عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس (جلد اول و دوم)

مهم‌ترین عوامل معنوی و فرهنگی که در خلق حماسه دفاع مقدس و پیروزی رزمندگان اسلام نقش داشتند عبارت بودند از: باورهای دینی، امدادهای غیبی، ارزش‌های اسلامی، فرهنگ عاشورا، شباهت‌جویی به جنگ‌های صدر اسلام، رهبری امام خمینی (ره)، وحدت مردمی، حضور روحانیت، تبلیغات و هنر و ادبیات.

کتاب دو جلدی «عوامل معنوی و فرهنگی در دفاع مقدس» بر اساس عوامل ده‌گانه فوق، به ترتیب، در ده دفتر شکل گرفته و هر پنج دفتر – که خود چند فصل را دربردارد – یک مجلد از این کتاب را تشکیل داده است.

باورهای دینی

باورهای ژرف دینی رزمندگان اسلام را داوطلبانه به جبهه‌های نبرد روانه می‌کرد و به آنان انگیزه و توان روحی برای دفاع می‌بخشید. نویسنده این دفتر، پس از مفهوم‌شناسی، به بحث از نقش و تأثیر باورهای دینی پرداخته و سخنان امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در این باره را به همراه خاطرات رزمندگان آورده است. دو فصل بعدی این دفتر ولایت و دفاع مشروع نام گرفته است.

 امدادهای غیبی

نویسنده، پس از بیان کلیاتی در اهمیت و وصف امدادهای غیبی و  انواع آن، به رابطۀ امدادهای غیبی و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس پرداخته  و مصادیقی را ذکر کرده است.

ارزش‌های اسلامی

نویسنده، پس از بیان مفهوم ارزش­های اسلامی و رابطۀ آنها با باورهای دینی، موارد زیر از ارزش‌های اسلامی را به همراه خاطراتی از رزمندگان اسلام یادآور شده است: یاد خدا، اقامۀ نماز، انس با قرآن، خواندن دعا، اخلاص، توکل، صبر، شجاعت، عزت، برادری و … .

فرهنگ عاشورا

در وهلۀ نخست، نویسنده به رموز ماندگاری کربلا با عنوان ویژگی‌های فرهنگ عاشورا پرداخته و سپس، از جلوه‌های فرهنگ عاشورا در دفاع مقدس، نظیر زیارت عاشورا، ایثار در عطش و تطابق خود با الگوهای عاشورا سخن به میان آورده است.

بحث بعدی در این دفتر روایت جلوه‌های عاشورایی در اسارت است؛ مانند زنده نگه‌داشتن فرهنگ عاشورایی با برپایی مراسم سوگواری اباعبدالله (علیه‌السلام)، که گاه در برپایی این مراسم، بهای شهادت نیز پیشِ رو بود.

فصل بعدی نگاهی به شباهت ساختاری و محتوایی وصیت‌نامه‌های رزمندگان به وصیت‌نامه­‍‌­های عاشورایی است. شهیدان در وصیت‌نامه‌های خود لبیک‌گوی فریاد غریبانۀ امام عاشورا بودند و نمادها و شعارهای عاشورایی در وصیت‌نامۀ آنها فراوان دیده می‌شود. بحث دیگر، مقایسه سروده‌های دفاع مقدس و عاشورا و نگاهی به نام‌ها و نوشته‌های نینوایی از نام لشکرها و تیپ‌ها تا دسته‌ها و  نیز رمز عملیات و پیشانی‌بندها تا تابلونوشته‌ها است.

شباهت‌جویی به جنگ‌های صدر اسلام

در این بخش از نوشتار تلاش شده تا صحنه‌های مشابه جنگ‌های صدر اسلام و دفاع مقدس تشریح گردد. از جملۀ این مباحث، آوای تکبیر، حضور پیرمردان و نوجوانان در میدان، حضور زنان در دفاع، ایثار مجروحان و وجود پرچم و پیشانی‌بندها است.

رهبری امام خمینی(ره)

این بخش از کتاب آغازگر جلد دوم است که به دفاع مقدس در اندیشۀ آن امام بزرگوار و ویژگی‌های رهبری ایشان می‌پردازد. نویسنده، پس از مفهوم‌شناسی رهبری و توضیحی در اهمیت آن، دفاع مقدس را در اندیشۀ امام خمینی (ره) تبیین نموده و ویژگی‌های رهبری ایشان را به عنوان فرمانده کل قوا بیان کرده است. موضوع فصل بعدی تدابیر امام (ره) در طول دفاع مقدس است. سازماندهی نیروها در قالب بسیج عمومی و تشکیلات نظامی، دعوت از مردم برای پشتیبانی از جنگ، رعایت اصول تصمیم‌گیری از آگاهی و مشورت، مقابله به مثل، و حتی پذیرش قطعنامۀ 598 ، بخشی از تدابیر رهبری نظام در دفاع مقدس است.

فصل بعدی به تأثیر معنوی رهبری امام (ره) پرداخته است. عشق رزمندگان به امام، بارزترین جلوۀ تأثیر معنوی ایشان در رزمندگان بود، تا آنجا که برای سلامتی ایشان نذر صلوات و روزه می‌کردند و در سخت‌ترین حالات حتی در حال مجروحیت و پیش از شهادت و در اسارت نیز از یاد امام غافل نبودند.

وحدت مردمی

از ویژگی‌های بارز دفاع مقدس حضور یکپارچۀ مردم کشورمان در آن است. نویسنده در این دفتر، پس از بیان مباحث کلی مثل مفهوم‌شناسی و بررسی اهمیت و ضرورت وحدت مردمی، چهار عامل مهم زیر را در ایجاد وحدت مردمی برای دفاع مقدس تاثیرگذار دانسته است: دین اسلام، دستاوردهای انقلاب اسلامی، رهبری امام خمینی (ره) و علاقه به وطن اسلامی.

حضور هماهنگ مردم در دفاع مقدس جلوه‌ای حماسی دارد و نویسنده، به حضور اقشار مختلف از جمله زنان، دانشجویان، حوزویان و طلاب، فرهنگیان و دانش‌آموزان و حتی اقلیت‌های مذهبی در دفاع مقدس اشاره دارد.

حضور روحانیت

با توجه به پیشینۀ جهادی روحانیت در طول تاریخ و حضور خود در جبهه‌ها و پشتیبانی مالی از جهادگران، نویسنده به حضور بزرگانی چون مقام معظم رهبری اشاره دارد که با لباس رزم و در پی اطاعت از فرمان امام خود، در جبهه حاضر می‌شدند. در ادامه، نویسنده از  حضور آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در جبهه‌ها و مسئولیت‌های ایشان پرده برمی‌دارد. آیت‌الله بهاء‌الدینی، میرزا جواد آقا تهرانی، شهید بهشتی، شهید مدنی، شهید اشرفی اصفهانی و شهید شاه‌آبادی از جمله دیگر بزرگان حوزه بوده­اند که در جبهه حضور ­یافته­اند.

نقش روحانیت در جبهه را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد: تأکیدی بر مشروعیت دفاع مقدس، تشویق مردم برای حضور در جبهه، تشدید روحیه برای فرماندهان و تلطیف فضای رزم با معنویت.

تبلیغات

برشمردن عوامل مؤثر در تبلیغات، از جمله دینی بودن، انقلابی بودن و رهبری امام، بحث از سازماندهی تبلیغات، بررسی سیر تبلیغات در دفاع مقدس، روند شکل‌گیری ستاد تبلیغات جنگ، تبلیغات دشمن با به‌کارگیری شیوه‌های نوین تبلیغی، شرح ساختار تبلیغی عراق در جنگ تحمیلی، بیان اهداف و اصول تبلیغات، و ابزارهای تبلیغات سنتی و نوین از جمله مباحث این بخش است.

هنر و ا دبیات

نویسنده پس از تعریف هنر و هنرمند، ویژگی‌های هنر را تشریح کرده است. وی سپس با اشاره به موضوع شعر و رجزخوانی در دفاع مقدس که با فرهنگ حماسی تشیع درآمیخته است، به مباحثی چون نقش نمایش، سینما و فیلم در دفاع مقدس پرداخته است.

پایان‌بخش کتاب، لیستی از حدود دویست منبع کتابنامه‌ای در تدوین این اثر دوجلدی است.

امکانات نرم افزار:

• بهینه سازی شده جهت استفاده در امر پژوهش؛
• فهرست درختی و دسترسی آسان به متن؛
• دسته بندی کتاب ها؛
• امکان فیش برداری و ذخیره محتوای انتخابی در قالب فایل Microsoft Office Word؛
• امکان چاپ متن؛
• امکان حاشیه نویسی و ابزار مدیریت حاشیه ها؛
• امکان استفاده از رنگ جهت مشخص نمودن بخشی از متن و ابزار مدیریت قسمت های مشخص شده؛
• قابلیت نشانه گذاری در متن؛
• نمایش تمام صفحه و عدم محدودیت در اندازه صفحه نمایش کاربر؛
• نمایش پاورقی ها در متن؛
• جستجوی کلمات و عبارات در هر دو حالت متن و عناوین؛
• امکان شخصی سازی رنگ زمینه، رنگ، نوع و اندازه قلم؛
• مجهز به راهنمای استفاده از برنامه.