در صورت دخالت اراده الهی در زشتی و زیبایی انسان‌ها ، آیا با عدالت…
سؤال:چرا بعضى انسان‌ها زشت و بعضى زيبا هستند؟ آيا اين مسئله عامل ژنتيكى دارد يا اراده خداوند هم در اين كار دخيل است؟ اگر دخيل است، آيا عدالت رعايت مىشود و آيا مسؤوليت و وظايف انسانهاى زشت و زيبا در برابر خدا با هم برابر است؟
جواب:
قبل از پاسخ، توجه شما رابه دونكته اساسى جلب مىكنيم:
1. از عوامل مهم و اساسى در تحليل و بررسى درست پديدهها، پرهيز ازنگرش تك بعدى است. لازم است در برخورد با هر يك از پديدهها، ابعاد گوناگون آن را ملاحظه نماييم تا بتوانيم قضاوتى شايسته و مطابق با واقعيت داشته باشيم. رعايت اين اصل شرط ضرورى در تحليل هر پديدهاى است.
2 . منشأ برخى شبهات در زمينه عدل الهى، عدم شناخت صحيح اراده الهى و اراده انسان‌ها است. در اينباره لازم است بدانيم كه اراده انسان‌ها در طول اراده الهى است، نه در عرض آن. چون اراده خداوند فوق اراده انسان‌ها است و اختيار و اراده بشر نيز معلول اراده پروردگار است، هيچ تعارضى بين اين دو اراده نيست. با توجه به دو نكته ياد شده، در پاسخ سؤال مىگوييم:
الف) زشت يا زيبا بودن برخى انسان‌ها و فرقهاى ديگرى كه بين آنان است، معلول عوامل مختلفى است كه به اختصار به بعضى از آنها اشاره مىشود:
1 . وراثت: بسيارى از صفات جسمى و روحى انسان‌ها در اثر وراثت از پدر و مادر و اجدادشان به آنها منتقل مىگردد. هرچند در گذشته به اين عامل مهم چندان توجهى نمىگرديد، امّا درروايات اهلبيت(ع) به اين مسئله توجه جدى شده است. دانشمندان علوم طبيعى نيز در قرن اخير به نقش عظيم اين عامل تا حدودى پى بردهاند؛ چنان كه امروزه علم ژنتيك به عنوان يكى از علوم حياتى در مراكز معتبر علمى دنيا شناخته شده است.
2 . تغذيه در دوران باردارى: از عوامل مهم ديگر در زشتى و زيبايى و تفاوتهاى ديگر افراد نسبت به همديگر، نوع تغذيه مادران در هنگام باردارى است. اين مطلب نيز همان گونه كه در روايات معصومين(ع) بدان اهتمام فراوانىشده، از نظر علوم تجربى نيز به اثبات رسيده است. در روايتى از
پيامبر(ص) نقل شده است كه فرمود: به همسران باردار خود كندر بدهيد؛ زيرا در افزايش خرد بچه مؤثر است.
و در روايتى ديگر آمده است:
فردى كه «بِهْ» بخورد، فرزندش زيبا خواهد بود.
و امام رضا(ع) فرمود:
به زنان باردار «كندر» بخورانيد تا فرزندى كه در شكم دارند اگر پسر است باهوش و دانا و شجاع و اگر دختر است، خوش قيافه و خوش اخلاق گردد.
3. محيط: ازديگر عوامل مؤثر در نوع صفات جسمى و روحى فرزند، محيط جغرافيايى زندگى است. براى مثال، فرزندانى كه در محيطهاى گرمسير به دنيا مىآيند با آنان كه در مناطق سردسير متولد مىشوند، از نظر صفات جسمى و روحى يكسان نيستند. نمونههاى عينى چنين تأثيرى را مىتوان در انسانهايى كه هم اكنون در قارههاى مختلف جهان زندگى مىكنند، مشاهده نمود.
ب) تفاوتهايى كه بين انسان‌ها ـ از نظر زشتى و زيبايى و… ـ به چشم مىخورد، هيچ گونه منافاتى با عدل الهى ندارد، چون اراده الهى در تدبير نظام طبيعت بر اساس قوانينى است كه خداوند در آن قرار داده است و اين قوانين به هيچنحو تغييرپذير نيست. از جمله اين قوانين، امورى است كه در بند «الف» به عنوان «عوامل انتقال صفات» به آنها اشاره شد. بنابراين، اگر شخصى زيبا يا زشت باشد، دراثر عوامل خاصى است كه در نظام طبيعت نهاده شده است.
البته اگر خداوند در شرايطى مساوى، يكى را زشت و ديگرى را زيبا بيافريند، ظلم روا داشته است، در حالى كه خداوند هيچ گاه به بندگانش ظلم نمىكند. ضمناً در نزد خداوند، فرقى بين زشترويان و زيبارويان وجود ندارد و تنها معيار برترى تقواى الهى است: اِنَّ اَكْرَمَكُم عِنْدَاللّهِ اَتْقاكُم گرامىترين شما نزد خدا، باتقواترين شماست.
البته چون زيبايى در برابر زشتى، نعمتى محسوب مىگردد، تكليف صاحبان سيماى زيبا بيشتر از ديگران است و آنان بايد حق آن نعمت را ادا
كنند و در حفظ پاكدامنى مراقبت بيشترى نمايند.