حفظ قران و نهج البلاغه و شرائط آن

حفظ قرآن، تاثيرات مثبت فراوان دنیوي و اخروي بر زندگي انسان دارد.

حضرت رسول اكرم(ص) مي‌فرمايند: گرامي‌ترين بندگان بعد از انبياء علما و سپس حافظان قرآن هستند. مانند انبياء از دنيا مي‌روند، همراه انبياء از قبرهايشان خارج مي‌شوند، به همراه انبياء از صراط مي‌گذرند و ثواب انبياء را مي‌برند. پس خوشا به حال پوينده راه علم و حافظ قرآن، به سبب كرامت و شرافتي كه نزد خدا دارند. (بحارالانوار، ج 89، ص 18ـ 19)

همچنين اميرالمونين علي(ع) نيز در اين باره فرموده‌اند: قـرآن را تـلاوت كـنـيـد و آن را به خاطر سپاريد، زيرا خداوند متعال دلى را كه قرآن را در خود دارد عذاب نمى‌كند. (بحار الانوار، ج 89، ص19) 

مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) می¬فرمایند: «آنچه كه ما را به حقايق نورانى مي¬رساند، تدبر در قرآن است؛ و اين حفظ قرآن كه بحمدالله امروز در بين شما جوان¬ها، در بين جوان¬هاى كشور، در سرتاسر كشور رواج پيدا كرده است، يك مقدمهى خوبى است براى تدبر. يعنى حفظ و تكرار و انس با آيات كريمهى قرآن و پىدرپى آيات الهى را مورد توجه قرار دادن، موجب مي¬شود كه انسان بتواند در قرآن تدبر كند.»

لازمه خارج کردن قرآن از مهجوریت تدبر در آن و لازمه تدبر هر چه بهتر در قرآن حفظ آن است. پس حفظ قرآن کار بسیار ارزشمندی است. لکن وارد شدن به حوزه حفظ قرآن بدون رعایت نکات لازم و شرایط آن، انسان را از رسیدن به غایت و هدف باز می¬دارد. 20 نکته مهم که در زیر می¬آید گوشه¬ای از مطالبی است که توجه به آنها بسیار ضروری است: 

1ـ نیّت، باید دوستی با خدا و آشنایی بیشتر با قرآن باشد و هنگام حفظ قرآن بهتر است با وضو و طهارت و رو به قبله باشیم همچنین خواندن دعاهای وارد شده و کمک خواستن از خدا، اثر زیادی در آسان شدن حفظ و فهم قرآن دارد. 

2ـ حفظ اگر از کودکی و نوجوانی شروع شود، بسیار سریع¬تر به نتیجه خواهید رسید. از همان اول باید تصمیم بر این کار جدّی باشد و حفظ از اسامی سوره¬ها آغاز گردد. 

3ـ برای حفظ باید نشاط و آمادگی داشت و در غیر این صورت، از حفظ قرآن پرهیز شود. باید ساعات مشخصی از روز را برای این کار در نظر گرفت و اگر یک روز از حفظ قرآن باز ماند روز بعد باید جبران شود. زمان حفظ بهتر است اول صبح و شب، قبل از استراحت باشد. 

4ـ برای تمرکز حواس باید در مکان ثابت و ساده¬ای که دارای سکوت و آرامش و هوای سالم باشد، مشغول حفظ شد. 

5ـ هر چه تسلط به روان خوانی صحیح، تجوید و دستور زبان عربی بیشتر باشد، بهتر و زودتر می¬توان قرآن را حفظ کرد؛ هم چنین گوش فرا دادن به نوار ترتیل برای این کار بسیار مفید و مؤثر است. 

6ـ بهتر است یکی از دوستان را انتخاب کنید تا بتوانید ساعاتی از روز را با هم سپری کرده و با یک دیگر تمرین نمایید.

7ـ حفظ قرآن را از زمانهای كوتاه آغاز نمایید و بتدریج، بر زمان آن بیفزایید تا دچار خستگی و دلزدگی نشوید. به طور نمونه، در هفته اول، روزی نیم ساعت و در هفته دوم، روزی یك ساعت و در هفته سوم، روزی یك ساعت و نیم و در هفته چهارم، روزی دو ساعت و در ماه دوم، روزی سه ساعت و در ماه سوم، روزی چهار ساعت و در ماه چهارم، روزی پنج ساعت، به حفظ قرآن مشغول شوید.

8ـ حفظ قرآن نیازمند تکرار بسیار زیاد است؛ پس نباید تمرین مداوم را فراموش کرد و بهتر است که حفظ در زمان های مختلف انجام شود.

9ـ برای حفظ قرآن، نخست باید آیه ی اولِ هر سوره را حفظ کرد، سپس به سراغ آیه¬ی بعد رفت و آن را حفظ کرد، بعد از آن هر دو آیه را با هم حفظ خواند، آن گاه آیه¬ی سوم و سپس هر سه آیه را از حفظ خواند و به همین ترتیب، آیات بعدی را باید حفظ کرد تا یک صفحه تمام شود؛ آن گاه یکایک صفحه¬های بعد را باید مانند صفحه¬ی اول حفظ کرد تا یک سوره به اتمام برسد. توجه به این نکته لازم است که تا یک قسمت خوب حفظ نشده، نباید به سراغ قسمت دیگر رفت. شماره¬ی آیات نیز همزمان با حفظ آیه باید حفظ شوند.

10ـ تحت فشار گذاشتن ذهن به این صورت که یک باره معلومات زیادی بر آن عرضه کنند، باعث ملامت و ناراحتی می¬شود و چه بسا در نهایت، منجر به کنار گذاشتن حفظ شود. این کار گرچه ممکن است برای مدتی کوتاه موفقیت آمیز باشد، ولی مضّر است و باید دانست کم و خوب حفظ کردن بهتر از زیاد و بی توجه حفظ کردن است.

11ـ در طول مدت حفظ باید از یک قرآن استفاده کرد، با اندازه ی متوسط و خطی زیبا (اگر خط عثمان طه باشد بهتر است). 

12ـ سوره¬ی بقره به علت طولانی بودنش برای مبتدیان مناسب نیست، بلکه بهتر است از جزء 30 قرآن شروع شود.

13ـ گوش دادن به نوار ترتیل قاریان معروف حافظ را در تسلط یافتن بر قواعد تجوید یاری کرده و در مسیر حفظ کمک می کند.

14ـ بعد از حفظ یک سوره، مدت زمانی که صرف حفظ قرآن می شود، باید دو قسمت شود: یک قسمت برای حفظ آیات جدید و یک قسمت برای تکرار آیات حفظ شده.

15ـ نباید در حفظ قرآن عجله کرد؛ زیرا نگه داری محفوظات قرآنی، مشکل تر از حفظ قرآن است و این نیاز به پشتکار و استمرار دارد. 

16ـ در برنامه ریزی حفظ قرآن، مقدار حفظ قرآن در هر روز را با «صفحه» حساب كنید نه با «آیه»؛ زیرا كوتاهی و بلندی آیه ها یكسان نیست. مثلاً برای خودتان برنامه ریزی نمایید كه روزی «یك صفحه» از قرآن را حفظ كنید، نه روزی 10 آیه را.

17ـ در هنگام حفظ قرآن، به كار دیگری از قبیل خوردن، آشامیدن، نگاه كردن به تلویزیون، گوش دادن به رادیو، سخن گفتن با دیگران، مطالعه كردن و مانند آن مشغول نشوید تا كیفیت و كمیت حفظ دارای رشد بهتر و بیشتری باشد.

18ـ توجه داشته باشید قرآنهایی كه با خط «عُثمان طه» و مانند آن نگارش شده اند، دارای «604» صفحه هستند. پس اگر روزی فقط «1» صفحه از این قرآنها را حفظ كنید، می توانید همه قرآن را در «604» روز، یعنی حدود «20 ماه» یا «1 سال و 8 ماه»، حفظ نمایید. و چنانچه روزی «2» صفحه از آنها را حفظ كنید، می توانید همه قرآن را در حدود «10 ماه» حفظ نمایید.

19ـ هیچ گاه در سرعت و مقدار حفظ قرآن، خود را با دیگران مقایسه ننمایید؛ زیرا هر كس از شرایط ویژه¬ای برخوردار است. 

20ـ حفظ قرآن را در مكانی آرام و دارای سكوت و به دور از هر گونه شلوغی و موانع تمركز حواس انجام دهید. مثلاً در اتاقی كه مجاور كوچه و خیابان است و یا رادیو و تلویزیون در آن روشن است، به حفظ قرآن نپردازید. (ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره58)