چرا خدا مرا آزمایش میکند؟
پاسخ:
بسیاری از پرسش های اعتقادی را باید با حل یک مسئله مهم دیگر حل کرد
چه مسئله ای؟
مسأله ای كه قرآن بر آن خیلی تكیه كرده و آن را به صورتهای مختلف بیان فرموده است، و آن مسأله امتحان، آزمایش، فتنه و ابتلاء است.
آیا خدا واقعا انسان را آزمایش میکند؟
خود خدا در قرآن فرموده که من بنده ها را آزمایش می کنم
- أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَكُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ»2، آیا مردم چنین پنداشتهاند، همین كه بگویند ما ایمان آوردیم، رها میشوند و مورد فتنه و آزمایش قرار نمیگیرند.
- «أَنما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ أَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ»3، اموال و فرزندان شما، فتنه هستند؛ یعنی وسیله آزمایشاند
- «وَ نَبْلُوَكُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَةً»، ما شما را با خوشیها و ناخوشیها میآزماییم.
- «الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَكُمْ أَیُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»4، خدا مرگ و زندگی را برای اینكه شما را بیازماید آفرید، تا مشخص شود كدام نیكوكارترید.
- «إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»5؛ یعنی آنچه در روی زمین هست، از جاذبههایی كه وجود دارد و زینتهایی كه خدا روی زمین قرار داده، برای این است كه مردم را به آنها بیازماید.
بنابراین آزمایش خدا سنت و قانون پروردگار است و نمی شود از زیر آن در رفت پیچیدگی آزمایشهای الهی از آزمایشهای انسانی خیلی بیشتر است، ما باید خود را آماده كنیم و برای سربلندی در آزمایش الهی از آزمایشهای گذشته خداوند عبرت بگیریم كه قدم بزرگ موفقیت در همین عبرت پذیری است.
سوال: مگر خدا همه چیز را نمی داند پس چرا انسان را آزمایش میکند؟
این كه خداوند انسان را آزمایش میكند برای این نیست كه مجهولی برایش كشف شود، منظور از این كه خدا انسان را آزمایش میكند یعنی شرایطی را فراهم میكند كه نیتها، استعدادها و قابلیتهای انسان بروز و ظهور پیدا كند.
باید شرایطی فراهم شود كه درستی ادعاها روشن شود. اگر كسی مدعی است عدالت را دوست دارد، زمانی كه میتواند ظلم كند، باید بر خویشتن مسلط باشد و علایق را بر حقایق مقدم ندارد.
اگر کسی ادعای ایمان به پیامبر را دارد باید شرایطی حاصل شود که صدق و کذب ادعای او روشن شود.
چرا؟ زیرا اگر این موضوع آشکار نشود دو اشکال رخ می دهد، اول این که روز جزا همه ادعا می کنند که ما مستحق پاداشیم و اگر شرایط دشوار هم می شد دست از پا خطا نمیکردیم. دوم این که اگر شرایط امتحان ایجاد نشود انسان ها به کمال نمی رسند، اگر مربی شنا، شاگردانش را در آب نیندازد آن ها هم شنا یاد نخواهند کرد چون مجبور نیستند تلاش کنند. اگر خدا انسان را در ناز و نعمت قرار دهد رشد نخواهد کرد، مثلا اگر خدا طعم گرسنگی را به انسان نچشاند به گرسنگان کمک نخواهد کرد و سخاوت در او رشد نمی کند، اگر او را دچار همسر یا همسایه بد نکند، صبور نخواهد شد، اگر بیمارش نکند، از عمرش خوب استفاده نمی کند و … . بنابراین لازمه رشد انسان امتحان شدن با شرایط خیر و شر است.
ر. ک. آیت الله مصباح یزدی ، سخنرانی 17 بهمن سال 1384، دسترسی در: https://mesbahyazdi.ir/node/188
