برای الگوگیری از قیام امام حسین شناخت و معرفت و مباحث علمی لازم است یا عزاداری و اشک و سیاه پوشیدن؟
پاسخ:
چگونگی الگوگیری از قیام امام حسین علیه السلام متوقف بر این است که ما نظری روانشناسانه به انسان بیندازیم. عوامل موثر بر رفتار آگاهانه ما چیست؟ آیا فقط عوامل شناختی و معرفت است یا عوامل دیگری هم در شکلدادن رفتارهای اجتماعی ما مؤثر است؟
عوامل موثر بر رفتار آگاهانه
هنگامیکه در رفتارهای خود دقت کنیم درمییابیم که در رفتارهای ما دستکم دو دسته از عوامل نقش اساسی ایفا میکنند. یک دسته عوامل شناختی و معرفتی است که موجب میشود انسان مطلبی را بفهمد و بپذیرد؛ قطعاً، شناخت در رفتار ما تأثیر زیادی دارد.
دستۀ دوم عوامل، که رفتارهای ما را شکل میدهند، عوامل احساسی و انگیزهبخش است. اگر در رفتارهای فردی و اجتماعی خود و جامعه دقت کنید درمییابید عامل اصلی که شما را به انجام آن رفتار واداشته است همین عوامل تحریککننده و برانگیزاننده است.
این عوامل درمجموع، میل به حرکت را در انسان بهوجود میآورد، عشق به انجام کار را ایجاد میکند و شور و هیجان به وجود میآورد. تا این عوامل نباشد کار انجام نمیگیرد. هرچند شخص بداند فلان حرکت اجتماعی خوب و مفید است تا انگیزهای برای انجام آن حرکت نداشته باشد حرکتی انجام نمیدهد. میگوید قبول دارم که انجام آن خوب است، اما من باید انگیزهای داشته باشم، عاملی باید مرا به حرکت درآورد تا آن کار را انجام دهم.
مثال هایی از تاثیر پذیری
برای فهم بهتر تاثیر پذیری از قیام امام حسین علیه السلام مثال هایی را ذکر می کنیم:
مثال اول
همۀ ما میدانیم که در این شهر مردم محروم زیادی هستند، اما افرادی که این محرومان را دیدهاند و پای صحبت و اشک و آه آنان نشستهاند بیش از ما برای خدمت و حل مشکلات انگیزه دارند.
همچنین، وقتی انسان حالت ضعف و ناتوانی مریضی یا حالت طفل یتیمی را دید، اثری در روح او ایجاد میشود که هرگز دانستنیها چنین اثری را نمیتواند داشته باشد؛
مثال دوم
جوانان بسیاری ماجرای دفاع مقدس و شهادت و اسارت رزمندگان را شنیدهاند، اما زمانیکه در مناطق عملیاتی حضور پیدا میکنند یا خاطرات و قصههای رنجها و رشادتهای آنان برایشان بازگو میشود انگیزۀ تغییر رفتار در آنان بیشتر ایجاد میشود؛
مثال سوم
به تجربه دریافتهایم بیشتر پیروزیهایی که در دوران انقلاب و یا در دوران جنگ در جبههها حاصل شد، در اثر شورونشاطی بود که ایام محرم و شنیدن رشادتهای امام حسین و خاندان و اصحابشان در مردم ایجاد میکرد. امام خمینی در عصر روز عاشورای 13 خرداد 1342 در مدرسۀ فیضیه علیه شاه سخنرانی کرد و همان شب دستگیر شدند. شور و انگیزهای که حوادث عاشورا برای قیام علیه ظلم در مردم ایجاد کرده بود باعث شد دو روز بعد مردم به میدان آمدند، قیام خونین 15 خرداد رخ داد و همین قیام آغاز سرنگونی شاه را درپی داشت.
امام خمینی و عاشورا
امام خمینی (ره) در مورد الگوگیری از قیام امام حسین علیه السلام میفرمایند:
محرّم را زنده نگهدارید. ما هرچه داریم از این محرم است. از قتل سیدالشهدا و شهادت اوست. ما باید به عمق این شهادت و تأثیر این شهادت در عالم برسیم و توجه کنیم که تأثیر او امروز هم هست. اگر مجالس وعظ و خطابه و عزاداری و اجتماعات سوگواری نبود، کشور ما پیروز نمیشد. همه در تحت بیرق امام حسین قیام کردند. الآن هم میبینید که در جبههها وقتیکه نشان میدهند آنها را، همه با عشق امام حسین است که دارند جبههها را گرم نگه میدارند.[1]
بنابراین، صِرف بحث و بررسی عالمانۀ واقعۀ عاشورا نمیتواند در رفتار فرد و جامعه تحول ایجاد کند. باید صحنههایی در اجتماع بهوجود آید که احساسات مردم را تحریک کند. همینکه صبح از خانه بیرون میآیند میبینند شهر سیاهپوش شده است، پرچمهای سیاه نصبشده است، خود این تغییر حالت، دلها را تکان میدهد.
گرچه مردم میدانند فردا محرم است، اما دیدن پرچم سیاه اثری را در دل آنها میگذارد که دانستن اینکه فردا اول محرم است آن اثر را نمیگذارد. راه انداختن دستههای سینهزنی، با آن شور و هیجان خاص، خود میتواند آثاری را به دنبال داشته باشد که هیچ کار دیگر آن آثار را ندارد.[2]
[1]. سید روحالله موسوی خمینی، صحیفۀ امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378، ج 17، ص 58.
[2]. ر. ک. محمدتقی مصباح یزدی، آذرخشی دیگر از کربلا، قم، مؤسسۀ آموزشی-پژوهشی امام خمینی، 1380، ص 16 – 22.
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/4266/28144/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C-2-%22%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA%22
