در سربازی مرتب میگن لازمه سلسله مراتب رعایت بشه؟ این حرف مبنای دینی داره؟
اطاعتپذیری از سلسله مراتب فرماندهی، اصلی مهم در حوزه نیروهای نظامی است. این اصل به اندازهای اهمیّت دارد که پیروزی و موفقیت مسلمانان در برخی جنگهای صدر اسلام مانند جنگ بدر، غزوه حمراء الاسد و خندق مرهون رعایت این اصل و شکست آنان در برخی جنگها مانند جنگ اُحد به علت رعایت نکردن این اصل مهم بوده است. این اصل از اصول ضروری و بنیادین نظامی است و تخلف از آن خلاف ماهیت این نهاد بوده و ضربههای سنگین و جبرانناپذیری را به دنبال دارد. امام خمینی(رحمة الله علیه) میفرماید:
و از مهمات اين است كه نظم در كار باشد؛ يعنى، اگر نظام نباشد در كار و امور تحت يك نظامى انجام نگيرد، اين تزلزل ايجاد مىكند. اگر بنا باشد كه فرض كنيد كه سپاه پاسداران اطاعت نكنند از رئيسشان، همه اينها اطاعت نكنند از آن فرمانده كل، در ژاندارمرى همينطور، در آنجا همينطور و خودشان بخواهند هركدامى يك راهى بروند، اين اسباب اين مىشود كه يك قواى مسلح متزلزل بشود و با تزلزل قواى مسلح، مملكت متزلزل است. بنابراين، يكى از مهمات اين است كه نظم را حفظ بكنند؛ يعنى، بشناسند آن كه رئيس فوج است، آن كه رئيس لشكر است، آن كه رئيس پاسداران است؛ اين را همه به نام اسلام بشناسندش به اينكه لازم است اطاعت از او بكنند.[1]
وجود فرمانده و اطاعت از وی چنان اهمیت دارد که مطابق روایات در یک جمع سه نفری برای سفر تعیین سرپرست لازم شمرده شده است. پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «اِذَا خَرَجَ ثَلاثَةٌ فِي سَفَرٍ فَلْيُؤَمِّرُوا أَحَدَهُمْ؛[2] هنگامی که سه نفر با یکدیگر به قصد سفر خارج میشوند، باید یک نفر را از میان خود به سرپرستی برگزینند».
امام خامنهای مدّظلهالعالی در شرح این حدیث فرمودند: «فَلْيُؤَمِّرُوا أَحَدَهُمْ؛ یعنی هرچه او گفت، امرش برای اینها واجب الاطاعه است و هرچه او گفت، باید آنها عمل کنند. اطاعت از دستور فرمانده واجب است؛ حکم عقل و شرع و تجربه است».[3]
امام علی(علیه السلام) میفرماید: «أطِعْ مَن فَوقَكَ يُطِعْكَ مَن دُونَكَ؛[4] از فرادَست خود فرمان بر تا زيردستت از تو فرمان برد». و نیز میفرماید: «آفَةُ الجُندِ مُخالَفَة القادَةِ؛[5] آفت سپاه، مخالفت کردن با فرمانده و اطاعت نکردن از اوست».
البته اطاعت از مافوق تا زمانی است که فرمان او در چهارچوب شرع مقدس باشد. اگر مخالف با دین باشد و یا به گناه منجر شود، اطاعتش لازم نیست. امام علی(علیه السلام) میفرماید: «لَاطَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِي مَعْصِيَةِ الخَالِقِ ؛[6] اطاعت مخلوق در معصیت خالق روا نیست». و نیز میفرماید: «لا دِينَ لمَن دانَ بطاعَةِ المَخلوقِ و مَعصيَةِ الخالِقِ؛[7] كسى كه به فرمانبرى از مخلوق و نافرمانى از خالق گردن نهد، دين ندارد».
___________________
[1] . سید روحالله موسوی خمينى، صحيفه امام، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى (س)، تهران، 1389، ج13، ص41.
[2] . ابوداود سلیمان بن اشعث، سنن أبي داود، محقق، سيد ابراهيم، مصر، دار الحديث، 1420 ق، ج3، ص 1129.
[3] . سیدعلی خامنهای، «بیانات در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی«، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله العظمی خامنهای، دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2357، 29 شهریور 1369.
[4] . عبد الواحد بن محمد تميمى آمدى، همان، ص 149.
[5] . همان، ص 279.
[6] . احمد بن محمد بن خالد برقى، المحاسن، تحقیق و تصحیح جلال الدينمحدث، قم، دار الكتب الإسلامية، 1371 ق، ج1، ص190.
[7] . محمد بن على ابن بابويه، عيون أخبار الرضا عليه السلام، تحقیق وتصحیح مهدى لاجوردى، تهران، نشر جهان، 1378 ق، ج2، ص43.
