بر اساس آموزه‌های اسلامی چه راهکاری برای طولانی شدن عمر وجود دارد؟
پاسخ
با نگاه به روایات، بعضی از کارها باعث طولانی شدن عمر انسان می‌شود که تعدادی ازآن هارا نقل می‌کنیم:
1. زیارت امام حسین علیه السلام
امام صادق علیه السلام و امام باقرعلیه السلام فرمودند:
إِنَّ اللَّهَ (تَعَالَى) عَوَّضَ الْحُسَیْنَ علیه السلام مِنْ قَتْلِهِ أَنْ جَعَلَ الْإِمَامَهَ فِی ذُرِّیَّتِهِ، وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ، وَ إِجَابَهَ الدُّعَاءِ عِنْدَ قَبْرِهِ، وَ لَا تُعَدُّ أَیَّامُ زَائِرِیهِ جَائِیاً وَ رَاجِعاً مِنْ عُمُرِهِ.[1]
خدای متعال به‌عوض قتل حسین علیه السلام،امامت را نسلش قرار داد. در تربتش شفا نهاد. دعا را نزد قبرش اجابت می‌کند. اوقات زیارت و زمان رفت و برگشت به زیارت را از عمر زائرانش کم نمی‌کند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: «مَنْ لَمْ یَزُرْ قَبْرَ الْحُسَیْنِ علیه‌السلام فَقَدْ حُرِمَ خَیْراً کَثِیراً وَ نُقِصَ مِنْ عُمُرِهِ سَنَهٌ؛[2] هر کس قبر حسین را زیارت نکند، از خیر فراوان محروم شده است و یک سال از عمرش کم مى‌شود.»
توضیح: ظاهراً این روایت مربوط به افرادی است که با وجود فراهم بودن شرایط باز هم زیارت امام حسین علیه السلام را ترک می‌کنند.
-
صلۀ رحم
پیامبر صلی الله فرمودند: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُبْسَطَ لَهُ فِی رِزْقِهِ وَ یُنْسَأَ لَهُ فِی أَجَلِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ؛[3] هر که خوشحال میشه روزی‌اش زیاد شود و عمرش طولانی شود، صلۀ رحم کند.»
روایت دیگر: پیامبر صلی الله فرمودند: «إِنَّ الْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فَجَرَهً وَ لَا یَکُونُونَ بَرَرَهً فَیَصِلُونَ أَرْحَامَهُمْ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ تَطُولُ أَعْمَارُهُمْ فَکَیْفَ إِذَا کَانُوا أَبْرَاراً بَرَرَهً؛[4] مردمى که گناهکارند و نیکوکار نیستند، با صلۀ رحم، اموالشان زیاد و عمرشان طولانى می‌شود. حال نیک و نیکوکار باشند، چه خواهد شد؟»
-
تقوا
پیامبر صلی الله: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُنْسَأَ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ یُوَسَّعَ لَهُ فِی رِزْقِهِ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ وَ لْیَصِلْ رَحِمَهُ؛[5] هر کس دوست دارد که عمرش طولانى و روزی‌اش زیاد شود، تقواى الهى پیشه کندو صلۀ رحم نماید.»
-
دعا کردن
انسان با دعا می‌تواند از خدا درخواست کند که عمر او طولانی شود، در دعای ابوحمزه ثمالی امام سجاد علیه السلام فرمودند: «خداوند! مرا از کسانى قرار ده که عمرشان را دراز و کردارشان را نیکو گردانیده‌ای و نعمتت را بر آنان تمام کرده‌ای و از آنان خُرسندى و به آنان زندگی‌ای پاک، همراه با پایدارترین شادمانى و سرشارترین کرامت و کامل‌ترین رفاه، عطا نموده‌ای.»[6] امام صادق فرمودند: «اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی …؛[7] بار خدایا! روزى‌ام را واسع کن و عمرم را دراز کن و گناهم را بیامرز و مرا از آن‌ها مقرر دار که بدان‌ها دینت را یارى کنى و دیگرى را به‌جایم مگیر.»
البته باید دانست که عمر بلند ولی بدون برکت و عمل صالح ارزشی ندارد امام سجاد علیه السلام در صحیفۀ سجادیه به زیبایی فرموده‌اند: «وَ عَمِّرْنِی مَا کَانَ عُمُرِی بِذْلَهً فِی طَاعَتِکَ، فَإِذَا کَانَ عُمُرِی مَرْتَعاً لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ، أَوْ یَسْتَحْکِمَ غَضَبُکَ عَلَیَّ؛[8] عمر مرا طولانی کن برای اطاعت از خودت اما اگر عمر من و چراگاه شیطان میشه قبل از اینکه تو خشمیگن کنم جانم را بگیر.»
حضرت زهرا سلام الله دعا می‌کردند: «اللَّهُمَّ أَحْیِنِی مَا عَلِمْتَ الْحَیَاهَ خَیْراً لِی وَ تَوَفَّنِی إِذَا کَانَتِ الْوَفَاهُ خَیْراً لِی؛[9] خدایا تا وقتى مى‌دانى حیات برایم بهتر است، به من حیات بده و هرگاه مرگ برایم بهتر بود، مرا بمیران.»
-
کمک و صدقه مخفی
امام باقر علیه السلام فرمودند: «الْبِرُّ وَ صَدَقَهُ السِّرِّ یَنْفِیَانِ الْفَقْرَ وَ یَزِیدَانِ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعَانِ عَنْ سَبْعِینَ مِیتَهَ سَوْءٍ؛[10] کار خیر و صدقه، فقر را می‌برند، بر عمر می‌افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می‌کنند.»
-
نیکی به پدر و مادر و خانواده
پیامبر اکرم صلی الله فرمودند: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُمَدَّ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ یُبْسَطَ فِی رِزْقِهِ فَلْیَصِلْ أَبَوَیْه؛[11] کسى که دلش مىخواهد عمرش طولانى شود و روزىاش زیاد شود، باید به پدر و مادرش نیکى کند.»
امام صادق علیه السلام: «إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ یَزِیدَ اللَّهُ فِی عُمُرِکَ فَسُرَّ أَبَوَیْکَ؛[12] اگر دوست دارى خداوند بر عمرت بیفزاید، پدر و مادرت را خوشحال کن.»
امام صادق علیه السلام: «مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهْلِهِ زَادَ اللَّهُ فِی عُمُرِهِ؛[13] هر کس به خوبی در حقّ خانواده‌اش نیکى کند، خداوند بر عمرش می‌افزاید.»
بنابراین، احسان و کمک و نیکی به دیگران و به‌خصوص به پدر و مادر و خانواده، از عوامل افزایش عمر است.
طول عمر
-
نیکی و حسن خلق
امام صادق علیه السلام: «إِنَّ الْبِرَّ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ یَعْمُرَانِ الدِّیَارَ وَ یَزِیدَانِ فِی الْأَعْمَارِ؛[14] نیکوکارى و خوش‌اخلاقی، خانه‌ها را آباد و عمرها را طولانى می‌کنند.»
-
شکرگزاری
حضرت علی علیه السلام: «زِیَادَهُ الشُّکْرِ وَ صِلَهُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الْعُمُرِ وَ تَفْسَحُ فِی الْأَجَلِ؛[15] شکرگزارى فراوان و صلۀ رحم، عمر را زیاد می‌کنند و مرگ را عقب می‌اندازد.»
-
خوش‌نیت بودن
امام صادق علیه السلام: «مَن حَسُنَت نِیَّتُهُ زِیدَ فی عُمرِهِ؛[16] هر که خوش نیّت باشد، عمرش زیاد شود.»
در روایات کارهای دیگری را هم برای افزایش عمر ذکر کرده اند که فهرست‌وار بیان می‌کنیم: حج رفتن[17] نمازخواندن در مسجد سهله[18] و داشتن طهارت و وضو[19] صبحانه خوردن در صبح زود، پوشیدن کفش مناسب، کم کردن قرض و افراط نکردن در آمیزش و زناشویی[20] گرفتن ناخن‌ها در روز جمعه[21] نشستن بر سر سفره[22]
نکته مهم: باید توجه کرد که برخی اعمال هم باعث کاهش عمر می‌شود، مثلاً گناه کردن عمر را کوتاه می‌کند.[23] بنابراین، اگر می‌خواهیم عمرمان طولانی شود باید علاوه بر انجام کارهایی که عمر را زیاد می‌کند، کارهایی که عمر را کم می‌کند، ترک کنیم.
منابع
[1]. محمد بن حسن طوسى، الأمالی،. قم، دار الثقافة، 1414ق، ص 317.
[2]. همان، ص 151.
[3]. محمد بن على ابن بابویه قمی(شیخ صدوق)، الخصال، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، جامعۀ مدرسین، 1362.مم، ج1، ص 32.
[4]. محمد بن یعقوب کلینى، الكافى، قم، دارالحدیث، 1429ق، ج2، ص 155.
[5]. حسین بن سعید کوفى اهوازى، الزهد، تحقیق غلامرضا عرفانیان یزدى، قم، المطبعة العلمیه، 1402ق، ص 39.
[6]. محمد بن حسن طوسى، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت، مؤسسۀ فقه الشیعه، 1411ق، ج2، ص 594.
[7]. محمد بن یعقوب کلینى،همان، ج2، ص 553.
[8]. على بن الحسین [امام چهارم]، صحیفۀ سجادیه، قم، الهادی، 1376، ص 94.
[9]. على بن موسى ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، 1406ق، ص 204.
[10]. محمد بن یعقوب کلینى، همان، ج4، ص 2.
[11]. سعید بن هبة الله قطب‌الدین راوندى، الدعوات، قم، مدرسه امام مهدى.، 1407ق، ص 126.
[13]. محمد بن یعقوب کلینى، همان، ج8، ص 219.
[14]. حسین بن سعید کوفى اهوازى، همان، ص 29.
[15]. على بن محمد لیثى واسطى، عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث، 1376، ص 275.
[16]. سعید بن هبة الله قطب‌الدین راوندى، الدعوات، قم، مدرسة الإمام المهدی.، 1407ق، ص 127.
[17]. محمد بن یعقوب کلینى، همان، ج4، ص 281.
[18]. محمد بن محمد مفید، الأمالی، قم، کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق، ص 60.
[19]. محمد بن محمد مفید، المزار، تحقیق محمدباقر ابطحى، قم، کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.
[20]. طوسى، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، 1414ق، ص 666.
[21]. محمد بن محمد شعیری، جامع الأخبار، نجف، مطبعه حیدریه، ص 121.
[22]. محمد بن یعقوب کلینى، همان، ج4، ص 50.
[23]. حسن بن فضل طبرسى، مکارم الأخلاق، قم، شریف الرضی، 1370، ص 362.
