چگونه انسان می تواند حق را از باطل تشخیص دهد
سلام!
چگونه انسان می تواند حق را از باطل تشخیص دهد؟
معیار های حق کدامند؟
باسلام دوست عزیز برای تشخيص حق و باطل ملاک ها و معيارهايی وجود دارد که به سه محور اساسی و عمده آن اشاره می کنيم ؛
1. علم و آگاهی ؛
علم و آگاهی زير بنای اصلی شناخت و تشخيص امور را تشکيل می دهدکه بدون آن انسان گرفتار گمراهی و انحراف خواهد شد .برای تشخيص حق و باطل نقطه آغازين کسب علم و شناخت حق و باطل و به تعبير ديگر شناخت سره از ناسره است بدون علم و آگاهی انسان قادر به رسيدن به شناخت صحيح نخواهد بود و چه زيبا حضرت علی عليه السلام می فرمايند « لا تری الجاهل الا مفرطا او مفرّطا» « انسان نادان را نمی بينی مگر اينکه در ميان افراط ( زياده روی ) و تفريط( کند روی) ( نهج البلاغه , حکمت , 70) حرکت در مسير اعتدال و مصون ماندن از زياده روی و کند روی که انحراف را به دنبال خواهد داشت , در گرو کسب علم و معرفت است . به ويژه تشخيص حق و باطل در دين , نيازمند شناخت و آگاهی کامل نسبت به مبانی و اصول دينی از منابع اصيل و کارشناسان متعهدعلوم دينی است چه در غير اين صورت خطر افتادن در ورطه خطا و گمراهی وجود دارد .
2. معيار قرار دادن حق و سنجش افراد بر اساس آن ؛
يکی از معيارهای مهم تشخيص حق و باطل , شناخت حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است نه اينکه افراد ملاک و معيار سنجش حق و باطل قرار بگيرند حضرت علی عليه السلام می فرمايند :«انّ الحق لا يعرف بالرجال اعرف الحق تعرف اهله » همانا حق به شخصيتها شناخته نمی شود , خود حق را بشناس تا پيروان آن را بشناسی »( محمدی ری شهری , محمد , ميزان الحکمه , قم, دار الحديث , 1377, ج 3, ص 1238) همچنين فرمودند« ان دين الله لايعرف بالرجال بل بآيه الحق , فاعرف الحق تعرف اهله »« همانا دين خدا با موقعيت اشخاص شناخته نمی شود بلکه با معيار و نشانه حق شناخته می گردد , پس حق را بشناس تا اهلش را بشناسی »( همان ) در پاره ای موارد انحرافات و کجروی ها به دليل معيار قرار دادن افراد بجای محور قرار دادن حق و باطل و سنجش افراد بر اساس آن است . در اين راستا حضرت علی عليه السلام فرمودند :
« وانظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال »« بنگر به آنچه گقته شده نه به گوينده سخن »( آمدی , عبد الواحد , غرر الحکم , ترجمه محمد علی انصاری , ج 1, ص 394)س
3. آگاهی وشناخت نسبت به زمان و مقتضيات و شرايط زمانه ؛
از معيارهای مهم شناخت حق و باطل علم و آگاهی نسبت به احوال و مقتضیات زمان است که بدون توجه به آن نمی توان حق و باطل را در زمان خويش به صورت صحيح تشخيص داد . امام صادق عليه السلام فرمودند:« العالم بزمانه لا تهجم عليه اللوابس »« کسی که به زمان خويش آگاه باشد مورد هجوم اشتباهات قرار نمی گيرد .»( مجلسی , محمد باقر , بحار الانوار , تهران, مکتبه الاسلاميه , ج 78, ص 269)
