شیطان و امر به فحشاء
شیطان چگونه امر به فحشا می کند؟ چرا انسانها از انفاق کردن میترسند؟
درباره اينكه شيطان در ميان بندگان خدا به چه چيز امر ميكند، در دو آيه قرآن اشاره شده است؛ نخست: «انما يأمركم بالسوء و الفحشاء(8)؛ يعني شيطان شما را به بدي [سوء ]و كارهاي قبيح [فحشاء ]فرمان ميدهد».
دوّم: «و من يتبع خطوات الشيطان فانه يأمر بالفحشاء والمنكر(9)؛ يعني و كسي كه از گامهاي شيطان تبعيّت كند[و از او پيروي نمايد] به درستي كه شيطان به كارهاي زشت [فحشاء] و ناپسند [منكر ]امر ميكند».
بنابراين شيطان، انسان را به امور بد[سوء] و قبيح [فحشاء] و ناپسند[منكر] امر ميكند.
سوء در زبان عرب به آنچه كه در ذات خود مستحسن نيست گفته ميشود؛ چه اين امر در عمل باشد، يا در موضوع، يا در حكم؛ و چه در امري قلبي، يا در امر معنوي و يا غير آن باشد. سوء، متضاد حُسن [خوبي ]است(10).
و فحشاء به آنچه گفته ميشود كه در صورت و شكل به نحوي آشكار و بيّن، زشت و قبيح باشد؛ چه در عمل يا در گفته يا در موضوعي باشد(11).
و منكر، آن چيزي است كه عقل سالم، حُسن و خوبي آن را انكار كرده؛ بل به زشتي و قبح آن حكم ميكند(12).
بنابراين شيطان به تمامي اموري كه نزد شرع و عقل، زشت و بد و ناپسند شمرده شوند امر ميكند و اين امور گرچه از نظر مفهوم با يكديگر متفاوتند؛ ليكن در بسياري موارد از نظر مصداق خارجي متحد هستند و يك امر به اعتبارهاي مختلف هم بد و هم زشت و هم ناپسند به شمار ميآيد.
و انسان عاقل با پيروي از فرامين شارع مقدّس كه خود، عقل محض است از اوامر شيطان و وسوسههاي او اجتناب ميكند.
بخش دوم سوال: چرا انسانها از انفاق کردن میترسند؟
این ترس نیز یک وسوسه شیطانی است برای اینکه انسانها از این صفت پسندیده دوری گزینند. انفاق باعث تزکیه و برکت اموال است.
8) سوره بقره، آيه 168.
9) سوره نور، آيه 21.
10) التحقيق فى كلمات القران، ج 5، ص 251.
11) همان، ذيل ماده فحش.
12) همان، ج 12، ص 239.