مقدمه : يكى از موضوعاتى كه همواره سايه آن بر اقتصاد سنگينى كرده و بعنوان تهديدى بالقوه و جدى فراروى آن بوده است موضوع تورم و به تعبيرى گرانى است . بدون ترديد اين موضوع در هيچ اقتصادى مطلوب نبوده و مى بايد با آن بطور جدى و اساسى با مكانيزم هاى علمى مبارزه نمود تا اين كه از اين ناحيه ضررى متوجه مردم نشده و توان بر اداره خانوار داشته باشند . پاسخ : در پاسخ به اين موضوع بايد توجه داشت : اولا : تورم مختص امروز نيست و علت و ريشه در گذشته هاى دور دارد كه ذيلا بدان اشاره خواهد شد . ثانيا : اين سخن راكه مسولين از ذكر و بيان موضوع تورم در كشور روى گردان اند نمى توان تاييد نمود و بلكه بايد گفت ادعايى بدون دليل مى باشد چرا كه مسولين مختلف از جمله شخص رياست جمهور در مواضع مختلف از جمله سخنان تلويزيونى خود با مردم از اين موضوع صحبت مى نمايند . ( براى اثبات اين مدعا به مصاحبه 86 / 9 / 26 كه در سايت خبرگزارى فارس موجود است مراجعه فرمائيد ) نكته اى كه در اينجا وجود دارد اين كه شايد به اندازه كافى از آن سخن نگويند كه اين خود ممكن بر اساس مصالح و دلايلى اين چنين باشد : الف : ايجاد تورم ممكن است بگوييم كه اگر برخى مسولين بطور مشروح و مبسوط به بيان مسائل مربوط به تورم نمى پردازند چون اين خود باعث تورم مضاعف و به تعبيرى عامل تشديد آن مى شود لذا بيان مفصل آن به مصلحت جامعه نيست . ب : عدم ضرورت بنا نيست تمام مسايل جارى ( همانطور كه در دنيا نيز مرسوم است ) درانظار عمومى طرح گردد چرا كه بجاى اين مهم بايد به دنبال حل آن باشند لذا است كه طرح آن ضرورتى نداشته و موجب حل آن نخواهد گرديد . ثالثا : هر چند كشور ما يكى از اقتصادهاى خوب دنيا را دارد ولى آنچه در اين ميان از اهميت برخوردار مى باشد اين كه بايد به دنبال بررسى و تحليل علل و عوامل بروز پديده ناميمون تورم در اقتصاد بود كه بى شك اين امر زائيده علل مختلف و متفاوتى مى باشد.

ما در اين جا به تحليل و بررسى برخى از آنها مى پردازيم :

1 : اقتصاد جهانى اصولا از آنجا كه دنياى اقتصاد به دلايلى همچون مبانى نظرى ، واردات ، صادرات و . . . با يكديگر مرتبط و متصل مى باشد لذا است كه اگر برخى اقتصادها دچار مشكل شوند اين موضوع به ديگر اقتصادها نيز سرايت مى كند مثل بحران اخيرى كه در غرب بروز نمود كه از اقتصاد آمريكا شروع و آثار تورم زا و شوم آن به ديگر اقتصادهاى جهان بويژه اروپا جريان يافت و آنها را دچار اختلالات جدى نمود . لذا اين موضوع نسبت به اقتصاد ايران در نرم كلان و جهانى آن خالى از تاثير نمى باشد.

2 : اقتصاد متكى به نفت علت ديگرى كه مى توان در اين جهت ذكر كرد موضوع اقتصاد متكى بر نفت ايران مى باشد كه پايه هاى اقتصاد از دوران هاى گذشته ( بويژه در دوره هاى پهلوى ها ) بر محصول نفت نهاده شد كه اين خود آثارى تورم زا به همراه دارد . البته در سال هاى اخير تلاش بر اين است كه سمت و سوى اقتصاد به جهت صادرات غير نفتى سوق داده شود و به عبارتى در اين تلاش اند تا ايران را از اقتصاد تك محصولى نجات دهند.

3 : شايعات و ايجاد جنگ روانى از جمله علل برخى گرانى ها و تورم ها بحث شايعه سازى و ايجاد عدم توازن فكرى در ميان بازار و مردم مى باشد كه در موارد متعددى شاهد اين پديده شوم بوده و هستيم از جمله در حوادث اخير بازار طلا و ارز

4 : احتكار يكى از مسايل مهمى كه همواره مورد انكار و طرد اسلام بوده و هست موضوع احتكار مى باشد . احتكار كه به معناى ذخيره نابه جاى مايحتاج جامعه مى باشد داراى نقش بسيار زيادى در ايجاد تورم در بازار مى باشد كه متاسفانه در كشور ما برخى از تجار و . . . به اين امر مبادرت مى كنند كه موجبات تورم زايى در اقتصاد را باعث مى شوند.

5 : بالا بودن هزينه تمام شده كالا از آنجا كه در مجموعه اقتصادى هر كشور ، عوامل مختلفى از توليد كننده ، حمل و نقل ، كارگران و . . . دخالت دارند لذا است كه اگر در اين جهات نيز تغييراتى حاصل شود موجبات تورم فراهم مى آيد . بعنوان مثال اگر قيمت سوخت افزايش يابد يا اين كه دست مزدها رشد نمايد طبعا اين مهم در ايجاد و گسترش تورم و گرانى موثر مى افتد.

6 : تورم جهانى گاهى مى توان ريشه تورم داخلى را در تورم جهانى جستجونمود . همان گونه كه پيشتر نيز ذكر شد اقتصادها به نوعى بر يكديگر تاثير گذارند لذا است كه اگر در برخى از شاخص هاى جهانى در قيمت كالاها تغييرى حاصل شود در قيمت هاى داخلى نيز اين چنين خواهد شد . بعنوان مثال اگر قيمت آهن آلات در سال هاى اخير افزايش يافت به علت افزايش نرخ جهانى شمش فولاد بود و يا اين كه قيمت طلا اگر افزايش مى بابد بدليل گرانى جهانى اين فلز مى باشد و ارتباط چندانى با سياست گذارى هاى داخلى ندارد.

7 : عرضه اندك و تقاضاى بسيار در اين جا يكى ديگر از علل تورم را كه بر تورم زايى آن در علم اقتصاد تاكيد مى شود موضوع عرضه و تقاضا مى باشد به اين كه هرگاه عرضه محصولات به بازار اندك بوده و پاسخ گوى نيازهاى جارى مردم نباشد و به عبارتى تقاضاى مردم با عرضه ناهمگون باشد اين امر باعث تورم خواهد شدكه اين موضوع در برخى مواقع وبويژه در ايام ماه مبارك رمضان و نوروز كاملا مشهود مى باشد.

8 : رشد نقدينگى يكى ديگر از عوامل مهم در ايجاد و گسترش تورم ، موضوع رشد نقدينگى و به عبارتى انباشت پول نقد در بازار و ميان مردم مى باشد كه باعث مى شود قدرت خريد بالا رفته و عرضه باكمبود مواجه شود .