اهمیت و اصالت خانواده در روایات
آیا احادیثی در مورد اهمیت، اصالت و حفظ خانواده هست؟
نقش اصالت و كرامت خانواده در ترقّى و پيشرفت انسان، بر كسى پوشيده نيست، همچنان كه نقش سلامت خانواده و دور بودن از گناه، و بىبندوبارىها، در رشد و سعادت انسان، نيز، قابل انكار نمىباشد. اين سلامت و آن اصالت، اگرچه علّت تامّه در موفّقيّت فرد، به حساب نمىآيد امّا تأثير بسيار قابل توجّه آنها، در برطرف ساختن دست اندازهاى روحى و تنشهاى ذهنی و ايجاد پاكىها و شفّافيّتهاى درونى و به طور كلّى در به وجود آوردن زمينهها و هموار ساختن راه براى حركت بهتر و سريعتر را، نمىتوان دست كم گرفته و ساده انگاشت.
اينكه رسول گرامى به پاك بودن دامنهاى پاك و اصلاب طاهره خانواده و اسلافش افتخار مىكند و مىگويد: «لميزل ينقلنى اللّه من أصلاب الطاهرين إلى أرحام المطهّرات حتّى أخرجنى فى عالمكم هذا لميدنسنى بدنس الجاهليّة؛ همواره خداوند مرا از صلب پدران پاك به رحم مادران پاك منتقل كرد تا اينكه متولّد شدم و هرگز مرا به آلودگىهاى جاهليّت آلوده نساخت». (مجمعالبيان؛ جلد 3 و 4، صفحه 497) و اينكه در زيارت وارث خطاب به سرور شهيدان چنين خطاب مىكنيم: «أشهد أنّك كنت نوراً في الأصلاب الشامخة و الأرحام المطهّرة لم تنجّسك الجاهليّة بأنجاسها …؛ شهادت مىدهم كه تو نورى بودى در صلب بلندمرتبه پدران و رحم پاك مادران، و عصر جاهليّت با همه آلودگيهايش تو را آلوده نساخت»(حيات پر بركت، ص: 22) دلیلی است بر اهمیت این مطلب.
اصالت خانوادگی به معنای شهرت، ثروت یا موقعیت اجتماعی نیست بلکه به معنای سلامت نفس خانواده و صالح و خوشنام بودن آنان است که هر قدر گستره¬اش (در نسل¬های پیاپی) بیشتر باشد، بهتر است.
اسلام تأکید دارد که درباره سابقه خانوادگی همسر، تحقیق لازم صورت گیرد و به خصوص، مراتب ایمانی و اخلاقی آنها در نظر گرفته شود. زیرا این اصالت خانوادگی در زندگی جدید و نسل بعد خانواده نوپا تأثیر خواهد گذاشت.
پیامبر (ص) فرمود: «اُنْظُرْ فى أىِّ شىْءٍ تَضَع ولدک فإنَّ العرق دَسّاس؛ نیک بنگر که فرزندت را در کجا قرار مى دهى، زیرا نطفه، خواه ناخواه منتقل مىشود و تأثیر مىگذارد».(جواهر، ج 29، ص 37)
امام صادق (ع) نیز می¬فرمایند: «تَزَوَّجوا فِی الحِجر الصالِح، فَإنَّ العِرق دَسّاس؛ با خانواده خوب و شایسته وصلت کنید، زیرا بر نطفه اثر می¬گذارد.»
برای شناختن اصالت خانوادگی می¬توان از معیارهای زیر کمک گرفت:
1) حلال زادگی: یکی از معیارهای اصالت خانوادگی حلال زادگی افراد است. از دیدگاه دین اسلام فردی حلال زاده است که پدر و مادرش مشخص باشند و مطابق با دین اسلام ازدواج کرده و صاحب فرزند شده باشند.
2) پارسایی و تقوا: معیار دیگر تقوا و پارسایی فرد و خانواده اوست. تقوا و پارسایی باعث می¬شود فرد حقوق همسرش را حفظ کند، هیچ‌گاه در پی هوس‌های نامشروع نرود، به او احترام بگذارد و از هر گونه ستم بر او دوری کند. مردی به امام حسن (ع) عرض کرد: «دختری دارم، او را به ازدواج چگونه فردی درآورم؟ حضرت فرمودند: «او را به ازدواج مردی با تقوا درآور؛ که اگر دوستش داشته باشد او را گرامی می¬دارد و اگر هم دوستش نداشته باشد، به او ستم نمی¬کند»
3) افکار و اعتقادات صحیح: افکار و باورها علاوه بر اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی جنبه¬های دیگری نیز دارد. مسئله مهم در زندگی مشترک تناسب و شباهت دو خانواده در اعتقادات و باورهاست. در این صورت دو طرف راحت¬تر می¬توانند با استفاده از روش¬های منطقی بر اعتقادات و افکار هم اثر گذاشته و اختلافات جزئی را حل نمایند.
4) صلاحیت اخلاقی و روانی: آنچه در اصالت خانوادگی بسیار مهم است صلاحیت اخلاقی و روانی فرد و خانواده می¬باشد. عدم توافق اخلاقی دو طرف محکم¬ترین ضربه را به پیکر خانواده می¬زند.
5) عزت نفس: یکی از موارد دیگر عزت نفس فرد است. یعنی اینكه فرد در مورد خود چه قضاوتی می¬کند؟ خود را چگونه ارزیابی می کند؟ آیا خود را فردی ارزشمند می¬داند یا خیر؟ و… اگر فردی خود را موجودی با ارزش بداند و قضاوت درست و واقعی در مورد خود داشته باشد می¬داند که ارزشش به پول یا تحصیلات و … نیست.
در پایان حدیثی از رسول اكرم(ص) در این رابطه بیان می¬کنیم: «إِيّاكُم وَخَضراءِ الدِّمَنِ»، قِيلَ يا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ خَضراءُ الدِّمَنِ قال صلى¬الله¬عليه¬و¬آله: «المَرأة الحَسناءِ فِي مَنْبَتِ السُّوءِ»؛ از گياهان (زيبايى كه) بر مزبلهها مىرويد بپرهيزيد! عرض كردند اى رسول خدا! گياهان زيبايى كه بر مزبلهها مىرويد اشاره به چه كسى است؛ فرمود: زن زيبايى كه در خانواده (و محيط) بد پرورش يافته!»(اخلاق در قرآن، ج1، ص: 153)