ذوالقرنین کیست؟
الف) منظور از ذوالقرنين در سوره كهف كيست؟ ب) در چه زماني ميزيسته است؟ ج) پيرو كدام دين و پيامبر(ص) بوده است؟ د) محل سكونت و سرزمين وي كجا بوده است؟
قرآن، داستان ذوالقرنين را در سوره كهف آيات 83 تا 98بيان كرده و براي او ويژگيهايي را برشمرده است. مفسران در اينكه ذوالقرنين كيست، اختلاف نظر دارند. برخي او را اسكندر مقدوني و عدهاي او را «شين هوانك تي» و… دانستهاند و هر يك كوشيدهاند تا اين ويژگيهاي قرآني را با آنها تطبيق دهند، اما نظري را كه علامه طباطبايي(ره)، آيتاللّه مكارمشيرازي و…به صحت و حقيقت نزديكتر ميدانند، اين است كه ذوالقرنين همان كوروش كبير، پادشاه هخامنشي است. الميزان، ج 13، ص 391؛ تفسير نمونه، ج 12، ص 543. قرينههايي كه ايشان براي تأييد خود ميآورند از اين قرار است: 1 . ذوالقرنين شخصيتي است كه خداوند به او تمكن در روي زمين و قدرت و اختيار داده است و اين با شخصيت كوروش كه بر بخش عظيمي از آسيا و اروپا دست يافته و نخستين امپراتوري بزرگ تاريخ را تأسيس كرده است، توافق دارد. 2 . ذوالقرنين مطرح شده در قرآن خداشناس و موحد است و كوروش هم خداشناس و يكتاپرست بوده است و معقولترين تاريخي كه براي ظهور زرتشت ياد ميشود، حدود قرن ششم پيش از ميلاد (560 ـ 539 ق. م) است ر. ك: تفسير نور الثقلين، ج 3، ص 294 ـ 295. كه با تاريخ حيات كوروش توافق دارد. 3 . ذوالقرنين سفر يا لشكركشي به غرب يا مغرب خورشيد داشته است و اين با لشكركشي كوروش به آسياي صغير و تسخير آن سرزمين انطباق دارد. 4 . ذوالقرنين سفر يا لشكركشي به شرق يا مشرق خورشيد داشته است و اين با لشكركشي كوروش به جنوب شرقي (مكران و سيستان) و شمال شرقي (حدود بلخ) انطباق دارد. 5 . ذوالقرنين با قومي وحشي مواجه شده است و اين با رفتن كوروش به سمت شمال و نبرد با اقوام وحشي «سكا» كه به عبارتي همان يأجوج و مأجوج هستند، انطباق دارد. در اين جا كوروش اقوام وحشي را عقب ميراند و در معبر داريال سدي با آهن و مس ميسازد كه هنوز بقاياي اين سد برپاست. بهاءالدين خرمشاهي، فصلنامه بينات، سال چهارم، شماره دوم تابستان 76 ص 109 ـ 105. البته مبتكر اين نظريه «سر سيد احمدخان هندي» است كه «مولانا ابوالكلام آزاد» در ايضاح و تقريب آن كوشيد. الميزان، ج 13، ص 391. از بسياري از روايات اسلامي كه از پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) نقل شده ميخوانيم: «او پيامبر نبود بلكه بنده صالحي بود».