فعال
تفاوت عرفان با فلسفه چیست؟
فیلسوف در استدلالات خود تنها به مبادی و اصول عقلی تکیه میکند. و ابزار کار او عقل و منطق و استدلال است ولی عارف مبادی و اصول کشفی و شهودی را مایه استدلال قرار میدهد و آن را به زبان عقل توضیح میدهد. ولذا ابزار کار او، دل، و مجاهده و تصفیه و تهذیب و حرکت در باطن است. فیلسوف میخواهد جهان را به صورت کامل بفهمد و همین را کمال انسان میداند و عارف تلاش میکند به کنه و حقیقت هستی که خداست برسد، در نظر فیلسوف غیر خدا هم اصالت دارد و تفاوت ماسوا با خدا در وجوب و امکان است ولی در نظر عارف غیر خدا هیچ نیست و هر چه هست اسماء و صفات و تجلیات خداست نه اموری در برابر او. (1)
موضوع فلسفه موجود است ولی موضوع عرفان موجود حقیقی است که آن را منحصر در خدا میداند، و شاید نکته اصلی تفاوت هم این باشد که فیلسوف از پیش نتیجه کار فلسفه ورزی خود را نمیداند ولی عارف درصدد است آن چه را یافته و شهود کرده است با مبادی عقلی توجیه و تفسیر کند. (2)
1. مطهری، آشنایی با علوم اسلامی، ص ۸۹ ـ ۹۱.
- برنجکار، آشنایی با علوم اسلامی، ص ۱۴۲ ـ ۱۴۳.