سوال:وظیفه من در مقابل مادری که با توصیه خواهر و برادرانم کاری جز فحش و ناسزا گفتن به من و همسرم ندارد، چیست؟
پاسخ: رابطه عاطفی صحیح میان پدر و مادر از یک سو و فرزندان از سوی دیگر، از بزرگترین عوامل استواری خانواده و جامعه بشری است و میتواند به طور طبیعی شیرازه خانواده را از سستی و گسیختگی حفظ کند. با توجه به این سنت اجتماعی و به حکم فطرت، لازم است که آدمی حرمت حقیقی پدر و مادر خود را نگه دارد؛ زیرا اگر این سنت در اجتماع جریان نیابد و فرزندان با پدر و مادر خود بیگانه وار رفتار کنند، امنیت و عاطفه از بین میرود و جامعه از هم میگسلد. خداوند در آیهای از قرآن نیز به این مهم این گونه اشاره کرده است:
وَ قَضی رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیاهُ وَ بِالْوالِدَینِ إِحْسانًا إِمّا یبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریمًا * وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیرًا.
و پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه هر دو یا یکی از آن دو سالخورده شوند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار. با ایشان درشتی مکن و با محبت و احترام سخن بگو. بالهای تواضع خویش را در برابرشان از [روی] محبت و لطف بگستر و بگو پروردگارا، همان گونه که مرا در خردی پرورش دادند، مشمول رحمت قرارشان ده.
این آیه، پس از فرمان به عبادت خدا، به اهمیت احسان به پدر و مادر تأکید کرده است. بر این اساس، نیکی به والدین، پس از عبادت خدا، از مهمترین واجبات دینی است؛ چنان که رنجاندن والدین، پس از شرک به خدا، از بزرگترین گناهان محسوب میشود.
به کار بردن کلمه «اف» که حالتی از انزجار، تنفر و نارضایتی است، به هنگام برخورد با پدر و مادر حرام است. همچنین «نَهْر» یعنی رنجاندن و با داد و فریاد و درشتی سخن گفتن و نیز تکبر و ترک دعا در حق آنها حرام است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
«اف گفتن، کمترین بی احترامی به والدین است و اگر خدای تعالی کمتر از این را سراغ داشت، از آن نهی میکرد».
بنابراین در اینکه ما مجاز به بد گویی و بد رفتاری با آنان نیستیم شکی نیست اما در مواردی که حق با آنان نیست و شرایطی که در سوال ذکر کردید شما باید ابتدا خواهر و برادر و سپس مادر خود را امر به معروف و نهی از منکر نمایید، با آنها از راه ملایمت و مهربانی وارد شوید، ریشه مشکلات را شناسایی کنید ببینید علت اصلی این اختلافات چیست، آنگاه با مشورت با افراد با تجربه راهکارهای مناسبی جهت حل قضیه بیابید، برای امر به معروف اولین و مهمترین نکته رعایت سعه صدر و قول آرام و ملایم است.