چگونه میتوان شخص تازه در گذشته را در خواب دید و از احوالش با خبر شد ؟
به طور كلى خواب و رؤيا بر سه قسم است، چنان كه رسول گرامى اسلام(ص) مىفرمايد: «الرؤيا ثلاثة: بشرى من الله، و تحزين من الشيطان، والذين يحدث به الانسان نفسه فيراه فى منامه؛ خواب و رؤيا سه گونه است. گاهى بشارتى ازناحيه خداوند است، گاه وسيله غم و اندوه از سوى شيطان و گاه مسائلى است كه انسان در فكر خود مىپروراند و آن را در خواب مىبيند»، (ميزانالحكمه، ج 4، ص 16، انتشارات مكتبه الاسلامى). امّا «رؤيا و خواب صادق»، خوابى است كه با حوادث خارج از ما – چه جسمى و چه اخلاقى و روحى – و حقايق عالم هستى، مرتبط بوده و مستند به آنها است. در اين نوع خواب، «نفس» انسان از عالم دنيوى گذشته و با توجه به هم سنخىاش با عالم مثال و عالم مجردات، با آن دو مرتبط مىگردد. از اين رو مستند به علل طبيعى جسمانى انسان (مانند گرم بودن يا سرد بودن مزاج) و نيز علل خلقى و روحى انسان (مانند عصبى بودن، حسادت ورزيدن، كينه داشتن و امثال آن) نيست. البته رؤياى صادق كه مرتبط و مستند به وراى ما (عالم مثال و مجردات) است، خود اقسامى دارد كه مجال طرح آن در اينجا نمىباشد.نگا: الميزان، ج1، ص 269 – 273. نكته مهم آنكه آيا رؤياى صادق – كه در واقع پل ارتباطى با عالم غيب است و انسان در پرتو اين دسترسى، حقايق و صورى را مشاهده مىكند – پيش شرطى ندارد؟ آيا مقدماتى براى فراهم آمدن آن غوطهورى و نظارهگرى وجود ندارد؟ اصلاً راه رسيدن به آن كدام است؟ اولياى الهى با استفاده از آيات و روايات فرمودهاند: اگر كسى بخواهد در عالم بيدارى به اسرار عالم و آيات غيبى واقف شود، بايد «مراقبه» داشته باشد؛ يعنى، براى آمادگى دريافت حقايق و باطن جهان هستى، بايد مراقب اعضا، جوارح و اعمال خود باشد تا ظرفيت ادراك و فهم آيات الهى را پيدا كند. در عالم رؤيا و خواب نيز مراقبه لازم است. اگر كسى مىخواهد در عالم خواب، حقايق را – آن چنان كه هستند – بفهمد (رؤياى صادق) و از هدايتها و اشارات و ارشادهاى آنها سودجويد، بايد «مراقبه» داشته باشد. اين با مراقبت خود در عالم بيدارى و رعايت آداب خواب – كه در روايات ذكر شده – به دست خواهد آمد. نظافت، طهارت، محاسبه اعمال روزانه، قرائت قرآن و بعضى از دعاها، كيفيت و چگونگى قرار گرفتن بدن هنگام خواب و خواندن دعا پس از بيدارى از خواب، كمترين آداب مراقبه است كه رعايت آن براى ديدن رؤياى صادق، بايسته و ضرورى است. به هر حال انجام دادن واجبات و ترك محرمات، نظيف بودن، با وضو خوابيدن، محاسبه اعمال روزانه، خواندن سوره «توحيد» و «تكاثر»، خواندن دعاى «اللهم ان امسكت نفسى فى منامى فاغفرلها و ان ارسلتها فاحفظها بما تحفظ به عبادك الصالحين» قبل از خواب، خوابيدن بر سمت راست بدن و رو به قبله و خواندن دعاى «لا اله الا الله الحليم الكريم الحى القيوم و هو على كل شىء قدير سبحان رب النبيين و اله المرسلين، رب السموات السبع و مافيهن و رب الارضين السبع و ما فيهن و ما بينهن و رب العرش العظيم و الحمد للَّه رب العالمين» (پس از خواب)، بسيار مؤثر است. گفتنى اينكه دعاى پس از خواب، براى خواب ديدن رؤياى صادق در شب بعد، بسيار مؤثر و مجرّب است.بحارالانوار، ج76، ص181 – 218؛ و ميزان الحكمه، ج10، ص 262 – 267
