در برخی از روایات بعضی از گناهان را سبب برخی از بلاها شمردهاند. مثلاً می فرماید زلزله میآید در اثر فلان گناه است. از طرف دیگر الآن بشر پی برده است که خیلی از این مسائل با اسباب طبیعی صورت میگیرد. چگونه میتوان بین این دو جمع کرد؟
این اسباب مادی یک مسبّب میخواهد که این سبب مادی را برانگیزد.سؤال ما این است که همین سبب مادی را چه کسی خلق کرده است؟ بله، زلزله سبب مادی دارد اما آیا این سبب مادی نباید به کار گرفته شود؟ آیا نمیشودجای این سبب را عوض کرد؟ سیلی که بنا است این طرف کوه بیاید، آن طرف کوه بیاید؟ ابری که بناست اینجا ببارد و سیل به وجود بیاید، برود در کویر ببارد وسیل به وجود نیاورد؟ این ابری که میتواند باران رگبار بباراند و سیل درست کندنمیشود باران نرم بباراند و سیل به وجود نیاورد؟ آیا میتواند دستی پشت اینکار باشد که آن دست این کارها را انجام دهد؟ ابر را طوری به کار بگیرد که باعث سیل بشود یا باعث سیل نشود. آن حرکات درون زمین را طوری به کار بگیرد که باعث زلزله بشود یا نشود. به هر حال این اسباب مادی، خواه ناخواه به یک سبب غیر مادی منتهی میشود و این هم بدیهی است که خود سبب مادی نمیتواند سبب مادی داشته باشد، قاعدتاً باید سبب غیر مادی و مجرد داشته باشد. آن سبب، سببی است که در آیات و روایات موضوع بحث قرار گرفته است. حال اینکه رابطه بین گناه وکوتاه شدن عمر چیست؟ حقیقت این رابطه برای ما مشخص نیست مگر به همان اندازه که در روایات آمده است. آنچه که در روایات آمده و مورد اطمینان همه ست این است که این گناه، این تأثیر را در طول عمر دارد. قبلاً گفتیم که دودسته از اسباب سرنوشت انسان را رقم میزنند: اسباب مادی و اسباب معنوی.بین این دو دسته سبب هم رابطه هست. یعنی گاهی ممکن است عامل از بین برنده بیماری را ندانیم و نشناسیم. مثلاً ممکن است اراده یک ولیّ خدا باشد، یک امام اراده کرد و از خدا خواست و خدا هم دعایش را مستجاب کرد و ما نمیدانیم با چه وسیلهای بیمار را خوب کرد، اما گاهی همان امام دارو یا غذایی یه بیمارمی دهد و می فرماید این را بخور. اینجا ما میدانیم امام با این دارو این بیماری رااز بین برد. اما باز برمی گردد به نفس و علم امام و ذات خود امام، یعنی گاهی ارتباط هست و گاهی نیست، اما خلاصه این اسباب مادی به هر حال یک سبب غیر مادی میخواهند آن سببهای غیر مادی همان گناهان هستند همان دعاها هستند،همان اسباب معنوی هستند.
