فلسفه بعثت پیامبران؛ تربیت انسان در جهت اطاعت و عبودیت خداوند و دوری از طاغوت است. بدیهی است که تربیت انسان بدون قوه عقل امکان‌پذیر نخواهد بود. زیرا تشخیص حسن و قبح و انتخاب هر کدام از آنها به وسیله عقل صورت می‌گیرد. و انسان، با عقل خویش در سه ساحت رفتارشناسی، رفتارگرایی و رفتارسازی ورود پیدا می‌کند.

بین عقلانیت و رفتار انسان رابطه مستقیم وجود دارد. بنا به فرمایش علی(ع) گفتار زیبای انسان دلیل بر خردمندی او است(عيون الحكم، ص550). بنابراین اﻋمال و رفتار فردي و اجتماعی انسان‌ها، ﺣكايت‌گر ميزان خِرَد آنها است و این گونه ارتباطات و تأثيرات را ﻋﻼوه بر حیطه فردي، مي‌توان در سطح جامعه نيز جاري دانست. مثلا مدارا كردن با مردم نشانه ﻋﻘﻞ و خِرَد دانسته شده است(غرر الحكم‏، ج 1، ص٣٥٩). و یا تحمل نادان‌ها به ﻋﻨوان زكات ﻋﻘﻞ برشمرده شده است(همان، ج2، ص١٥٤).

▪️اینکه پیامبراکرم(ص) فرمود؛ «نخستین چیزی که خداوند خلق کرده، عقل است»(بحار، ج۱، ص۹۷)؛ شاید به این دلیل باشد که دنیای بدون عقل، دنیای توحش خواهد بود. پس قبل از هر مخلوقی عقل را آفرید.
➖خداوند با عقل به انسان #کرامت داده است(اسراء/70). هدف انبياء هم به كرامت رساندن انسان‌ها و دور کردن آنها از پستی و لئامت است(جوادی آملی، کرامت در قرآن، ۱۳۶۹ش، ص۱۳۰). کرامت در برابر دنائت و پستی است. تمام رذائل و پستی‌ها از جهالت و حماقت سرچشمه می‌گیرند. و خدا بر کسانی که نمی‌اندیشند، پلیدی را قرار می‌دهد»(یونس/ ۹۹-۱۰۰). اهل دوزخ هم به دلیل عدم کاربست عقلانیت در زندگی دنیوی، جهنمی شده‌اند(ملک/10).