راه تقویت صبر و استقامت
چند ویژگی اخلاقی که باعث استقامت، شجاعت، تقویت ایمان و تقوا می‌شود چیست؟
الف) برای به دست آوردن صبر واستقامت به نکات ذیل توجه نمائید: پیامبر(ص) فرمودند: «هر که خود را به صبر وادارد، خداوند او را صبور گرداند». امام علی(ع) فرمود: «صبر تحقق نمی‌یابد مگر آن که رنج ضد عادت را تحمل کنی» و نیز:ریشه صبر، داشتن یقین راستین به خداست»؛ (ترجمه میزان‌الحکمه، ج ۶، ص ۲۹۷۶). بنابراین: ۱- مبنای نظری استقامت خداشناسی (توحید و یقین) است. ۲- اساس استقامت یقین است (تعیین هم در حیطه نظر و هم در عرصه عمل و حالات نفسانی‌گسترده است). ۳- استقامت همراه با تلاش و تحمل سختی ترک عادات قدیم و کسب عادات جدید است. ۴- از گام‌های نخست در تحقق استقامت این است که شخص خود را به استقامت وادارد وخود را دارای استقامت نشان دهد و مانند یک شخص صبور عمل کند. برای تقویت استقامت رعایت موارد زیر مؤثر است. ۱- روایاتی که در فضیلت صبر و استقامت رسیده حتماً مطالعه کنید. ۲- روایاتی که در فضیلت مبتلا بودن به مشکلات دنیوی وارد شده مورد مطالعه قرار دهید. ۳- متذکر شوید که زمان مصیبت و بلا اندک و وقت آن کوتاه است و به زودی از آن رهایی‌خواهید یافت و اصولاً عمر دنیا کوتاه است. ۴- بیندیشید که بی‌صبری چه فایده‌ای دارد و چه ضررهایی بر آن مترتب است. ۵- احوال کسانی را که به بلای عظیم‌تر از شما گرفتار شده‌اند و مشکلات گذشته و حالشان با شما قابل مقایسه نیست، به‌ذهن آورید و شکر کنید که شما کمتر مبتلا بوده و هستید. ۶- بدانید که چه بسا مصیبت و گرفتاری دلیل فضل و سعادت انسان است. ۷- بدانید که بعد از هر غمی شادی و در عقب هر محنتی راحتی است. همان طور که قرآن با تأکید می‌فرماید: «فان مع العسریسراً ان مع العسر یسراً»؛ (انشراح، آیات ۵ و ۶). ۸- بدانید آنچه رسیده از دوست رسیده و انسان باید از آن چه که از سوی محبوب به او رسیده، دلشاد گردد. ۹- احوال پیامبران و بزرگان را مطالعه کنید. هیچ کس را نخواهید یافت که بدون زحمت و استقامت به جایی رسیده باشد. ۱۰- مهمتر از همه اینها شرح صدر است؛ یعنی، روح انسان آن قدر گسترش یابد و اندیشه وی آن گونه تعالی یابد که‌بسیاری از این مشکلات برای او نه مشکل بلکه یک امر طبیعی و لازمه کار و برنامه و سعادتمندی وی تلقی شود. در این‌خصوص ر.ک: تفسیر نمونه، ج ۲۷، صص ۱۲۱ – ۱۲۸). برای آگاهی بیشتر ر.ک: ۱- معراج السعاده، ص ۶۴۳ – ۶۵۹،ملا احمد نراقی؛ ۲- چهل حدیث، حدیث ۱۶،امام خمینی ب) برای تحصیل شجاعت، توجه به توصیه‌های زیر مفید است: – شناخت ارزش شجاعت و ضد ارزش بودن ترس، – درک معنای درست از شجاعت (چون برخی شجاعت را صرفاً در برخورد و مقابله خلاصه می‌کنند حال آن که در برخی‌موارد فرو بردن خشم شجاعت است)، – همنشینی با افراد شجاع و دوری از افراد ترسو و دون همت، – مطالعه احوال بزرگان تاریخ و تأمل در خلق و خوی آنها، – تمرین شجاعت؛ به این معنا که در جای خود تصمیم خویش را عملی کنیم، مثلاً اگر کسی کار خلافی انجام می‌دهد بدون‌واهمه به او تذکر دهیم و یا در برابر عوامل ترس برخلاف جهت آن عمل کنیم. علی(ع) فرموده است: زمانی که از چیزی ترسان شدی خود را در آن بیفکن. ضمناً مطالعه کتب اخلاقی مانند: «معراج السعاده» و «نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی» در این زمینه مفید است. ج) استواری در دین برآیند قوت ایمان است. برای تقویت ایمان، عمل به سفارش‌های زیر را توصیه می‌کنیم: ۱- از غذای حرام پرهیز کنید، ۲- گناهان را به طور کلی ترک نمایید، ۳- واجبات مخصوصاً نمازها را در اول وقت بخوانید، ۴- تا آن جا که می‌توانید نمازهای مستحبی مخصوصاً نماز شب را ترک نکنید، و… . ان‌شاءالله که به مرور دل شما نورانی و ایمان شما محکم خواهد شد و مورد رحمت و محبت خاص خداوند قرار خواهیدگرفت. د) برای تقویت تقوا باید در دو بعد نظری و عملی اقدام نمود. در بعد نظری باید با تقویت مبانی عقیدتی، به ساختمان وچهارچوب عقاید استحکام بخشید و سپس با عمل، در راسخ‌تر شدن آنها کوشید. در این زمینه مطالعه منظم کتاب‌های زیر توصیه می‌شود: ۱ـ گناهان کبیره،شهید دستغیب ۲ـ جهان‌بینی اسلامی،شهید مطهری ۳ـ نامه‌ها و برنامه‌ها،حسن زاده آملی ۴ـ نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی،مهدوی کنی آنچه در بعد عملی می‌توان ارائه نمود آن است که: عمل به تکالیف دینی، بهترین و کامل‌ترین راه برای نیل به درجه تقوااست. قرآن مجید درباره روزه می‌فرماید: «روزه بر شما واجب شد چنان که بر پیشینیان شما واجب گشت، باشد که تحصیل‌تقوا کنید». و در آیه دیگر فرموده است: «از صبر و نماز کمک بگیرید»
