علت تعدد همسران پیامبر (ص)

منتشر شده توسط م شریف2 فعال 25 فروردین, 1403

علت تعدد همسران و مشروعیت ازدواج با بیش از ۴ همسر دائمی برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چیست؟

پاسخ:

پرسش دربارۀ همسران پیامبر (ص) و علت مشروعیت ازدواج پیامبر با بیش از چهار زن دائمی استُ درحالی‎که برای دیگران مشروع نیست. پاسخ آن است که این حکم از احکام اختصاصی پیامبر است. اختصاصی‎بودن جواز نکاح با بیش از چهار همسر برای ایشان با استفاده از آیات قرآن ‎اثبات‎شدنی است. بازخوانی برخی وقایع تاریخی و بررسی اسباب نزول آیاتی از سوره‎های نساء و احزاب، چگونگی و دلایل اختصاصی‎بودن این جواز را مشخص می‎کند.

آیات جواز نکاح رسول

در دو سوره دربارۀ همسران پیامبر و ازدواج‎های ایشان سخن گفته شده است. یکی در سورۀ نساء (آیۀ سوم) و یکی در سورۀ احزاب (آیات۲۸ و ۲۹).

آیه سوره نساء

در سورۀ نساء به‎طورکلی در زمینۀ تعدد همسران سخن گفته است که غیرمستقیم به همسران پیامبر مرتبط می‎شود. آیۀ سوم سورۀ نساء که دلالت بر تحدید همسران دارد. بعد از سال هفتم نازل‎شده است.

در این آیه چنین آمده است: و آن خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیتَامَی فَانْکحُوا مَا طَابَ لَکمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَی وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکتْ أَیمَانُکمْ ذَلِک أَدْنَی أَلَّا تَعُولُوا (نساء:۳). و اگر می‎ترسید که (بهنگام ازدواج با دختران یتیم،) عدالت را رعایت نکنید، (از ازدواج با آنان، چشم‎پوشی کنید و) با زنان پاک (دیگر) ازدواج نمایید، دو یا سه یا چهار همسر و اگر می‎ترسید عدالت را (دربارۀ همسران متعدد) رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانی که مالک آن‎هایید استفاده کنید، این کار، از ظلم و ستم بهتر جلوگیری می‎کند.

آیه سوره احزاب

آیۀ ۵۰ سورۀ احزاب نیز بیانگر احکام اختصاصی در امر نکاح برای پیامبراکرم است:

یَا أَیُّهَا النَّبِی إِنَّا أَحْلَلْنَا لَک أَزْوَاجَک اللَّاتِی آتَیتَ أُجُورَهُنَّ وَمَا مَلَکتْ یمِینُک مِمَّا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَیک وَبَنَاتِ عَمِّک وَبَنَاتِ عَمَّاتِک وَبَنَاتِ خَالِک وَبَنَاتِ خَالَاتِک اللَّاتِی هَاجَرْنَ مَعَک وَامْرَأَةً مُؤْمِنَةً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِی إِنْ أَرَادَ النَّبِی أَنْ یسْتَنْکحَهَا خَالِصَةً لَک مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ قَدْ عَلِمْنَا مَا فَرَضْنَا عَلَیهِمْ فِی أَزْوَاجِهِمْ وَمَا مَلَکتْ أَیمَانُهُمْ لِکیلَا یکونَ عَلَیک حَرَجٌ وَکانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا (احزاب: ۵۰).

ای پیامبر، ما همسران تو را، که مهرشان را پرداخته‎ای، برای تو حلال کردیم و همچنین، کنیزانی که از طریق غنایمی که خدا به تو بخشیده است مالک شده‎ای و دختران عموی تو و دختران عمّه‎ها و دختران دایی تو، و دختران خاله‎ها که با تو مهاجرت کردند (ازدواج با آن‎ها برای تو حلال است) و هرگاه زن باایمانی خود را به پیامبر ببخشد (و مهری برای خود نخواهد)، چنانچه پیامبر بخواهد، می‎تواند او را به همسری برگزیند، ولی چنین ازدواجی تنها برای تو مجاز است نه دیگر مؤمنان. ما می‎دانیم برای آنان دربارۀ همسرانشان و کنیزانشان چه حکمی مقرّر داشته‎ایم (و مصلحت آن چه حکمی را ایجاب می‎کند)؛ این به‎خاطر آن است که مشکلی (در ادای رسالت) بر تو نباشد (و از این راه حامیان فزون‎تری فراهم‎سازی) و خداوند آمرزنده و مهربان است!

بنابراین، پیامبر اکرم، در دورۀ معینی از سال دوم تا سال هفتم هجری با بیش از چهار زن عقد کرد. در آیات ۲۸ و ۲۹ سورۀ احزاب خداوند همسران پیامبر را اختیار داد که یا دنیا را انتخاب کنند یا خدا و پیامبر و آخرت را و آنان خدا و رسول و آخرت را برگزیدند و ماندگاربودن آن زنان در نکاح پیامبر جزو احکام اختصاصی آن حضرت به‎شمار رفت.