سند و مدرک زیارت عاشورا
س: در کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی از صفوان بن مهران از امام صادق (ع) روایت شده زیارت عاشورا حدیث قدسیست، اگر این طوره آیا در زمان پیامبر (ص) و امامان قبل امام صادق (ع) مطرح شده؟ منبع مطرح شدنش کجاست؟ اگر نشده چرا مطرح نشده؟
ج: زیارت عاشورا از دو امام بزرگوار امام باقر و امام صادق علیهما السلام به یادگار مانده است و در قرن های متمادی توسط علماء شیعه نقل شده و تا به امروز به دست ما رسیده است. نقل پی در پی زیارت عاشورا در کتب علمای طراز اول در ده قرن گذشته، خود دلیل بر استحکام و وثاقت این متن نورانی است.
زیارت عاشورا در حقیقت مرزهای عقیدتی شیعه و غیرشیعه را مشخص می کند. کسی که زیارت عاشورا را بخواند در می¬یابد که حزب او با حزب مخالف در تضاد است چرا که دو اصل تولی و تبری به عنوان توصیه قرآن، پیامبر (ص) و ائمه (ع) در این زیارت به اوج می¬رسد و این دو رکن مهم و اعتقادی شیعه بوضوح خود را نشان می¬دهد.
زیارت عاشورا به چند طریق به دست ما رسیده که بنا بر یک طریق، حدیث قدسی محسوب می شود. شیخ طوسی با سه سند این زیارت شریفه را نقل مینماید که یکی از آنها روایت صفوان بن مهران از امام صادق علیه السلام از پدرانش از پیامبر و جبرئیل و سرانجام از خدا؛ است، که بنا بر این سند زیارت عاشورا حدیث قدسی است چون به عنوان کلام خدا معرفی شده است.
بنابراین نقل، امام صادق می¬فرماید: من برای هر کس که از دور یا نزدیک به این زیارت ابا عبد الله (ع) را زیارت کند و دعای بعد از این زیارت را بخواند، ضامنم که زیارتش قبول و سعی و تلاشش مورد قدردانی خدا بوده و…، بعد می¬فرماید این ضمانت را پدرم(امام باقر (ع)) هم داده و این ضمانت را از پدرش(امام سجاد (ع)) هم نقل کرده و او هم این ضمانت را داده و از پدرش (امام حسین (ع)) نقل کرده و او هم این ضمانت را داده و از برادرش امام حسن (ع) هم نقل کرده و او هم از پدرش امام علی (ع) نقل کرده و امام علی (ع) هم این ضمانت را داده و از پیامبر(ص) هم نقل کرده و پیامبر(ص) هم این ضمانت را از جبرئیل نقل کرده و جبرئیل هم این ضمانت را از خداوند متعال نقل کرده که قسم خورده هر کس به این زیارت و دعای بعدش از دور یا نزديك اباعبدالله الحسین (ع) را زیارت کند، زیارتش قبول و شفاعتش پذیرفته باشد و… و برای قسم ملائکه و ما را شاهد گرفته است. (شیخ طوسی محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، مؤسسه الفقه الشیعه، 1411 ق، ص781-782)
به نظر میرسد شاید مراد امام از اين كه مىفرمايد يافتم اين زيارت را با اين ضمانت از خداوند؛ تنها ضمانت ثواب اين زيارت است که قدسی است نه متن زيارت.
به هر حال چه اصل متن زیارت و چه ضمانت این زیارت و یا هر دو قدسی باشد، این زيارت از نظر سندي هيچ مشكلي ندارد و علاوه بر اين، زيارت عاشورا از زيارت‌هايي است كه تمامي علماي شيعه بلا استثنا در طول تاريخ بر خواندن آن تأكيد كرده و خود نيز بر قرائت هر روز آن مواظبت مي‌كردند. و روايتي كه مورد قبول تمامي علماي شيعه از قديم الأيام تا كنون بوده است، نيازي به بررسي سندي ندارد؛ هر چند كه از نظر سندي هم مشكلي ندارد.
براى آشنايى بيشتر با مباحث رجالى سند زيارت عاشورا، به دو كتاب ارزشمند «شفاء الصدور فى شرح زياره العاشور» تأليف آيتالله ميرزا ابوالفضل تهرانى«قدسسره» كه از شاگردان ميرزاى شيرازى بود و نيز «اللؤلؤ النضيد فى شرح زياره مولانا ابى عبدالله الشهيد» نگارش آيتالله شيخ نصرالله شبسترى مراجعه فرماييد.