همه معجزات انبیا در زمانی اتفاق افتاده که هیچ امکان ثبتی مانند ضبط صدا یا تصویر وجود نداشته است، لذا قابل اثبات نبوده و حقیقت ندارد.
پاسخ:
اوّلا، معجزه آخرین راه برای اثبات ادعای نبوت یا امامت است. بنابر این انسانها برای حقّانیت یک دین و کلام معصوم نباید ابتدا به دنبال معجزه باشند، بلکه باید از راههای دیگر به ویژه تعقّل و تفکّر آن را درک کنند. معجزه به ویژه معجزات حسّی و تجربی برای کسانی است که قدرت تعقّل و تفکّر کافی ندارند و لذا خداوند از طریق یک کار خارق العاده و قابل رؤیت میخواهد چنین افرادی را به دین دعوت کند. علاوه بر اینکه اگر افراد، حقّانیت کلام معصوم را بدون تعقّل و تنها از طریق دیدن معجزات حسی و تجربی باور کنند ممکن است با یک کار شگفتآوری که از غیرمعصوم دیدند ایمانشان را از دست بدهند.
یکی از بزرگان میفرماید: «همان تفکری که بنی اسرائیل داشتند و به حضرت موسی (ع) میگفتند ما تا چیزی را نبینیم باور نمیکنیم! امروز دامنگیر تفکر غرب است، امروز نیز غرب همین را میگوید و گرفتار همین سطح نازل معرفت یعنی معرفت حسی و تجربی است؛ ملتی که تنها در محدوده حس و تجربه صرف حرکت کند آمادگی گوساله پرستی دارد و امروزه که اساس معرفت در غرب، حسی و تجربی است همین معضل وجود دارد و خود را نشان می دهد».[1] به تعبیری «آنکه با عصای عمرانی ایمان میآورد با گوساله سامری ایمانش را از دست میدهد». بنابر این برای اعتقاد به پیامبر و مفاهیم دینی نباید فقط به دنبال معجزه باشیم.
ثانیا، معجزه یک امر خارق العادهای است که توسط پیامبر یا معصوم برای اثبات ادعای نبوّت یا امامت انجام میشود و مردم توانایی انجام آن را ندارند. معجزة هر پیامبری نیز متناسب با شرایط زمانی، مکانی و اوضاع و احوال جامعة مخاطب اوست؛ یعنی معجزه راجع به امری است که در درک مردم برای پذیرش ادعای معصوم اثرگذارتر باشد. بنابر این نیاز نیست معجزات پیامبران گذشته برای آیندگان و امّتهای بعدی نیز ثبت و نشان داده شود؛ زیرا با توجه به شرایطی که پیامبران معجزه میآوردند، ممکن است همان معجزه در آیندگان تأثیر لازم برای اثبات ادعایشان را نداشته باشد، برای مثال اگر حدود چند هزار سال پیش یک انسان بدون هیچ وسیلهای از زمین بلند میشد و به پرواز در میآمد، برای آنان شگفت آور بوده و در اثبات ادعای کسی که به پرواز درآمده اثرگذار بود، ولی امروزه که بشر با هواپیما و وسایل دیگر میتواند به پرواز در آید، همان کار ممکن است تأثیر لازم برای اثبات حقّانیت کلام او را نداشته باشد و یا اگر در زمانهای گذشته یک نفر از اروپا با فردی در آسیا بدون هیچ وسیلة ارتباطی صحبت میکرد، برای اثبات ادعای او تأثیر داشت، ولی الان که تلفن یا فضای مجازی و اینترنت و غیره اختراع شده، این کار ممکن است تأثیر لازم را نداشته باشد؛ زیرا ممکن است مردم بگویند ما در آیندة نزدیک راز این کار را خودمان کشف میکنیم.
ثالثا، بر اساس بیان قبلی هر پیامبری بسته به شرایطی که در آن وجود داشت، معجزهای میآورد که به رفتارها و نگرشهای مردم آن زمان نزدیکتر و برای اثبات ادعایش اثرگذارتر باشد، برای مثال در زمان حضرت ابراهیم (ع) مردم دشمنان خود را با آتش میسوزاندند، معجزه ایشان این بود که به اذن الهی خودش از آتشی که نمرودیان برای او فراهم کردند، زنده بیرون آید و یا در زمان حضرت موسی (ع) سحر و جادو رونق داشت، معجزه آن حضرت مار شدن عصا، ید بیضا و شکافته شدن رود نیل است و یا در زمان حضرت عیسی (ع) پزشکان بابت معالجه دعوی ربوبیت و یا کاهنی میکردند، معجزه آن حضرت شفای بیمار و زنده کردن مردگان بود. اما دوران ما که «عصر علم، حکمت، استدلال عقلی و دعوت به وسیلة کلام» میباشد، معجزه آن نیز « قرآن کریم» است که تا به امروز باقی مانده و برای آیندگان نیز باقی خواهند ماند. قرآن کریم در اثبات معجزه بودنش میفرماید: «وَ إِنْ كُنْتُمْ في رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ(بقره: 23)؛ و اگر از آنچه ما بر بنده خویش نازل کردیم در شک هستید، سورهای مانند آن بیاورید و از همه شاهدین خود [همه امکانات انسانی و ابزاری] نیز دعوت کنید، اگر راست میگویید». بنابر این همانند گذشته امروزه نیز قرآن کریم به عنوان معجزه زنده وجود دارد و حجّت را بر همگان تمام کرده است.
[1] . خبرگزاری رسمی حوزه، سخنان جوادی آملی در دیدار تهیه کننده، کارگردان و برخی از عوامل سازنده سریال «موسی کلیم الله»، قابل دسترسی در: http://hawzahnews.com/detail/News/405343.
