فقر و ازدواج، نظر اسلام چیست؟
ازدیدگاه دین اسلام، ازدواج در این برهۀ بد اقتصادی کار درستی است؟
پاسخ
همیشه و در هر شرایط اقتصادی و حتی در زمان پیامبر (ص) و ائمه (ع) درصد چشمگیری از مردم فقیر بوده و مشکل اقتصادی داشته اند، اما هیچ منطقی نمی پذیرد که چنین قشری نباید ازدواج کنند؛ همان‌طورکه، همیشه فقرا ازدواج کرده و این کار را غیرعاقلانه ندانسته اند و منتظر رفع فقر نمانده اند.
توکل و اطمینان به وعده‌های خداوند در ازدواج
در قرآن و هیچ روایتی نیامده است که فقرا یا کسانی که مشکل اقتصادی دارند ازدواج نکنند و ازدواج فقط مخصوص کسانی است که شرایط اقتصادی مناسبی دارند، بلکه برعکس، خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
وَأَنکِحُوا الْأَیَامَی مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ (نور: 32).
مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید؛ همچنین، غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی‌نیاز می سازد؛ خداوند گشایش‌دهنده و آگاه است.
این نکته در این آیه بسیار واضح است که خداوند می‌فرماید که برای ازدواج مجردان اقدام کنید و از فقر آن‌ها نترسید؛ چون «اِن یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ (نور: 32)؛ اگر فقیر باشند خدا آن‌ها را از فضل خود بی‌نیاز خواهد کرد. »
این وعده و تضمین صریح و روشن خداوند است و چه تضمینی مطمئن‌تر از تضمین خدا!؟
ازنظر قرآن، ازدواج و ورود به زندگی با فقر (بدون شغل و مسکن و لوازمات زندگی) نه‌تنها منع نشده، بلکه از اسباب رفع فقر هم قلمداد شده است؛ ازاین‌رو، باید در ازدواج با توکل و اطمینان به وعده های خداوند متعال عمل کرد.
مانع نبودن فقر برای ازدواج در دیدگاه ائمه
در روایات نیز نه‌تنها فقر را مانعی از ازدواج ندانسته اند؛ بلکه برای برطرف‌شدن فقر و تنگدستی، ازدواج را توصیه فرموده اند و کسانی را که از ترس فقر ازدواج نمی کنند سرزنش کرده اند.
رسول مکرّم اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند:
«زَوِّجُوا أَیَامَاکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ یُحْسِنُ لَهُمْ فِی أَخْلَاقِهِمْ وَ یُوَسِّعُ لَهُمْ فِی أَرْزَاقِهِمْ وَ یَزِیدُهُمْ فِی مُرُوَّاتِهِم؛ جوان‌هایتان را زن دهید؛ زیرا با این کار خداوند اخلاق آن‌ها را نیکو می گرداند و روزی‌هایشان را زیاد می کند و بر جوانمردی‌های آنان می افزاید. »[1]
ایشان در حدیث دیگر می‌فرماید: «اتَّخِذُوا الْأَهْلَ فَإِنَّهُ أَرْزَقُ لَکُم؛ همسر بگیرید که روزی شما را زیاد می کند.»[2]
امام صادق (علیه‌السلام) در کلامی گهربار ترک ازدواج را به‌خاطر ترس از تنگدستی، مذمت کرده و می‌فرمایند: «مَنْ تَرَکَ التَّزْوِیجَ مَخَافَةَ الْفَقْرِ فَقَدْ أَسَاءَ الظَّنَّ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ، إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ؛ هرکه از ترس تهیدستی ازدواج را ترک کند، به خدای عزوجل گمان بد برده است. خداوند عز و جل می‌فرماید: «اگر تهیدست باشند خداوند از فضل خود توانگرشان می سازد»؛[3]
منبع
[1]. محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، بیروت، دارالحیا التراث العربی، 1403 ق،ج 100، ص 222.
