کثیرالشک
كسي كه در وضو و غسل و تيمم زياد شك مي كند چه حكمي دارد؟
چنين شخصى بايد به شك خود اعتنا نكند تا از اين حالت نجات يابد در غير اين صورت گذشته از اين كه خلاف تكليف شرعى عمل كرده است مفاسدى را به دنبال خواهد داشت كه ممكن است قابل علاج نباشد.
به خداوند توکل نمایید
کثیرالشک
امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه: «اما كسانى كه در دلهايشان بيمارى است پليدى بر پليديشان بيفزود» ( التوبة : ۱۲۵) ـ فرمود :
شَكّا إلى شَكِّهِم .
يعنى شكّى بر شكّ آن ها [بيفزود] .
( تفسير العيّاشي : ۲/۱۱۸/۱۶۴ )
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه: «مى خواهد آلودگى را از شما بزدايد» ـ فرمود :
الرِّجسُ هُو الشَّكُّ ، و اللّه ِ لا نَشُكُّ في رَبِّنا أبدا .
[مراد از ]آلودگى همان شكّ است . به خدا سوگند كه ما هرگز درباره پروردگار خود شكّ نمى كنيم .
( الكافي : ۱/۲۸۸/۱ )
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه: «كسانى كه ايمان آوردند و ايمان خود را به ستم نياميختند»( الأنعام : ۸۲ ) ـ فرمود :
بِشَكٍّ
يعنى به شكّ [آلوده نساختند] .
( الكافي : ۲/۳۹۹/۴ )
امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه: «اين چنين خداوند پليدى را براى كسانى كه ايمان نمى آورند قرار مى دهد» (الأنعام : ۱۲۵) ـ فرمود :
هُو الشَّكُّ .
منظور ، شكّ است .
( بحار الأنوار : ۷۲/۱۲۸/۱۴ )
امام كاظم عليه السلام ـ درباره آيه: «و در بيشتر آنان وفاى به عهد را نيافتيم»(الأعراف : ۱۰۲) ـ فرمود :
نَزَلَت في الشّاكِّ .
اين آيه درباره شكّ كننده نازل شده است .
( الكافي : ۲/۳۹۹/۱ )
امام على عليه السلام :
أهلَكُ شَيءٍ الشَّكُّ و الارتِيابُ ، وَ أملَكُ شَيءٍ الوَرَعُ و الاجتِنابُ .
تباه كننده ترين چيز ، شكّ و ترديد است ؛ نگه دارنده ترين چيز ، پارسايى و دورى كردن است .
( غرر الحكم : ۳۳۱۸ )
امام على عليه السلام :
علَيكَ بِلُزُومِ اليَقينِ و تَجَنُّبِ الشَّكِّ ، فلَيسَ للمَرءِ شَيءٌ أهْلَكَ لِدِينِهِ مِن غَلَبَةِ الشَّكِّ على يَقينِهِ .
بر تو باد ملازمت با يقين و دورى جستن از شكّ ؛ زيرا براى دينِ انسان، چيزى نابود كننده تر از چيره آمدن شكّ بر يقين او نيست .
( غرر الحكم : ۶۱۴۶ )
امام على عليه السلام :
يَسِيرُ الشَّكِّ يُفسِدُ اليَقينَ .
اندكى شكّ ، يقين را تباه مى كند .
( غرر الحكم : ۱۰۹۷۹ )
امام على عليه السلام :
لَن يَضِلَّ المَرءُ حتّى يَغلِبَ شَكُّهُ يَقينَهُ .
انسان هرگز گمراه نشود ، مگر آن گاه كه شكّ او بر يقينش چيره آيد .
( غرر الحكم : ۷۴۵۰ )
امام على عليه السلام :
مَن أخيَبُ مِمَّن تَعَدَّى اليَقينَ إلَى الشَّكِّ و الحَيرَةِ ؟! .
كيست نا كام تر از آن كه از يقين [دست كشيد و] به شكّ و حيرت روى آورد ؟!
( غرر الحكم : ۸۰۸۴ )
امام على عليه السلام :
أعلَمُ الناسِ مَن لَم يُزِلِ الشَّكُّ يَقينَهُ .
داناترين مردم ، كسى است كه شكّ، يقين او را از بين نبرد .
( غرر الحكم : ۳۲۰۸)
کثیرالشک
امام على عليه السلام :
شَرُّ القُلوبِ الشاكُّ في إيمانِهِ .
بدترين دلها ، دلى است كه در ايمان خود شكّ كند .
( غرر الحكم : ۵۷۴۴ )
امام على عليه السلام :
الشَّكُّ كُفرٌ .
شكّ ، كفر است .
( غرر الحكم : ۱۰۸ )
کثیرالشک
امام على عليه السلام :
ثُمّ أسكَنَ سبحانَهُ آدَمَ دارا أرغَدَ فيها عَيشَهُ ، و آمَنَ فيها مَحَلَّتَهُ ، و حَذَّرَهُ إبليسَ و عَداوَتَهُ ، فَاغتَرَّهُ عَدُوُّهُ ؛ نَفاسَةً علَيهِ بدارِ المُقامِ ، و مُرافَقَةِ الأبرارِ ، فَباعَ اليَقينَ بِشَكِّهِ ، و العَزيمَةَ بِوَهْنِهِ .
سپس ، خداوند سبحان ، آدم را در سرايى جاى داد كه زندگيش را در آن جا فراخ و پر نعمت گردانيد و جايگاهش را در آن سراى ايمن ساخت و او را از ابليس و دشمنيش [نسبت به آدم] بر حذر داشت . پس دشمن آدم (ابليس) از اين كه او را مقيم سراى جاويدان و همنشين نيكوكاران مى ديد حسادت ورزيده آدم را فريفت و در نتيجه ، آدم يقين را به شكّ و عزم و استوارى را به سستى فروخت .
( نهج البلاغة : الخطبة ۱ )
افتخار به شك نكردن در حق
امام على عليه السلام ـ بعد از كشته شدن طلحه و زبير ـ فرمود :
اليومَ اُنطِقُ لَكُمُ العَجْماءَ ذاتَ البَيانِ ! عَزَبَ رَأيُ امرِئٍ تَخَلَّفَ عَنّي ، ما شَكَكتُ في الحَقِّ مُذ اُرِيتُهُ .
امروز آشكار و رسا با شما سخن مى گويم ؛ دور باد انديشه كسى كه از من سر پيچد . از زمانى كه حق به من نمايانده شده، در آن شكّ نكرده ام .
( نهج البلاغة : الخطبة ۴ )
امام على عليه السلام :
ما شَكَكتُ في الحَقِّ مُذ اُرِيتُهُ .
از زمانى كه حق به من نشان داده شده، در آن شكّ نكرده ام .
( غرر الحكم : ۹۴۸۲ )
امام على عليه السلام :
إنّي لَعَلى يَقينٍ مِن رَبِّي ، و غَيرِ شُبهَةٍ مِن دِيني .
من به پروردگار خود يقين دارم و در دين خود شكّ و شبهه اى ندارم .
( نهج البلاغة : الخطبة ۲۲ ، غرر الحكم : ۳۷۷۳ )
کثیرالشک
عوامل به وجود آمدن شك
امام على عليه السلام :
الشَّكُّ ثَمَرَةُ الجَهلِ .
شكّ ، ثمره نادانى است .
( غرر الحكم : ۷۲۵ )
کثیرالشک
امام على عليه السلام :
مَنَ عَمِيَ عمّا بينَ يَدَيهِ غَرَسَ الشَّكَّ بينَ جَنبَيهِ .
هركه از ديدن آنچه در برابر اوست نابينا باشد ، نهال شكّ را در ميان دو پهلوى خود (سينه اش) بنشاند .
( غرر الحكم : ۸۸۵۵ )
امام على عليه السلام :
مَن يَتَرَدَّدْ يَزدَدْ شَكّا .
كسى كه دستخوش ترديد شود ، بر شكّ او افزوده گردد .
( غرر الحكم : ۷۹۸۹ )
امام على عليه السلام :
لا تَرتابُوا فَتَشُكُّوا ، و لا تَشُكُّوا فَتَكفرُوا ، و لا تُرَخِّصُوا لِأنفُسِكُم فَتُدهِنوا .
ترديد (شبهه) به خود راه ندهيد كه گرفتار شكّ مى شويد، .حديث و شك نكنيد كه به كفر گرفتار مى آييد، و به نفْسهاى خود رخصت ندهيد كه در اين صورت [در دين ]سهل انگار مى شويد .
( بحار الأنوار : ۲/۵۴/۲۴ )
آثار شك
امام على عليه السلام :
الشَّكُّ يُحبِطُ الإيمانَ .
شكّ ، ايمان را بر باد مى دهد .
( غرر الحكم : ۷۲۳ )
امام على عليه السلام :
الشَّكُّ يُطفِئُ نورَ القَلبِ .
شكّ ، نور دل را خاموش مى كند .
( غرر الحكم : ۱۲۴۲ )
امام على عليه السلام :
ثَمرَةُ الشَّكِّ الحَيرَةُ .
ثمره شكّ ، سرگردانى است .
( غرر الحكم : ۴۶۱۹ )
امام على عليه السلام :
سَببُ الحَيرَةِ الشَّكُّ
علّت سرگردانى، شكّ كردن است.
( غرر الحكم : ۵۵۴۰ )
امام على عليه السلام :
بِدَوامِ الشَّكِّ يَحدُثُ الشِّركُ .
با استمرار شكّ ، شرك پديد آيد .
( غرر الحكم : ۴۲۷۲ )
امام على عليه السلام :
مَن كَثُرَ شَكُّهُ فَسَدَ دِينُهُ
كسى كه زياد شكّ كند ، دينش تباه شود .
( غرر الحكم : ۷۹۹۷ )
کثیرالشک
امام على عليه السلام :
آنچه شك را مى زدايد
امام على عليه السلام :
بتَكَرُّرِ الفِكرِ يَنجابُ الشَّـكُّ .
با انديشيدن پياپى، شكّ ناپديد مى شود .
( غرر الحكم : ۴۲۷۱ )
امام على عليه السلام :
عَجِبتُ لِمَن شَكَّ في اللّه ِ و هو يَرى خَلقَ اللّه ِ ! .
در شگفتم از كسى كه آفرينش خدا را مى بيند و با اين حال در [وجود] او شكّ دارد !
( نهج البلاغة : الحكمة ۱۲۶)
امام على عليه السلام :
مَن قَوِيَ يَقينُهُ لَم يَرتَبْ .
كسى كه يقينش نيرومند باشد ، دچار شكّ نشود .
( غرر الحكم : ۸۱۱۳ )
امام على عليه السلام :
مَن صَدَقَ يَقينُهُ لَم يَرتَبْ
كسى كه يقين راستين داشته باشد ، گرفتار شكّ نشود .
( غرر الحكم : ۸۴۵۲ )
امام على عليه السلام :
ما ارتابَ مُخلِصٌ و لا شَكَّ مُوقِنٌ .
هيچ مخلصى دچار شبهه نشد ، و هيچ يقين مندى شكّ نكرد .
( غرر الحكم : ۹۵۳۲ )
کثیرالشک
شك و ترديد
امام على عليه السلام :
ما أقرَبَ ··· الشَّكَّ مِن الارتيابِ .
چقدر نزديك است . . . شكّ به ترديد (شبهه) .
( غرر الحكم : ۹۶۸۹ )
امام على عليه السلام :
الشكُّ ارتِيابٌ .
شكّ ، [ موجب و يا ناشى شده ]ترديد است .
( غرر الحكم : ۸۷ ، ۱۸۴ )
کثیرالشک
