با عرض سلام و ادب و احترام و خدا قوت خدمت مدیریت محترم سایت و کارشناسان بزرگوار :
لطفا ثقه یا غیر ثقه بودن راویان و احادیث ذیل را بفرمایید :
شاهد 1 :
> > رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله فرمودند: مَن أرادَ عِلمَ الأوَّلينَ والآخِرينَ فَلْيُثَوِّرِ القرآنَ (متقي الهندي،2/548) (كسي كه دانش اولين و آخرين را ميخواهد ، قرآن بخواند و در معاني و تفسير و قرائتش تفكر و تدبر كند.). اين روايت در كتاب « فضائل القرآن و ما انزل من القرآن بمکه و ما انزل بالمدینه » نوشته ابن ضريس بجلي به صورت من أراد العلم فليثورالقرآن فإنّ فيه علم الأولين و الآخرين ( ابن ضريس بجلي ، 1/152) و در کتاب « فضائل القرآن » هروی متعلق به قرن سوم (224 ق) به صورت إذا أردتم العلم فأثيروا القرآن، فإن فيه خبر الأولين و الآخرين ( هروی ، 42) و در شرح اصول كافي به قلم ملا صدرا به صورت من اراد علم الاولين فليثوّر القرآن ( صدرالدين شيرازي ، 2/268) آمده است.
> > شاهد 2 :
> > امام علی (ع) فرمودند : ذَلِكَ الْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَ لَنْ يَنْطِقَ لَكُمْ أُخْبِرُكُمْ عَنْهُ إِنَّ فِيهِ عِلْمَ مَا مَضَى وَ عِلْمَ مَا يَأْتِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ حُكْمَ مَا بَيْنَكُمْ وَ بَيَانَ مَا أَصْبَحْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ فَلَوْ سَأَلْتُمُونِي عَنْهُ لَعَلَّمْتُكُمْ. ( کلینی ، 1/61) اين قرآن را به حرف در آوريد كه خودش براى شما هرگز سخن نخواهد گفت. به شما خبر دهم كه علم آنچه گذشته و آنچه تا قيامت خواهد آمد و احكامى كه به آن نياز داريد و حكم آنچه در آن اختلاف داريد، در آن وجود دارد. اگر از من سوال كنيد، به شما ياد خواهم داد. مشابه این عبارت در خطبه 158نهج البلاغه هم آمده است ( سیدرضی ، 223) .
شاهد 3:
> > امام علی (ع) فرمودند : وَ الَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً ص بِالْحَقِّ وَ أَكْرَمَ أَهْلَ بَيْتِهِ- مَا مِنْ شَيْءٍ يَطْلُبُونَهُ إِلَّا وَ هُوَ فِي الْقُرْآنِ- فَمَنْ أَرَادَ ذَلِكَ فَلْيَسْأَلْنِي عَنْهُ . (کلینی ، 2/624). (به خدايى كه محمد(ص) را به رسالت بر انگيخت و اهل بيت او را كرامت بخشيد، هر چه مردم بخواهند، در قرآن يافت مى شود. هركس در اين مورد چيزى مى خواهد، بايد از من سؤال كند.)
شاهد 4:
> > امام صادق (ع) فرمودند : إِنِّي لَأَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ قَالَ ثُمَّ مَكَثَ هُنَيْئَةً فَرَأَى أَنَّ ذَلِكَ كَبُرَ عَلَى مَنْ سَمِعَهُ مِنْهُ فَقَالَ عَلِمْتُ ذَلِكَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْءٍ . ( کلینی ، 1/261) ( من به آنچه در آسمان و زمين و بهشت و جهنم است، آگاهم و بر ماكان و مايكون، علم دارم.[سپس حضرت مكثى كردند و پس از آنكه متوجه شدند اين مطلب بر شنونده سنگين است، فرمودند:] اين مطلب را از قرآن دريافته ام؛ زيرا خداوند مىفرمايد: در قرآن، همه چيزها بيان شده است.)
> > پيامبر اعظم فرمودند : إِنِّى تارِكٌ فيكُمُ الثِّقلَينِ ، كِتابَ اللّه ِ وعِترَتى أهلَ بَيتى ما إِن تَمَسَّكتُم بِهِما لَن تَضِلُّوا بعدي ابدا (طباطبايي ،4/637) ( من براى بعد از خودم دو چيز بس سنگين در بين شما مىگذارم، كتاب خدا و عترتم را، كه اهل بيت من هستند، در صورتى كه بعد از من به آن دو تمسك بجوييد هرگز گمراه نخواهيد شد.) لذا بعد از ذكر ادله قرآني جامعيت، لازم است به بعضي از روايات مربوط به جامعيت قرآن كريم نيز استناد شود ؛ چرا تأكيد بر جامعيت قرآن كريم مخصوص و منحصر در آيات قرآن كريم نيست ؛ بلكه در روايات اهل بيت (ع) نيز به «تبيان كل شيء بودن» قرآن و جامعيت آن اشاره شده است؛ بعنوان نمونه تفسير نور الثقلين تنها در توضيح آيه 89 سوره نحل به 19 روايت اشاره كرده است .( حويزي ، 3/74؛ كريمي ، 232 ) و 9 روايت هم دراصول كافي ( كليني ، 1/59 ؛ كريمي ، 232) آمده است.
> > شاهد اول . قال رسول الله صلّى الله عليه و آله : القرءان هدى من الضّلالة، و تبيان من العمى، و استقالة من العثرة، و نور من الظّلمة، و ضياء من الأحداث، و عصمة من الهلكة، و رشد من الغواية، و بيان من الفتن، و بلاغ من الدّنيا إلى الأخرة؛ و فيه كمال دينكم؛ و ما عدل أحد عن القرءان إلّا إلى النّار. (کلینی ، 2/600) (رسول خدا صلّى الله عليه و آله و سلّم فرمود: قرآن هدايت را از ضلالت جدا ميكند. و روشنى و حجّت را از كورى متميّز مىسازد. و از لغزشها نگه ميدارد. و در ظلمتها نور ميدهد. و در برابر حوادث روشنگر است. و از هلاكت پاسدار و نگهبان است. و از گمراهى و غىّ و كجروى، رشد و ارشاد است. و در فتنهها بيان و مبيّن واقع است. و براى رساندن توشه و متاع مردم از اين دنيا به سوى آخرت است. و در قرآن كمال دين شماست. و هيچكس از قرآن عدول نكرده است مگر آنكه به آتش در افتاده است.» مشاهده ميشود رسول گرامي اسلام سخن خود را با ويژگي هدايت گري قرآن كريم آغاز ميكند و به تبيين جنبه هاي مختلف هدايت گري قرآن كريم ميپردازد؛ ودر نهايت عنوان ميفرمايد : كمال دين در قرآن كريم است . در نتيجه بر جامعيت قرآن كريم از لحاظ هدايت گري صحّه ميگذارد .
> > شاهد 2. امام رضا (ع) بنا به روايتي فرموده اند : جَهِلَ الْقَوْمُ وَ خُدِعُوا عَنْ آرَائِهِمْ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَقْبِضْ نَبِيَّهُ ص حَتَّى أَكْمَلَ لَهُ الدِّينَ وَ أَنْزَلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنَ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْءٍ بَيَّنَ فِيهِ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ وَ الْحُدُودَ وَ الْأَحْكَامَ وَ جَمِيعَ مَا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ النَّاسُ كَمَلًا . (كليني ، 1/198)(جمعى نفهميدند و در آراء صحيح خود، فريبخورده و غافل گشتند؛ همانا خداى عز و جل پيغمبر خويش را قبض روح نفرمود تا دين را برايش كامل كرد و قرآن را بر او نازل فرمود كه بيان هر چيز در او است، حلال و حرام و حدود و احكام و تمام احتياجات مردم را در قرآن به صورت كامل، بيان كرده است.) در اين روايت امام رضا (ع) بعد از بيان اينكه تبيان هر چيزي درقرآن كريم هست ، بلا فاصله به حلال و حرام اشاره ميكند؛ يعني اينكه همه چيز از شريعت و دين در قرآن كريم است و آن براي راهنمايي مردم كافي است . لذا جامعيت هدايت گري و جامعيت از بعد تشريع قرآن كريم از اين آيه استفاده ميشود .
> > شاهد 3. امام علي ( ع) در نامه اي به معاويه بن ابي سفيان مينويسند : أرسل رسوله خيرته و صفوتهالغارات بالهدى و دين الحقّ، و أنزل عليه كتابه «فيه تبيان كلّ شيء » (نحل/89) من شرائع دينه (ثقفي ، 1/196) (خداوند رسولش را كه بهترين و برگزيده است، با ابزار هدايت و دين حق، فرستاد و كتابش را بر او نازل كرد كه در آن تبيان هر چيزى از شرايع دينش مىباشد.) كه اشاعره به جامعيت تشريعي و هدايت گري قرآن كريم است .
> > شاهد 4. امام علي (ع) در خطبه 158 نهج البلاغه ميفرمايند : أَرْسَلَهُ عَلَى حِينِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ طُولِ هَجْعَةٍ مِنَ الْأُمَمِ وَ انْتِقَاضٍ مِنَ الْمُبْرَمِ فَجَاءَهُمْ بِتَصْدِيقِ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ النُّورِ الْمُقْتَدَى بِهِ ذَلِكَ الْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَ لَنْ يَنْطِقَ وَ لَكِنْ أُخْبِرُكُمْ عَنْهُ أَلَا إِنَّ فِيهِ عِلْمَ مَا يَأْتِي وَ الْحَدِيثَ عَنِ الْمَاضِي وَ دَوَاءَ دَائِكُمْ وَ نَظْمَ مَا بَيْنَكُم (صبحي صالح ، 223)( خداوند پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را هنگامى فرستاد كه پيامبران حضور نداشتند ، و امّتها در خواب غفلت بودند ، و رشتههاى دوستى و انسانيّت از هم گسسته بود. پس پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به ميان خلق آمد در حالى كه كتابهاى پيامبران پيشين را تصديق كرد ، و با «نورى» هدايتگر انسانها شد كه همه بايد از آن اطاعت نمايند ، و آن، نور قرآن كريم است.) در اين خطبه امام علي (ع) قرآن را به نور مانند كرده است كه هدايتگر انسان است و اين هم دليلي بر جامعيت هدايتگري قرآن كريم است .
> > شاهد 5. امام باقر (ع) فرموده است : إن الله تبارك و تعالى لم يدع شيئا يحتاج إليه الأمة- إلى يوم القيامة -إلا أنزله في كتابه و بينه لرسوله (عياشي ، 1/6) (همانا خداوند متعال، امرى را فروگذار نكرده كه مردم بدان احتياج داشته باشند مگر آنكه آن را در كتابش فرو فرستاده و بر رسول صلّى اللّه عليه و اله و سلم بيان كرده است.) به نظر ميرسد مراد امام باقر (ع) از «آنچه مردم به آن احتياج داشته باشند » همان جنبه تشريعي و هدايت گري قرآن كريم است .
> > شاهد6. در روايتي امام كاظم(ع) ميفرمايند : فيه تبيان حجج اللّه المنوّرة و محارمه المحدودة و فضائله المندوبة و جمله الكافية و رخصه الموهوبة و شرائعه المكتوبة؛ (ابن بابويه ،3/567)
> > (در قرآن، حجت هاى نورانى خدا و محرّمات و مستحبّات و رخصتهايى كه به انسان بخشيده شده و واجبات، بيان گرديده است.) چنانكه مشاهده ميشود امام كاظم (ع) در اين روايت بر جامعيت تشريعي و هدايت گري قرآن كريم اشاره نموده است .
> > شاهد7. در روايتي ديگر سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ از امام كاظم (ع) چنين سئوال نموده است: َقُلْتُ : أَصْلَحَكَ اللَّهُ، أَتى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله النَّاسَ بِمَا يَكْتَفُونَ بِهِ فِي عَهْدِهِ؟ فقَالَ: نَعَمْ، وَ مَا يَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ إِلى يَوْمِ الْقِيَامَةِ (كليني ، 1/59 ) (آيا پيامبر(ص)، در زمان خود، آنچه را كه مردم احتياج داشتند بيان فرمود؟ و امام كاظم (ع) در جواب ميفرمايند :« بله ، آنچه را تا روز قيامت، مردم نياز دارند بيان كرده است. ) با استفاده از عبارت فِي عَهْدِهِ (در زمان خودش) ميتوان نتيجه گرفت كه مراد از مَا يَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ (آنچه مردم به آن نياز دارند.)همان نياز هاي تشريعي و هدايتگري مردم باشد كه رسول اكرم (ص) در زمان خودش بطور كامل بيان فرموده است .
> > برخي روايات نيز هستند كه خبر از وجود همه چيز در قرآن كريم ميدهند كه از اين دسته از روايات نمونه هايي ذكر و باقي در فصول بعد انشاء الله مورد بحث و بررسي قرار خواهند گرفت :
> > شاهد8. در روايتي از امام صادق (ع) آمده است : يَقُولُ قَدْ وَلَدَنِي رَسُولُ اللَّهِ ص وَ أَنَا أَعْلَمُ كِتَابَ اللَّهِ وَ فِيهِ بَدْءُ الْخَلْقِ وَ مَا هُوَ كَائِنٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ فِيهِ خَبَرُ السَّمَاءِ وَ خَبَرُ الْأَرْضِ وَ خَبَرُ الْجَنَّةِ وَ خَبَرُ النَّارِ وَ خَبَرُ مَا كَانَ وَ خَبَرُ مَا هُوَ كَائِنٌ أَعْلَمُ ذَلِكَ كَمَا أَنْظُرُ إِلَى كَفِّي إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْءٍ. ( كليني ،1/61) (ما متولد شده از رسول خدائيم و در همان حال تولد كتاب خدا را مىدانيم، و در آن كتاب است آغاز خلقت و آنچه كه تا روز قيامت خواهد شد، و در آن خبر آسمان و زمين است، خبر بهشت و خبر آتش است، و خبر آنچه تا كنون شده و آنچه كه خواهد شد، همه در آن است و من همه را مىدانم، همانطور كه كف دست خودم را مىبينم، زيرا خداى تعالى فرموده: در آن كتاب تبيان هر چيزى هست. )
> > شاهد 9. همچنين بنا به نقلي امام صادق (ع) ميفرمايند : إِنِّي لَأَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِي النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ قَالَ ثُمَّ مَكَثَ هُنَيْئَةً فَرَأَى أَنَّ ذَلِكَ كَبُرَ عَلَى مَنْ سَمِعَهُ مِنْهُ فَقَالَ عَلِمْتُ ذَلِكَ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ فِيهِ تِبْيَانُ كُلِّ شَيْء (كليني ،1/261) (من هر آينه مىدانم آنچه كه در آسمانها و آنچه در زمين است و مىدانم آنچه كه در بهشت است و مىدانم آنچه را كه در آتش است، و مىدانم آنچه تا كنون بوده و آنچه كه تا قيامت خواهد بود، آن گاه لحظهاى سكوت كرد سپس احساس نمود كه شنوندگان در تعجب شدند و برايشان گران آمد، فرمود: همه اينها را از كتاب خداى عز و جل مىدانم، زيرا خداى تعالى در باره كتابش مىفرمايد:« فيه تبيان كل شىء».)
> > شاهد 10. از امام كاظم (ع) سئوال ميشود : أَ كُلُّ شَيْءٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِ ص أَوْ تَقُولُونَ فِيهِ و ايشان در پاسخ فرمود: قَالَ بَلْ كُلُّ شَيْءٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِ (ص) (كليني ،1/62) (آيا همه چيز در قرآن و سنت پيامبر آمده است يا شما هم در آن سخني داريد ؟ امام فرمود : « بلكه همه چيز در قرآن و سنت پيامبر (ص) است .)
پاسخ
با عرض سلام و احترام خدمت شما دوست گرامی
پاسخگوئی به سوالات تخصصی و حل شبهات دینی اعتقادی وظیفه این مرکز است ولی بررسی تخصصی مباحث دیگر در حیطه وظائف این مرکز نیست. و سوالات شما مربوط به حوزه رجال الحدیث است.
اما با این وصف چند نکته را خدمت شما عرض می کنم:
اولا؛ بررسی سندی و رجالی روایات مربوط به حوزه فقه است اما در روایاتی که شما ارسال کردید در حوزه تفسیر و حدیث است و لذا اگر با قرآن و کلیات عقلی منافات نداشته باشد قابل استنادند و نقل از کتب معتبر باعث اعتبار این روایات خواهد بود.
ثانیا؛ برخی از روایاتی که فرستادید متواتر بوده و نیاز به بررسی ندارد.
ثالثاً؛ روایاتی که در یک موضوع هم معنی هستند و به اصطلاح متظافر هستند با یکدیگر تایید شده و نیاز به بررسی ندارند.
موفق باشید.
