چگونه انسان امیدواری باشم و در شریط سخت امیدم را از دست ندهم؟
برای این که انسان امیدواری باشیم باید راه امیدواری را بیاموزیم، در این جا بهترین راههای امیدواری را بر اساس آموزه های دین عزیز اسلام را برایتان توضیح میدهیم:
تفکر مثبت داشته باشید
فرد مثبتاندیش «امیدوار» عمیقاً معقتد است که باوجود مشکلات و سختیهای موجود بر سر راه زندگی، اوضاع سروسامان میگیرد و همهچیز به خوبی و خوشی میانجامد.
او هر شکست را پدیدهای قابلتغییر میبیند و معتقد است بار دیگر میتواند موفق شود.
بنابراین، تفکر مثبت منبع تولید انرژی است و به انسان توانایی و دلگرمی و امید میبخشد و خستگی را از روح میزداید و انسان را برای ادامۀ زندگی امیدوار میکند، اما تفکر منفی اضطرابآفرین و خستگیآور است.
باید همواره نیمۀ پر لیوان را ببینیم، نه نیمۀ خالی را و به آنچه میتوانیم کسب کنیم بیندیشیم.[1]
برای رسیدن به تفکر مثبت و امید راهکارهایی وجود دارد، ازجمله:
الف) همراهی با زیباییهای زندگی:
برای مثبتاندیشبودن، باید زاویۀ نگاه خود را به زندگی تغییر دهیم؛ اینکه زندگی را از چه زاویهای ببینیم، مهم است.
زندگی مانند گلی زیباست که خارهایی نیز دارد. آیا هیچگاه به فردی که شاخه گلی به شما هدیه میدهد، میگویید که چرا گلی را با خار به شما پیشکش میکند؟ از کنار خارها میگذرید و از اهداکنندۀ گل تشکر میکنید.
آنچه در زندگی به هریک از ما داده شده، کمتر از گل سرخی که دوستی به ما هدیه میکند و ما به خار آن توجهی نداریم، نیست. از کنار خارهای زندگی بزرگوارانه بگذریم و نگاه امیدوار خود را متوجه گلها کنیم.
امیدواری
ب) اندیشه در داشتهها:
بزرگنمایی سختیها و نظرافکندن در کاستیها و کمبودها که یک روی سکۀ زندگی است، باعث شده از روی دیگر سکه که خوشیها و زیباییها و داشتههاست، غفلت شود و این نگرش منفی، افرادی را در کام یأس و افسردگی فرو برده است.
جوان با قدرت ایجاد تحول در زندگی، نباید سختیها را بزرگنمایی کند و از آنها بهراسد.
امام هادی علیه السلام یکی از پیروانش به نام ابوهاشم جعفری را که در تنگنای شدیدی قرار داشت، پیش از آنکه چیزی بگوید، با برشمردن نعمتهای الهی امیدوار ساخته و فرمودند: «کدامیک از نعمتهای الهی را میخواهی شکرگزاری کنی؟» وی که شگفتزده شده بود، خود را جمعوجور کرد و ندانست چه بگوید. امام علیه السلام یکی پس از دیگری، نعمتهای الهی را برای وی بازگو کرد و با بیان نعمتها، او را به آنچه درحالحاضر داشت، آشنا کرد و به او فهماند آنچه دارد، بیش از آن است که ندارد، زیرا همواره در کنار هر نقمتی، نعمتی است.[2]
ایمان خود را تقویت کنید
یأس و ناامیدی تا حد بسیاری مربوط به ضعف ایمان است. شهید مطهری مینویسد:
ايمان است كه منبع اميد و رجاست؛ ايمان است كه توكل و اعتماد و اميدوارى مى آورد؛ آدم باايمان هيچوقت خودش را تک و بى مددكار و بى غمخوار نمى بيند؛ هميشه در نماز مى گويد: خدايا! تو را مى پرستيم و از تو مدد مى خواهيم. آدم باايمان اگر در اثر پيشامدهاى روزگار صدمات و لطماتى هم ببيند، چندان نگرانى ندارد.[3]
بدان دنیا پستی و بلندی دارد
یکی از راههای دستیابی به امید در زندگی، شناخت صحیح واقعیات دنیاست. باید بدانیم که دنیا پستی و بلندی دارد و با سختیها ناامید و درمانده نشویم، امام علی علیه السلام فرمودند:
ألدَّهْرُ يَوْمَانِ؛ يَوْمٌ لَکَ وَ يَوْمٌ عَلَيْکَ؛ فَإِذَا كَانَ لَکَ فَلَا تَبْطَرْ وَ إِذَا كَانَ عَلَيْکَ فَاصْبِر.[4]
دنیا دو روز است: روزی به نفع تو و روزی به ضرر توست. اگر دنیا روی خوش به تو نشان داد، سرمست و مغرور نشو و اگر به سختی دنیا دچار شدی، صبر و تحمل پیشه کن.
روزی کسی با حال پریشان خدمت امام صادق علیه السلام رسید و از سختی زندگی خود شکایت کرد. حضرت زندان کوفه را به یاد وی آورده و فرمودند: از زندان کوفه بگو که چگونه جایی است؟ آن مرد گفت: جایی تنگ و بدبو که ساکنان آن در بدترین شرایط به سر میبرند. حضرت فرمودند: تو نیز در زندان به سر میبری، اما میخواهی در آسایش و خوشی باشی؟ مگر نمیدانی که دنیا زندان مؤمن است؟[5]
حضرت با ترسیم چهرۀ دنیا برای وی، بار غم و اندوهش را کاستند و به او نیرویی تازه بخشیدند.
نگاهتان به سختی ها را تغییر دهید
وقتی سختیها را مانع تکامل بدانیم، طبیعی است که از آن استقبال نکنیم. اما واقعیت آن است که سختیها آنقدر هم که فکر میکنیم ناخوشایند نیستند؛ قرآن کریم میفرماید: «چهبسا چیزى را نمیپسندید، حال آنكه نفع شما در آن است و چهبسا چیزى را دوست میدارید، حال آنكه زیان شما در آن است.»[6]
از روایات معصومان علیه السلام استفاده میشود که وجود شداید و سختیها برای مؤمن اجتنابناپذیر است، زیرا گرفتاری برای مؤمن مایۀ تکامل و پیشرفت است؛[7]
رسول اکرم صلی الله فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ لَيُغَذِّی عَبْدَهُ الْمُؤْمِنَ بِالْبَلَاءِ كَمَا تُغَذِّی الْوَالِدَةُ وَلَدَهَا بِاللَّبَنِ؛[8] خداوند بندۀ مؤمن خود را با سختی و بلا تغذیه میکند؛ همانگونهکه مادر، فرزندش را با شیر تغذیه میکند.»
در حقیقت سختیها هستند که انسان با غلبه بر آنها قدرت روحی بیشتری پیدا میکند مانند ورزشکاری که با سختی تمرین قدرت جسمی خود را افزایش میدهد و همین عامل موفقیت او میگردد.
صبور باشید
صبر و شکیبایی، از عوامل مهم در حفظ روحیۀ امیدواری و کاهش درد و رنج سختی است؛ به فرمودۀ امام صادق علیه السلام: «لَمْ يُسْتَنْقَصْ مِنْ مَكْرُوهٍ بِمِثْلِ الصَّبْرِ؛[9] هیچچیز بهاندازۀ صبوری، رنج گرفتاری را کاهش نمیدهد.»
حضرت داستان غمانگیز حضرت یوسف را یادآور میشوند که با بردباری توانست در شرایط سخت زندان، روحیۀ امیدواری خود را حفظ کند؛ سپس فرمودند: «فَاصْبِرُوا تَظْفَرُوا؛[10] پس شما نیز شکیبا باشید تا موفق شوید.»
از تلاش خسته نشوید
تلاش عامل نشاط و پویایی است و سکون و بیتحرکی مولد رکود و خمودی. با «دست روی دست گذاشتن» و «زانوی غم بغل کردن»، نه تنها مشکلی رفع نمیشود، بلکه ناامیدی را نیز به ارمغان میآورد.
باید دست به کار شد و در پرتو کار و فعالیت، روحیۀ مضاعف به دست آورد. برایناساس، درخت امید آنگاه به بار نشسته و میوۀ شیرین و گوارا میدهد که با تلاش و فعالیت آبیاری شود؛ امام علی علیه السلام فرمودند: «لَا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الآخِرَةَ بِغَيْرِ عَمَلٍ؛[12] از کسانی مباش که بدون عمل، به آخرت امیدوارند.».
انسان باید بداند که اگر انسان هیچ ناکامی شکستی را نچشد، یا غرور دامن گیرش میشود یا در کورۀ حوادث و فرازونشیبهای زندگی پخته و ورزیده نمیشود؛ کسیکه در دریای پرموج دچار کشتیشکستگی شود، حتی تختهپارهای میتواند عامل نجاتش شود، بهشرط آنکه روحیهاش را از دست ندهد؛ پس، میتوان شکست را نردبان پیروزی ساخت و با شناخت ضعفها و کاستیها و خطاها، با نقشهای بهتر و شناختی دقیقتر وارد عمل شد و به موفقیت و پیروزی دست یافت.
منابع
[1]. محمد سبحانینیا، بررسی مسائل جوانان، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۱، ص300.
[2]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 50، ص129.
[3]. مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج 22، ص146.
[4]. نهجالبلاغه، تصحیح صبحی صالح، ص546.
[5]. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج 2، ص250.
[6]. بقره (2)، آیۀ 216.
[7]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 64، ص222 و ج 78، ص195-196.
[8]. همان، ص195.
[9]. همان، ج 75، ص246.
[10]. همان، ج 68، ص96.
[11]. شمسالدین محمد حافظ شیرازی، دیوان حافظ، ص232.
[12]. نهجالبلاغه، تصحیح صبحی صالح، ص497.
لینک ها
سایت پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیه السلام
