حکم مرتد

مرتد كسي است كه از اسلام خارج شده و كفر را اختيار نمايد، (امام خميني، تحرير الوسيله، ج 2، ص 366) . مرتد در مذهب اهل سنت نيز همين تعريف را دارد، (ابن قدامه، المغني، ج 10، ص 74)

خروج از اسلام به اين است كه فعل يا قولي از انسان صادر شود كه نشان دهنده انكار اصل دين يا اصلي از اصول دين، چون توحيد، نبوت يا معاد باشد و يا انسان يكي از ضروريات دين را منكر شود به گونه‏اي كه اين انكار به تكذيب توحيد يا رسالت پيامبر اكرم(ص) منتهي گردد. در اين صورت ارتداد حاصل مي‏شود، (تحرير الوسيله، ج 1، ص 118)

تذكر (1): انكار ضروري دين آن گاه موجب ارتداد خواهد بود كه شخص منكر، به ملازمه انكار آن با انكار رسالت ملتفت باشد ازاين‏رو انكار ضروري توسط مسلمان جاهل و يا توسط محققي كه با تحقيق روشمند ضروري بودن حكمي را نمي‏پذيرد يعني ملتفت به رسالت است ولي آن حكم را انكار مي‏كند مرتد نخواهد بود.

تذكر (2): صرف شك در اصلي از اصول دين يا حكم ضروري، انكار آن محسوب نمي‏شود. زيرا در ارتداد بايد انكار صدق كند.

امام صادق(ع) فرمود: «در جامعه اسلامي هر مسلماني كه از دين اسلام رجوع كرد و پيامبري رسول اكرم(ص) را منكر شد و او را تكذيب نمود خونش بر كسي كه اين انكار و تكذيب را از وي بشنود مباح است»، (حر عاملي، وسائل الشيعه، ج 18، ابواب حد المرتد، باب 1، ص 545، حديث 3) . و نيز از آن حضرت سؤال شد: «درباره كسي كه در خداي تعالي شك كند چه مي‏گوييد؟ امام فرمود: «كافر است» دوباره سؤال شد: «اگر در رسالت پيامبر اكرم(ص) شك كند چه؟ امام فرمود: «آن هم كافر است» آن گاه امام فرمود: «تنها هرگاه انكار كند كافر است»، (وسائل الشيعه، ج 18، باب 10 از ابواب حد المرتد، ص 569، حديث 56)

2ـ اقسام مرتد: از آنجا كه در فقه شيعه و برخي از فرق اهل سنت اقسام مرتد احكام متفاوت دارند شناخت اقسام مرتد لازم است.

مرتد فطري: كسي است كه پدر يا مادر او هنگام انعقاد نطفه‏اش مسلمان بوده‏اند و خود پس از رسيدن به بلوغ اظهار اسلام كرده و سپس از اسلام خارج شده است، (تحرير الوسيله، ج 2، ص 336).

تذكر: برخي اسلام يكي از والدين را به هنگام تولد شرط مي‏داند نه انعقاد نطفه.(خويي، مباني تكملة المنهاج، ج 1، ص 325) و برخي اظهار اسلام بعد از بلوغ را شرط نمي‏دانند، (شهيد ثاني، مسالك الافهام، ج 2، ص 451).

مرتد ملي: كسي است كه پدر و مادرش به هنگام انعقاد نطفه او كافر بوده‏اند و او پس از بلوغ اظهار كفر كرده و پس از آن مسلمان شده و مجددا كافر شده است، (تحرير الوسيله، ج 2، ص 366).

حكم مرتد : حكم مرتد در فقه شيعه: مرتد داراي برخي از احكام مدني درباره ارث و جدايي از زوجيت و برخي از احكام وضعي فقهي مانند نجاست است كه ظاهرا هيچ يك از اينها محل سؤال شما نيست پس فقط به تفصيل حكم جزايي آن مي‏پردازيم.

مرد مرتد فطري: اگر مرتد فطري مرد است كشته مي‏شود و توبه او ظاهرا قبول نمي‏شود، (تحرير الوسيله، ج 2، ص 494) و اين قول قول مشهور است.

زن مرتد فطري و ملي: زن مرتد چه مرتد فطري باشد چه ملي، كشته نمي‏شود بلكه دعوت به توبه مي‏شود، اگر توبه كرد آزاد مي‏شود و الاّ در زندان باقي مي‏ماند، (تحرير الوسيله، ج 2، ص 494).

مرتد ملي: مرد مرتد ملي نخست تا سه روز دعوت به توبه مي‏شود. اگر توبه كرد آزاد مي‏شود و الاّ كشته مي‏شود.

تذكر: در مدت دعوت به توبه اختلاف است برخي آن را سه روز مي‏دانند و برخي آن را مدت لازم براي توبه، كه به اختيار حاكم تعيين مي‏شود، مي‏دانند، (شيخ طوسي، المبسوط، ج 7، ص 282).