علت اعراض قشرهای تحصیلکرده از دین و مذهب چیست؟
پاسخ
اعراض قشرهای تحصیلکرده از دین و مذهب سخنی نادرست است و هرگز تحصیل، باعث اعراض از دین و مذهب به شمار نمی آید.
اینکه گاهی دیده می شود که بعضی از جوانان از مذهب و ارزشهای مذهبی کناره گیری می کنند علت این جدایی و گریز از ارزشها، میتواند یکی از موارد زیر باشد:
دلایل کنارهگیری جوانان از مذهب و ارزشهای مذهبی
ناآگاهی
یکی از علل فاصله گرفتن جوانان از دین و مسایل مذهبی، ناآگاهی از دین است و چون بصیرت و آگاهی کافی از دین ندارند، تحت تأثیر تبلیغات سوء دشمنان قرار میگیرند.
امام صادق علیه السلام فرمود:
در او که تفقّه در دین نمی کند خیری نیست؛ زیرا کسی که نسبت به امور دینی آگاهی ندارد، به دیگران نیازمند می شود و هنگامی که به آنها نیازمند شد، بدون آنکه بفهمد، او را منحرف خواهند کرد.[1]
رهایی از مسئولیتها
یکی از عوامل گریز از مذهب فرار از مسئولیت و تکلیف است. خداوند در قرآن می فرماید:
«بَلْ یرِیدُ الْإِنْسانُ لِیفْجُرَ أَمامَهُ (قیامت، 5)؛
او می خواهد آزاد باشد و هر گناهی را انجام دهد.» ایمان و اعتقاد به خدا و قیامت سدّ عظیمی است در مقابل هرگونه عصیان و گناه.
او می خواهد این سد را درهم بشکند و آزادانه هر عملی را انجام دهد. این منحصر به زمانهای گذشته نیست. امروز هم یکی از علل گرایش به مادیگری و انکار مبدأ و معاد، کسب آزادی برای گناه و گریز از مسئولیتها و شکستن قانون الهی است.
صلا حیت نداشتن بعضی از معلمان و مربیان
یکی از عوامل گریز جوانان از مسایل مذهبی، صلاحیت نداشتن برخی از معلمان و مربیان است. آنها به دلیل عدم تتفهیم صحیح مطالب یا نداشتن توانایی پاسخ به پرسشهای نوجوانان یا با ایجاد ذهنیت منفی نسبت به مذهب موجبات بدبینی به مذهب و مسایل مذهبی را فراهم کرده اند.
نوجوان احساس می کند که درس دینی را خوانده و خوب فهمیده، اما چیزی نداشته است که او را جذب کند و به درد زندگی اش بخورد.
او تصور میکند دین و مذهب آرامبخش درون نیست. روح و فکر را به تعالی نمی رساند و اجراکردن آن عملی نیست. این است که او از چنین مذهبی رویگردان است و علیه آن طغیان میکند.
برخوردهای منفی
یکی از علل گریز جوانان از مذهب و مراکز مذهبی، نداشتن برخورد صحیح و اصولی با جوان است. گاهی ممکن است در اثر ناآگاهی و شرایط خاص از جوان خطایی سر بزند و سپس، پشیمان شود، اما گاهی اوقات بعضی از مذهبی ها آنچنان او را طرد می کنند که برای همیشه او را از دین و مذهب گریزان می کنند.
جوانی می گفت:
در ایام نوجوانی همیشه سعی می کردم نمازم را در مسجد بخوانم. روزی مشغول خواندن نماز بودم که متوجه شدم پیرمردی مراقب من است.
وقتی نمازم به پایان رسید آن پیرمرد به من گفت نمازت باطل است و سپس، شروع کرد به گفتن سخنان نیشدار، چنانکه گویی تازیانۀ جلادان است.
من غرق در سکوت به سخنان سرزنش آمیز او گوش می کردم. گاه می خواستم بپرسم کجای نمازم اشتباه است؟ ولی اجازۀ حرف زدن به من نمی داد و پیوسته می گفت، نمازت درست نیست و امثال شما بچه ها حق ندارند به مسجد بیایند. ازآن پس، از مسجد بیزار شدم و تصمیم شدم گرفتم دیگر به مسجد نروم و نمازم را در خانه بخوانم.
الگوهای کاذب
یکی از ویژگیهای جوانان، الگوپذیری است. روحیۀ الگوپذیری و تقلید در نوجوانان به قدری است که گاه بدون تفکر و استدلال عادات دشوار را برخود تحمیل می کنند و غربیها با استفاده از همین ویژگی روحی به تبلیغ غیرمستقیم الگوهای خود از طریق فیلم و قهرمانان ورزش در بین نسل جوان می پردازند و بدین طریق، فرهنگ خود را در جامعه رواج می دهند و موجب گمراهی و انحراف در جوانان می شوند.
دوستان و همسالان
یکی از عوامل گریز جوانان از مذهب، دوستان و همسالان هستند.
قرآن می فرماید:
«وَ یوْمَ یعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یدَیهِ یقُولُ یا لَیتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یا وَیلَتی لَیتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکرِ… (فرقان: 2)؛ روزی ستمگر دست خود را به دندان می گزد و می گوید: ای کاش با پیامبر طرح دوستی می ریختم؛ ای کاش با فلانی دوست نمی شدم، او مرا گمراه کرد و… .»
امیرمؤمنان (علیهالسلام) فرمود:
« لا تَصحَبِ الشَّریر فَانَّ طَبعَک یسرق من طَبعه سِرّاً و انتَ لا تَعلَم؛ از مصاحبت با افراد فاسد بپرهیز؛ زیرا ناخودآگاه تحت تأثیر رفتارهای بد او قرار خواهی گرفت».[2]
غربزدگی
رواج افراطی فرهنگ غربی در جوامع اسلامی، به ویژه در نسل جوان، همواره پیامدها و خطرهایی داشته است. یکی از خطرناکترین پیامدها تضعیف عقاید و فرهنگ دینی است؛
به طوریکه، آداب و سنن اصیل مذهبی را به عنوان خرافات از جامعه گرفته و هویت مذهبی آن جامعه کمکم به فراموشی سپرده می شود و برای جبران این خلأ فرهنگی و نیاز فطری بشر به مذهب همه روزه مکاتب و ایسمهای ساختگی در غرب به وجود می آید و به سرعت بر ملل مشرق زمین انتقال می یابد.
منابع
[1].محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمۀ جواد مصطفوی، تهران، انتشارات اسلامی، 1369. ، ج 2، ص 47.
[2]. عبدالحمید بن هبة الله ابن ابی الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1404 ق، ج 20، ص 272.
پیوندها
مرکز فضای مجازی حقیق در آپارات
پرسش و پاسخ
چرا برخی تحصیلکردهها از دین فاصله میگیرند؟
خیر، این تصور نادرست است. تحصیلکرده بودن بههیچوجه موجب اعراض از دین و مذهب نمیشود. بلکه در مواردی که جوانان از ارزشهای مذهبی فاصله میگیرند، علت آن را باید در عوامل دیگری مانند ناآگاهی، تأثیرپذیری از تبلیغات سوء، یا ضعف در آموزش دینی جستوجو کرد.
صلاحیت نداشتن برخی معلمان و مربیان یکی از عوامل مهم دینگریزی است. اگر آنها نتوانند مفاهیم دینی را بهدرستی تفهیم کنند یا پاسخگوی پرسشهای نوجوانان نباشند، ممکن است ذهنیت منفی نسبت به دین ایجاد شود و جوانان احساس کنند که مذهب برای زندگیشان کاربردی ندارد.
دوستی با افراد نادرست میتواند تأثیر منفی بر باورهای مذهبی جوانان بگذارد. قرآن و سخنان امیرالمؤمنین (ع) هشدار میدهند که انسان ممکن است بهطور ناخودآگاه تحت تأثیر رفتارهای ناپسند دوستان قرار گیرد و از مسیر دین منحرف شود.
