باوجود آیۀ: «لا اکراه فی الدین»، چه الزامی به پذیرش دین اسلام است؟
پاسخ:
این آیه نه‌تنها بیان می‌کند که نباید در دین اجبار باشد، بلکه بالاتر از آن می‌گوید اجبار در دین شدنی نیست. این بیان بسیار دقیق است؛ زیرا اصولاً دین و اعتقاد به‌عنوان یک امر درونی و قلبی، قابلیت اجبارکردن یا اجباری‌شدن را ندارد؛ نه اینکه می‌شد در دین اجبار باشد، اما خدا آن را برداشته است؛
دین و اعتقاد مربوط به قلب و درون انسان است. حوزۀ قلب و دل انسان اصلاً اجباربردار نیست.
در دین اکراهی نیست؛ یعنی انسان به کمک عقل و خرد می‌تواند آیین حق را برگزیند و در این انتخاب کاملاً آزاد است، اما نکتۀ مهم در اینجا چنین است که اصل پذیرش دین آزاد است، اما اگر کسی دین را آگاهانه و آزادانه پذیرفت، آزادی در احکام درون دین معنا ندارد؛ یعنی بگوییم مسلمان هستیم و اسلام را اختیار کردیم، اما آزادیم؛ مثلاً، نماز بخوانیم یا نخوانیم. بدیهی است زمانی که اسلام را اختیار کردیم، التزام و تعهد خود را به احکام آن و فرامین خداوند نیز اعلام کردیم؛
آزادی انتخاب
بااین‌حال، نمی‌توانیم بگوییم دربرابر احکام آن آزادیم که انجام بدهیم یا ندهیم؛ بنابراین، خداوند برای نحوۀ استفادۀ ما از حق اختیار و آزادی‌مان مقررات و قوانینی وضع کرده، مسیر و پایانی را در برابر هر نوع انتخاب برای ما ترسیم نموده است، حال، این ما هستیم که با نوع انتخاب آزادمان مسیر بهشت یا جهنم را در پیش می‌گیریم. درواقع، در برابر تکالیف دینی ما در خود اختیار و آزادی دوگونه عمل را می‌یابیم، اما به‌حکم عقل و تعالیم وحی می‌دانیم که انتخاب هر گزینه می‌تواند نتیجۀ متفاوتی را به‌دنبال داشته باشد؛
پس، هرچند ما در نوع انتخاب‌های‌مان دارای اختیار و آزادی هستیم، اما دلیل نمی‌شود که نتیجه و انتهای هر مسیری به مقصد مطلوب منتهی شود. انسان آزاد با انجام گناه، آثار مختلف طبیعی و اجتماعی و عقوبت‌های اخروی آن را پذیرفته است.
همۀ این‌ها هیچ منافاتی با اصل اختیار او ندارد؛ غیرازاینکه، ممکن است توجه به بسیاری از تبعات و عواقب در نوع انتخاب و تصمیم‌گیری‌ها در انجام رفتارهای گوناگونش تأثیرگذار باشد.
نتیجه: در دین اکراهی نیست؛ یعنی انسان به کمک عقل و خرد می‌تواند آیین حق را برگزیند و در این انتخاب کاملاً آزاد است، اما اگر کسی دین را آگاهانه و آزادانه پذیرفت، آزادی در احکام درون دین معنا ندارد.
چرا با وجود آیه((لا اکراه فی الدین)) رعایت قانین شرعی در کشور ما اجباری است؟
