س:دلیل کودتای رضا خان به نقل از امام خمینی چه بود؟
ج:
شما همگى به قرارداد وثوق الدوله [1] نفرين كرديد و لعنت فرستاديد، حق هم داشتيد بكنيد لكن پس ازچند روز همان نقشه را با وضع بدترى كه همه مى دانيد به گردن شما باركردند.
احمدشاه دراين چيز آخرى كه گذاشتندش كنار، براى اينكه يك قراردادى بود كه وقتى كه رفت درخارج ، در سر ميزعرض ميكنم مهمانى قرارداد را دادند دستش كه امضاء كند، امضاء نكرد، ازهمانجا اساس بيرون رفتن او و آمدن رضاشاه نقشه اش كشيده شد كه اين به درد ما نمى خورد كه قرارداد ما را امضاء نمى كند.[2]
رضاخان را آورده بودند براى اينكه اين را تشخيص داده بودند كه يك آدم قلدرى است و اول هم يك نفر روزنامه نويس را، سيد ضياء[3] را همراهش آوردند و بعد هم او را بيرونش كردند و خود اين را گذاشتند كه يك آدم قلدرى است مى تواند كارها را انجام بدهد. اولا سواد ندارد، چيزهاى سياسى را نمى داند و ثانيا آدم قلدرى است هر كارى به او بگويند مى كند.[4]
شايد كم از شما باشد كه زمان رضاخان [5] را درك كرده باشد. قضيه آمدن رضاخان به تهران و كودتاى رضاخان يك امرعادى نبود كه من باب اتفاق يك نفر آدم مثلا عامى لشكر بيايد و كودتا كند و دنبالش هم آنطور اعمال باشد و دنبال دنبالش هم آنطور اعمال . ابتدا اين را آوردند وكلمه به كلمه آنطور كه انسان حدس مى زند به او برنامه دادند و راه نشان دادند.[6]
[1] در زمان احمد شاه قاجار، قراردادى معروف به قرارداد وثوق الدوله )نخست وزير وقت ) ميان ايران و انگليس منعقد گرديد (1298 ه -.ش / 1919 م ) كه بر اساس آن دولت انگليس متعهد شده بود مبلغ دو ميليون ليره وام به ايران پرداخت كند و سازماندهى و اداره ارتش را به عهده بگيرد. اين قرارداد، ايران را عملا تحت سلطه انگليس درمى آورد.
[2] صحيفه نور جلد:4 صفحه :118 تاريخ سخنرانى : 10/10/57
[3] سيد ضياءالدين طباطبايى (1268-1348 ه -.ش ) مدير روزنامه رعد و يكى از عوامل اصلى كودتاى 1299، نخست وزير كودتا و مدافع قرارداد 1919 بود و پس از سه ماه نخست وزيرى عزل و از ايران خارج شد؛ وى در دوره چهاردهم مجلس شوراى ملى به نمايندگى مجلس انتخاب شد.
[4] صحيفه نور جلد:12 صفحه :231 تاريخ سخنرانى :20/4/59
[5] در سال 1299 ه -.ش رضاخان ميرپنج كه فرماندهى يك يگان قزاق را در قزوين داشت طبق برنامه دولت انگلستان ، تهران را به تصرف خود درآورد و با يك كودتا از احمد شاه براى سيد ضياءالدين طباطبايى فرمان نخست وزيرى گرفت . رضاخان بتدريج موقعيت خود را محكم كرد و به تشكيل ارتش واحد مبادرت نمود. در سال 1302 ه -.ش احمد شاه ، رضاخان را به رياست وزرا منصوب كرد و خود عازم اروپا شد، سرانجام در سال 1304 نمايندگان مجلس فرمايشى با فشار رضاخان ماده واحده اى را به مجلس بردند كه به موجب آن احمد شاه از سلطنت خلع گرديد و رضاخان به پادشاهى انتخاب شد.
[6] صحيفه نور جلد:15 صفحه :143 تاريخ سخنرانى : 18/6/60
