فلسفه عزاداری

در بيان اهداف و فلسفه عزاداري بايد گفت؛ اگر درميان شيعيان، عزاداري يك سنت رايج شده است انگيزه هاي گوناگوني دارد كه به طور اختصار عبارت است از :

1.شناساندن مقام پيشوايان بزرگ اسلام كه سراسر زندگي آنان براي جامعه اسلامي الگو و سرمشق است، چه در مبارزه با طاغوتيان و چه در مسايل اخلاقي و روحي و …

2. افزايش عشق و محبت اهل بيت كه پاداش رسالت پيامبر( است؛ چون در قرآن خداوند امر فرمود به حضرت رسول( كه چنين بگويد: “قل لا اسئلكم عليه اجراً الا المودة في القربي”(1) بگو : من در برابر تبليغ دين اجر و مزدي از شما نمي خواهم، مگر دوستي و تبعيّت از اهل بيتم.

3. كمال خواهي و فضيلت طلبي.

4. دعوت به دين و آگاه شدن از حقايق آن و فراخواني مردم به صلاح و اصلاح و دوري از انحراف و فساد.

5. حقانيّت نهضت حسيني بر ضد طاغوتيان و آشنا كردن مردم با ويژگيهاي قيام امام حسين(

6. اطعام عده اي از گرسنگان در پرتو مجالس عزا كه از دستورات مؤكد قرآن و اسلام است.

7. ياد مصيبت اهل بيت( كه موحب آسان شدن مصايب و سختيهاي دوستداران آنان است.

8. همدردي با رسول خدا( و حضرت زهرا( و ساير ائمه(.

9. فراموش نشدن خاطره عاشورا؛ چرا كه اگر اين عزاداريها نبود نسلهاي آينده نمي دانستند امام حسين( را يزيد كشته است؛ و چرا كشته است.

10. افشاگري جنايات ستمگران به ويژه بني اميه و بني عباس.

11. رشد فضايل و كرامتهاي انساني و الهي و پرورش روحيه شهادت طلبي؛ هر قطره اشك پيامي است كه شهادت را چون پيامي به مردم ابلاغ مي كند و گريه نشانه آن است كه فاجعه اي روي داده و ظلمي صورت گرفته است. عزاداري نه يك روز، نه ده روز، نه يك ماه بلكه در تمام سال براي اين است كه ملتي كه در شهادت زندگي مي كند بايد عزادار باشد و در مجالس عزا با بيان فلسفه شهادت و با يادآوري از شهيدانش، روحية شهادت طلبي را همچنان تازه نگه دارد. بي شك به خاطر نشر فلسفه شهادت و ايثار و كرامتهاي انساني است كه شيعه به بهانه مرگ برادر، عمو، دايي و … جلسه برگزار مي كند و يك باره به كربلا گريز مي زند و از حسين سخن مي گويد.

12. زنده نگه داشتن اسلام با استفاده از ابزار عزاداري، عزاداري اسلام را زنده كرد و اگر امام حسين( قيام نمي كرد اثري از اسلام باقي نمي ماند. اساس شكل گيري انقلاب اسلامي،‌نيز نهضت امام حسين( است. امام خميني( دربارة تجديد و تكرار عزاداريها مي فرمايند : “… اصلاً نمي فهمند مكتب سيدالشهدا چه بوده و نمي دانند اين منبرها، گريه ها، و سينه زنيها حدود 1400 سال است كه ما و مكتب را حفظ كرده و تا حالا اسلام را آورده، اين عده از جوان ها اينطور نيست كه سوء نيت داشته باشند؛ آنها ـ خيال مي كنند كه ما بايد حرف روز بزنيم. حرف سيدالشهدا حرف روز، و هميشه حرف روز است؛ اصلاً حرف روز را سيدالشهدا آورده است و دست ما داده است و سيدالشهدا را اين گريه ها، و مكتب وي را اين مصيبتها، داد و قالها و اين سينه زنيها و اين دستجات،‌حفظ كرده است ـ اگر فقط مقدسي بود و توي اتاق و توي خانه مي نشست و براي خودش هي زيارت عاشورا مي خواند و تسبيح مي گرداند، چيزي نمانده بود… همينهاست كه اين نهضت را پيش برده، اگر سيدالشهدا نبود اين نهضت را ـ كسي ـ پيش نمي برد.”(2)

بنابراين عزاداري حسين بن علي و ساير ائمه اطهار( يك حركت است، يك موج است، يك مبارزه اجتماعي است.(3) روضه هاي خانگي و دسته هاي عزاداري و هيأتهاي زنجيرزني، پوشيدن لباس مشكي و پرچم به دست گرفتن و شربت و آب دادن و تلاش در برپايي مجالس و نوحه خواني و سينه زني و … هر يك به نوعي سربازگيري براي جبهه حسيني است.(4) اين پيوند قلبي را عمق و غنا مي بخشد. اين موارد، انگيزه هاي برگزاري مجالس سوگواري و عزاداري است و آنچه در اين ميان وجود ندارد گريه كردن براي ضعف و ذلت ائمه است چون نفوس آنها، عزيزترين نفوس در ميان موجودات عالم است.

منابع و مآخذ :

1. سوره مباركه شوري / آيه 23

2. قيام عاشورا در كلام و پيام امام، ص16

3. نهضتهاي اسلامي در صد ساله اخير، مرتضي مطهري، ص89

4. فرهنگ عاشورا، ص314

پاسخ به شبهات عزاداري، حسين رجبي، ص25