کتاب «آتش به اختیار در عرصۀ فرهنگی» توسط هیئت اندیشه‌ورزی آتش به اختیار پژوهشگاه علوم اسلامی صادق(ع) در سال 1397 منتشر شد.

فرهنگ، موضوعی زیر بنایی و راهبردی در تمام جوامع و عصرها به شمار می‌رود. فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‌دهد. به فرموده رهبر معظم انقلاب:

« فرهنگ ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت است»

ازاین‌رو، در قرن بیست و یکم شاهد اولویت یافتن نفوذ، تضعیف، تخریب و تسخیر فرهنگی ملت‌ها از سوی این قدرت‌ها برای تسهیل و تداوم روند سیطره سیاسی و اقتصادی و امنیتی خود، به‌عنوان راهبردی کلان، هستیم.

دولت‌های غربی برای مقابله با انقلاب اسلامی نیز اگرچه در ابتدا به ابزار فرهنگی کمتر توجه داشته‌اند، ولی پس از جنگ تحمیلی هجمه‌های فرهنگی را بر مبنای برنامه‌ای جامع و هدفمند طراحی کردند و به‌تدریج شکل پیچیده‌تر، گسترده‌تر و همه‌جانبه‌ای به آن دادند که رهبر معظم انقلاب از آن با نام «جنگ نرم» یاد کردند. از همان آغاز رهبر معظم انقلاب نسبت به این تهاجم نرم به مسئولان سیاسی و فرهنگی هشدارهای مکرر، بجا و به موقعی دادند و مبارزه فرهنگی را مبارزه‌ای واجب‌تر از واجب تلقی کردند.

اما در عمل اتفاق رضایت بخشی از سوی نهادهای فرهنگی و مدیران کلان و میانه نظام برای مقابله جدی رخ نداد. ازاین‌رو رهبر معظم انقلاب فرمودند: «دستگاه‌های مسئول و همه ما دچار کم‌کاری هستیم و به نظر می‌رسد که این کار را هم بایستی سپرد به جناح فرهنگیِ مؤمنِ انقلابیِ مردمیِ خودجوش؛ این جوان‌هایی که می‌بینید در اطراف کشور، به‌طور خودجوش، کارهایی انجام می‌دهند- کارهای فرهنگی انجام می‌دهند، کارهای هنری انجام می‌دهند، حقایقی را احیا می‌کنند، استعدادهایی را بروز می‌دهند، از استعدادهای بالفعلی استفاده می‌کنند- این کار را هم آن‌ها باید بکنند»

در مسیر این رویکرد معظم له ضمن اینکه از دستگاه‌های دولتی خواست تا به این حرکت خودجوش جوانان انقلابی کمک کنند، از جوانان مؤمن انقلابی نیز انتظار تلاش همه‌جانبه و کار بیشتر و توسعه دادن اقدام‌هایشان را داشت. ایشان در سال 1396 فرمودند: «من به همه آن هسته‌های فکری و عملیِ جهادی، فکری، فرهنگی در سرتاسر کشور مرتباً می‌گویم: آنجایی که احساس می‌کنید دستگاه مرکزی اختلالی دارد و نمی‌تواند درست مدیریت کند، آنجا آتش به اختیارید؛ یعنی باید خودتان تصمیم بگیرید، فکر کنید، پیدا کنید، حرکت کنید، اقدام کنید.»

این فرمان که برخاسته از مبانی دینی و آموزه‌های اسلامی، تحلیل عمیق روند وضعیت فرهنگی کشور و تهاجم همه‌جانبه دشمن و کم‌کاری و اختلال دستگاه‌های دولتی در عرصه فرهنگ است با تفسیرها و واکنش‌های گوناگونی روبه‌رو شده است که دست‌کم از دو جهت دغدغه‌هایی را در خصوص این موضوع برانگیخته است:

1. برداشت‌های منفی و تبلیغات و عملیات روانی گسترده از سوی معاندان و مخالفان دکترین آتش به اختیار و اقدام‌هایی که به دنبال عقیم‌سازی دکترین موصوف است

2. برداشت‌های ناصواب، ناقص و سطحی از دکترین آتش به اختیار و در دستور کار قرار گرفتن اقدام‌هایی که پیامدهای آن می‌تواند نقض غرض هدف‌های متعالی تدابیر رهبر معظم انقلاب باشد

 با توجه به این نکات، انگیزه‌هایی که باعث ضرورت بخشی پرداختن به این موضوع شده است، عبارت‌اند از:

1. روشنگری و معرفت افزایی نسبت به‌فرمان آتش به اختیار

2. پیگیری و تحقق دقیق و درست رهنمودهای و تدابیر رهبر معظم انقلاب درزمینهٔ آتش به اختیار

3. ایجاد انگیزه و برانگیختگی جامعه مخاطبان به حرکت‌های خودجوش در حوزه‌های گوناگون فرهنگی

4. نهادینه‌سازی فرهنگ فعالیت‌های داوطلبانه مستقل و خودجوش در حوزه‌های مختلف فرهنگی

5. شناسایی خلأها و اولویت‌های کار و تلاش فرهنگی خودجوش و مستقل

6. کمک به تصمیم‌گیری و تصمیم سازی مسئولان و متولیان فرهنگی

چگونگی تحقق، توسعه و عمق‌بخشی فعالیت‌های آتش به اختیار مسئله اساسی این پژوهش را تشکیل می‌دهد. لازمه این مسئله نیز درک درست از چیستی، چرایی و چگونگی آتش به اختیار است؛ بنابراین، هدف‌های که در این پژوهش بررسی می‌شود عبارت‌اند از:

1. تبیین موضوع و ماهیت آتش به اختیار

2. تبیین ضرورت آتش به اختیار

3. تبیین مبانی آتش به اختیار

4. تبیین قلمرو آتش به اختیار

5. تبیین الزامات آتش به اختیار

برای تهیه این کتاب به انتشارات زمزم هدایت به آدرس: قم، خیابان شهید فاطمی(دور شهر)، نبش کوچه سوم، پلاک ۸۱، نمایشگاه و فروشگاه کتاب انتشارات زمزم هدایت مراجعه نمایید یا با شماره ۰۲۵۷۷۳۰۷۳۵  و ۰۹۱۰۲۰۴۲۰۷۱ تماس حاصل فرمایید.