الله خامنه‌ای را برنمی‌تابند و در قالب موج‌های فتنه، در پی کنار زدن ایشان از قدرت سیاسی بوده‌اند. آنچه که در فتنۀ سال‌های هفتادوهشت و هشتادوهشت رخ داد، هرگز سوءتفاهم نبود، بلکه غرض، تحدید قدرتِ آیت‌الله خامنه‌ای و حتی حذف ایشان بود.
…البته روشن است که کنشگریِ ولیّ‌فقیه، در چهارچوب بضاعت قانونی‌اش است و وسعت ارادۀ دولت‌ها، کار را دشوار می‌کرده است. ازاین‌رو، انقلاب با وجود این‌که تاکنون استحاله نشده، اما ضربه‌های سختی نیز در اثر چرخش‌ها و واگراییهای دولت‌ها خورده است، و اگر این نقصان در میان نبود، چه‌بسا مدّت‌ها پیش در قلّه قرار می‌داشتیم. به‌هرحال، تعلیق طرح ترمیدور در انقلا ب ایران، به‌واسطۀ حضور شخصِ آیت‌الله خامنه‌ای در قدرت سیاسی بوده است.
منبع
✍🏻 مهدی جمشیدی
لینک ها
تارنمای مرکز پاسخگویی به سئوالات و شبهات جوابگو
