حیات سیاسی
ادامۀ حیات سیاسی ایران با این‌همه تحریم چگونه ممکن است؟
مقدمه
در سال‌های اخیر، تحریمهای بی‌سابقه‌ای ازسوی کشورهای غربی، مخصوصاً امريکا، علیه جمهوری اسلامی ایران، اعمال شد. این تحریمها که تحت عنوان فشار حداکثری صورت گرفت، موجودیت جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفته بود.
امريکا و متحدانش، تبلیغات رسانهای گسترده‌‌ای انجام دادند و از پایان حیات سیاسی جمهوری اسلامی ایران پس از این تحریمها سخن گفتند. برخی از گروه‌های معاند نظام جمهوری اسلامی نیز این تبلیغات را ترویج کرده و از تأثیرات عظیم تحریمها سخن گفتند و این پرسش را در اذهان ایجاد کردند که آیا جمهوری اسلامی با این روند مدیریت حاکم بر دولت و تحریمهای سخت اقتصادی، قادر به ادامۀ حیات سیاسی خود بدون اتکا به دیگر کشورها خواهد بود یا خیر.
قطعاً هدف این تبلیغات، ناامیدی مردم از موفقیت نظام در مقابله با مشکلات و تحریمهای اقتصادی بوده است.
پاسخ
پیشینۀ تحریم جمهوری اسلامی ایران به آغاز انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد. جمهوری اسلامی ایران در اولین سال پیروزی خود، ازطرف امريکا تحریم شد؛ اما تاکنون پس از گذشت بیش از 4 دهه از انقلاب اسلامی، ایران توانسته است بدون اتکا و وابستگی به دیگر کشورها و با اتکا به توان داخلی خود، در برابر این تحریمها و مشکلات، مقاومت کرده و به مسیر خود ادامه دهد.
در طول هشت سال جنگ تحمیلی، جمهوری اسلامی از خرید و تهیۀ کم‌اهمیت‌ترین تجهیزات جنگی، مانند سیم‌خاردار، محروم بود؛[1] درحالی‌که دولت متجاوز صدام از کمک مالی، مستشاری، تجهیزاتی و اطلاعاتی ازسوی بسیاری کشورهای منطقه و جهان برخوردار بود.
برای مثال، فرانسه هواپیماهای پیشرفتۀ میراژ را به صدام اجاره داد.[2] اما درنهایت صدام برندۀ جنگ نشد و ملت ایران و جمهوری اسلامی ایران با واردساختن تلفات بسیار به رژیم صدام، یک قدم از مرزهای خود عقب‌نشینی نکرد. بنابراین، تحریم مسئلۀ امروز و دیروز جمهوری اسلامی ایران نیست و وضعیت امروز کشور نیز سخت‌ترین شرایط اقتصادی کشور در وضعیت تحریم نیست.
مقاومت ملت و نظام در سال‌های جنگ، تجربۀ گران‌سنگی را برای روزهای سخت مقاومت در برابر تحریم ایجاد کرده است.
وضعیت اقتصادی ایران با تمامی فرازونشیب‌ها و سختی‌های جنگ، تحریم، فساد برخی کارگزاران و سوء‌استفاده از شرایط تحریم، در بسیاری از شاخص‌های اقتصادی، نسبت به قبل از انقلاب وضعیت مثبت را نشان می‌دهد.
آمار زیر به نقل از بانک جهانی در بازۀ زمانی چهل سال پس از انقلاب اسلامی به شرح زیر است: افزایش قدرت خرید خانوارهای ایرانی از 1600 دلار به حدود 3000 دلار، افزایش ۱۰۰۰درصدی صادرات کالا، افزایش سرانۀ درآمد ملی از حدود 2100 دلار به 7000 دلار، رشد دوونیم‌برابری تولید ناخالص داخلی، رشد 6 تا 7 برابری ارزش‌افزودۀ بخش صنعت، رشد ۳۰۰درصدی بخش کشاورزی و موارد متعدد دیگری که در آمارهای جهانی موجود است.[3]
با طرح این آمار، ممکن است اشکال شود که وضعیت کشورهای همسایه از ایران بهتر است.
در پاسخ باید گفت بسیاری از کشورهای همسایه توان ادارۀ کشور در وضعیت تحریمی بسیار اندک را ندارند. هریک از این کشورها در صورت کمترین تهدید ازسوی امريکا، در وضعیت بحرانی شدید و حتی فروپاشی قرار می‌گیرند. همچنین، توجه به این نکته ضروری است که هدف تحریم، فروپاشی بوده است؛
درحالی‌که نه‌تنها فروپاشی صورت نگرفته، بلکه قدرت جمهوری اسلامی ایران در تمامی عرصه‌ها افزایش چشمگیری پیدا کرده است. شایان ذکر است تمامی این پیشرفت‌ها بدون اتکا به قدرت‌های خارجی صورت پذیرفته است.
همچنین، در تمام پیشبینیهای صورت‌گرفته برای اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۲م، در گزارشهای مؤسسات معتبر مانند بانک جهانی، صندوق بینالمللی پول و مؤسسۀ مالی بینالملل،[4]
رشد اقتصادی ایران مثبت برآورد شده و پیشبینیهای صورت‌گرفته نیز در دامنه‌‌ای بین ۲ تا حدود ۶ درصد بوده است. سیاست جدید دولت ایران در نگاه به شرق، تعامل بیشتر با همسایگان، نگاه به درون و اتکا به دانش و توان عظیم نیروی انسانی داخلی، چشم‌انداز مثبتی را برای اقتصاد ایران رقم زده است.[5]
البته این آمار و ارقام، به‌معنای نادیده‌انگاشتن مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم نیست. تحریمها آسیب‌های زیادی برای کشور ایجاد کرده است؛ چراکه تحریم یک جنگ اقتصادی است و مانند جنگ نظامی، تلفات خاص خود را به‌همراه دارد؛ اما این آسیب‌ها یک‌طرفه نیست بلکه طرف مقابل نیز آسیب می‌بیند.
برای نمونه، رئیس اتحادیۀ فدرال توسعۀ اقتصادی و بازرگانی خارجی آلمان گفته است: امروز باتوجه‌به پیشرفت‌‌های صورت‌گرفته در ایران، قطع ارتباط تجاری بیش از آنکه به ضرر ایران باشد، به ضرر تجار آلمانی تمام شده و ما نمی‌توانیم از ظرفیت‌‌های موجود در ایران بهره بریم. آگاهی طرف مقابل به این آسیب‌ها می‌تواند از دامنۀ تحریمها در آینده بکاهد و مقدمۀ تعامل بیشتر جهانی شود.
همچنین، درخصوص این مسئله، نباید از بزرگ‌نمایی مشکلات اقتصادی، و سیاه‌نمایی وضعیت اقتصادی ایران در تبلیغات رسانهای غافل بود. مردم ایران در تمامی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خود در معرض سنگین‌ترین بمباران‌های تبلیغاتی هستند. صدها رسانۀ داخلی و خارجی، وضعیت اقتصادی ایران را چنان روایت می‌کنند که گویا روزانه هزاران انسان در ایران از گرسنگی تلف می‌شوند.
کوچک‌ترین صحنه از خیابان‌های شهرهای بزرگ در سطح وسیع رسانهای پوشش داده می‌شود. این وضعیت رسانهای و این حجم از غبارآلودگی فضای تبلیغات، قدرت تشخیص انسان عادی را دچار اختلال می‌کند. داوری در این فضا، بسیار سخت است. مردم عادی روزانه در معرض این تهاجم تبلیغی قرار می‌گیرند و درنتیجه نمی‌توانند درست را از غلط تشخیص دهند.
در این وضعیت، نگرش آنان به آینده نومیدانه است و دائماً منتظر حوادث بزرگ اجتماعی و سیاسی هستند. راه مقابله با این هجمۀ عظیم، مراجعه به مراجع جهانی بی‌طرف است. گزارشهای نهادهای اقتصادی بینالمللی نسبتاً مستقل می‌تواند روش مناسبی برای داوری در این زمینه باشد که به بخشی از این گزارش‌ها اشاره شد.
نتیجه
جمهوری اسلامی ایران از اولین سال‌های پیروزی انقلاب در وضعیت تحریم قرار گرفته است. ملت ایران روزهای سخت بسیاری را از سر گذرانده و از مشکلات عبور کرده است. تحریمهای سال‌های اخیر، نهایتِ تلاش دشمن درزمینۀ اقتصادی و هدف آن فروپاشی و پایان حیات سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران بود، اما اکنون این برنامه‌ها به اعتراف دشمنان ملت ایران، شکست خورده است.
چشم‌انداز اقتصادی ملت ایران کاملاً روشن است و عزم ملت ایران در ادامۀ راه می‌تواند تمامی مشکلات را از سر راه بردارد. همدلی، اتکا به توان عظیم داخلی و مقابله با فساد می‌تواند از شدت مشکلات بکاهد و مسیر آیندۀ پیشرفت کشور را هموارتر سازد. این سخن البته به‌معنای انکار وجود مشکلات اقتصادی در کشور نیست؛ اما همان‌گونه که تاکنون ملت ایران بدون اتکا به قدرت‌های خارجی، به مقاومت و رشد خود ادامه داده است، در آینده نیز می‌تواند با اتکا به توانمندی خود و با ایجاد بستر همکاری‌های منطقه‌ای و بینالملل، با امید به آیندۀ بهتر به حیات سیاسی خود ادامه دهد.
منابع
[1]. بيانات امام خامنه‌اىa در ديدار با مردم کرمانشاه، 20/7/1390، دسترسى در: https://farsi.khamenei.ir/ speech-content?id=17510.
[2]. خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا، «فرانسه چه نقشی در تجهیز نیروی هوایی صدام داشت؟»، دسترسی در: https://www.isna.ir/news/22081، 30 تیر 1399.
[3]. مشرق‌نیوز، «عملکرد انقلاب اسلامی در آمارهای جهانی»، دسترسی در: https://www.mashreghnews.ir/ news/829965، 21 بهمن 1396.
[4] .Institute of International Finance.
[5]. مشرق‌نیوز، «عملکرد انقلاب اسلامی در آمارهای جهانی»، دسترسی در: https://www.mashreghnews.ir/ news/829965، 21 بهمن 1396.
