«اندیشکده» نهادی تصمیم‌ساز و پلی میان دانش و قدرت است. کوتاه کردن فاصلۀ زمانی تبدیل دانش به تصمیم و بهره‌گیری از خرد جمعی نخبگانی از شاخص‌های اصلی اندیشکده­هاست. رویکرد راهبردی و آینده‌نگرانه در کشف و پاسخ‌گویی به مسائل نیز از اختصاصات این نهاد علمی بوده و این‌همه ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی است که تصمیم‌گیران و مدیران ارشد سازمانی و حاکمیتی را به بهره‌گیری از اندیشکده‌ها مشتاق می­کند و آن را مرکز ثقل تصمیم‌گیری‌های کلان و راهبردی قرار می‌دهد.

     اندیشکدۀ راهبردی و آینده‌نگاری با عنایت به اهداف یادشده در بهره‌گیری از ظرفیت علمی و نخبگانی در فرایند تصمیم­سازی و به انجام رساندن پروژه‌های اندیشه‌ای، در سال 1393 در پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق† تأسیس شد. ابتدا، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمید نگارش و سپس، دکتر عباسعلی عظیمی شوشتری و از بهمن 1397 دکتر حامد کهوند مدیریت اندیشکده را برعهده داشته‌اند. ساختار سازمانی اندیشکده مبتنی بر الگوی ساختار تخت، طراحی و تصویب شده است؛ به‌گونه‌ای‌که، افزون‌بر ریاست اندیشکده و مدیر برنامه‌ریزی، دیگر بخش‌های اندیشکده که به‌عنوان گروه‌های علمی اندیشکده در نظر گرفته شده، کارکردی در قالب میزها یا هیئت‌های اندیشه‌ورزی دارند. هیئت‌های اندیشه‌ورزی به‌منظور انجام دادن طرح‌های اندیشه‌ای ایجاد می‌شوند که متشکل از مجری، دبیر علمی و دیگر اعضا می‌باشند که با‌توجه‌به تخصص علمی یا سوابق مدیریتی و تجربه تخصصی در موضوع انتخاب می­شوند؛ دبیر و مجری کارگروه اندیشه‌ورزی ضمن اشراف علمی به موضوع باید علاوه بر تهیه مستندات و منابع موردنیاز اعضای هیئت اندیشه‌ورز به ضبط، تدوین و مستندسازی مباحث مطرح شده در جلسات بپردازد و گزارش نهایی برای ارائه به کاربر را جمع‌آوری کند.

اهداف، مأموریت‌ها و شرح وظایف اندیشکده، براساس اساسنامۀ پژوهشگاه (1395) و ابلاغیۀ نماینده محترم ولی‌فقیه در سپاه (1396) به قرار زیر است:

اهداف:

• پشتیبانی فکری و مشاوره­ای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران حوزۀ نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه برای ادارۀ روزآمد سازمان
• پشتیبانی فکری و مشاوره­ای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران سپاه، بسیج و دیگر نیروهای مسلح برای اجرای مأموریت­های فرهنگی، عقیدتی و سیاسی

مأموریت­ها:

• تصمیم‌سازی براساس مبانی دینی و یافته‌های جدید علمی در اجرای مأموریت‌های عقیدتی، سیاسی و فرهنگی مورد نیاز حوزه نمایندگی، سپاه، بسیج و دیگر نیروهای مسلح
• تصمیم‌سازی با استفاده از یافته‌های جدید علمی در سیاست‌گذاری­ها و اجرای صحیح مأموریت‌ها در حوزۀ نمایندگی
• تبیین و تفسیر عمیق سیاست­ها، خط‌مشی­ها، تصمیم­ها و مأموریت­های عقیدتی، سیاسی و فرهنگی مورد‌نیاز حوزه نمایندگی، سپاه، بسیج و دیگر نیروهای مسلح براساس مبانی دینی

شرح وظایف:

• رصد روندهای موجود در مأموریت­های نمایندگی ولی‌فقیه، سپاه، بسیج و نیروهای مسلح و تعیین اولویت‌ها برای تصمیم‌سازی و ارائۀ راهبردهای لازم
• رصد روندهای موجود مرتبط با مأموریت­های فرهنگی سپاه پاسداران و نیروهای مسلح در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و تعیین اولویت‌ها برای تصمیم‌سازی و ارائۀ راهبردهای لازم
• تشکیل اتاق فکر پژوهشگاه برای رصد فرایندها، ارائۀ راهکارهای ارتقای کمی‌‌ـ‌کیفی و تعیین اولویت‌ها برای تصمیم‌سازی و ارائۀ راهبردهای لازم
• کمک به فرایند تبدیل نتایج پژوهش‌ها به راهکارهای اجرایی در تصمیم‌سازی برای کاربران
• پاسخ به درخواست‌های اندیشه‌ای نماینده محترم ولی‌فقیه، اتاق فکر نمایندگی، سپاه و نیروهای مسلح در مسیر تصمیم‌سازی، غنی‌سازی تصمیم‌ها و ارائۀ راهبردهای لازم
• اجرای برنامه‌های اندیشه‌ای مورد نیاز حوزۀ نمایندگی، سپاه و نیروهای مسلح
• تعیین دقیق و صحیح موضوعات حساس و مهم پیش‌روی حوزه نمایندگی، سپاه و نیروهای مسلح در زمان حال و آینده
• ارزیابی میزان درستی و نادرستی افکار حاکم به‌عنوان پایه و اساس سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌های حوزه نمایندگی، سپاه و نیروهای مسلح
• ایجاد شبکۀ گسترده نخبگان و نیز، اندیشمندان نسل سوم انقلاب و ارائۀ افق‌های راهبردی در دو سطح گفتمانی و جریانی
• تشکیل کرسی‌های نظریه‌پردازی در پژوهشگاه

نحوه فعالیت هیئت­های اندیشه­ورزی

برای هریک از برنامه‌های ابلاغی در اندیشکده یک هیئت اندیشه‌ورزی اختصاص می­یابد که پس از تعیین مجری، دبیرعلمی و دیگر اعضا در شورای اندیشکده، تشکیل می‌شود. هیئت اندیشه‌ورزی در جلسه نخست ضمن تبیین مسئلۀ تحقیق به تدوین پرسش‌های اصلی و به عبارتی، سرفصل‌های اصلی جلسات هیئت اندیشه‌ورزی می‌پردازد و خروجی این جلسه به‌عنوان طرح پژوهش توسط دبیر جلسه تهیه و به اندیشکده ارائه خواهد شد. بنابراین، طرح پژوهش طرح‌های اندیشه به دست اعضای همان هیئت اندیشه‌ورز تهیه می­شود؛ البته، پیش‌نویس طرح به دست مجری پروژه و با نظارت دبیرعلمی تهیه و در اختیار اعضا قرار می­گیرد. بدیهی است طرح تحقیق اندیشه‌ای برخی از مؤلفه‌های طرح تحقیق پژوهشی را نداشته باشد و در مقابل،  مبتنی بر خردجمعی و در کوتاه­ترین زمان تهیه شود. هریک از پرسش‌های اصلی طرح تحقیق ناظر به یکی از جلسات کارگروه است که دبیر جلسه باید اطلاعات کافی نسبت به موضوع را، پیش از برگزاری جلسات، در اختیار اعضا قرار دهد. در پایان، پس از اجرای محتوای جلسات و ویرایش علمی توسط دبیر کارگروه، متن نهایی با تأیید اعضای کارگروه در قالب گزارشی راهبردی به اندیشکده ارائه می­شود.