وقتی عقل و اندیشه دارم چرا باید مرجع تقلید داشته باشم و از او تقلید کنم؟
با تشکر از پرسش شما، نکته مهمی که شما به آن دقت نکرده اید معنای تقلید است، هر تقلیدی بد نیست و اتقافا برخی از تقلیدها بسیار هم عاقلانه است.
تقلید در اصطلاح یعنی پیروی‌کردن از فرد یا افرادی بدون تأمل و دقت و بدون دریافتن حقیقت امر و حق یا باطل‌بودن آن[1] و به‌تعبیردیگر، هم رنگی با جماعت و پیروی محض از دیگران در مسائل اجتماعی و اخلاقی، بدون تصمیم‌گیری مستقل و مسئولانه.[2]
اما تقلید به‌‌معنای رجوع جاهل به عالم و متخصص، ضرورتی عقلایی است.
درباره احکام شرعی نیز کسی‌که به اجتهاد نرسیده، یا باید محتاط باشد یا مقلِّد.
بنابر نظر امام خامنه‌ای:
چون عمل به احتیاط مستلزم شناسایی موارد و چگونگی احتیاط و صرف وقت بیشتر است، بهتر است مکلف در احکام دین، از مجتهد جامع‌الشرایطِ فتوا و مرجعیت و بنابر احتیاط، اعلم، تقلید کند.[3]
بنابراین، تقلید مبتنی‌‌بر عقلانیت و خرد ورزی، نه تنها منفی نیست، بلکه بسیاری از فنون و مهارت‌ها با تقلید بین ملل و جوامع گسترش یافته است.
به‌‌هرحال، روشن است که تقلید اصطلاحى به‌معناى مراجعۀ افراد غیرمتخصص در امور دینى و غیره به اهل فن و متخصصان و عالمان دینى یا متخصص هر فن است.
اما پیروی کورکورانه و پیروی از هرکسی بدون دلیل را جایز نمی‌داند و از آن نهی کرده است.
قرآن کسانی را که کورکورانه از گذشتکان و پدران‌شان در بت‌پرستی یا امور دیگر پیروی می‌کردند، مذمت کرده است:
وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنزَلَ اللّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءنَا أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ شَیْئًا وَلاَ یَهْتَدُونَ (بقره:۱۷۰).
و هنگامی‌که به آن‌ها گفته شود از آنچه خدا نازل کرده پیروی کنید، می گویند: بلکه ما از آنچه پدران خود را بر آن یافتیم پیروی میکنیم؛ آیا نه این است که پدران آن‌ها چیزی نمیفهمیدند و هدایت نیافتند؟
منابع
[1]. فخرالدین‌‌بن محمد طریحی، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵، ج 3، ص132؛ علی‌‌اکبر دهخدا، ج 5، ص6885.
[2]. ایان مک لین، فرهنگ علوم سیاسی، ترجمۀ حمید احمدی، تهران، میزان، ۱۳۹۵، ص80.
[3]. سیدعلی حسینی خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، قم، زمزم هدایت، ۱۳۹۱، ص11، ج سؤال 2 و ص 14، ج سؤال 21.
