با حضور آیت‌الله کعبی برگزار شد:

نشست تخصصی «کمیسیون علوم انسانی اسلامی در حوزۀ دفاعی امنیتی»

به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه: در سلسله برنامه‌های علمی هفتمین کنگرۀ بین‌المللی علوم انسانی اسلامی که از 23 الی 30 آبان 1402 در مراکز علمی گوناگون در حال برگزاری است، برنامۀ ویژۀ کمیسیون علوم انسانی اسلامی در حوزۀ دفاعی امنیتی، در پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} در روز چهارشنبه 24 آبان 1402 برگزار شد.

در هفتمین کنگرۀ بین‌المللی علوم انسانی اسلامی که هر دو سال یک‌بار به همت مجمع عالی علوم انسانی اسلامی برگزار می‌شود، برای نخستین بار کمیسیون تخصصی «علوم انسانی اسلامی در حوزۀ دفاعی امنیتی» تشکیل شد. با تصویب در شورای عالی مجمع عالی، ریاست این کمیسیون بر عهدۀ حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید نگارش، رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} می‌باشد.

هدف پژوهشگاه از تشکیل این کمیسیون، گفتمان‌سازی، شبکه‌سازی و مرجعیت‌یابی در حوزۀ علوم انسانی دفاعی امنیتی و کاربردی‌سازی بوده است. پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} با تشکیل این کمیسیون، در پی آن است که اولاً پژوهش در مسائل انسانی و اجتماعی حوزۀ دفاع و امنیت با رویکرد اسلامی، در میان مجامع علمی کشور به یک گفتمان تبدیل گردد؛ ثانیاً در این راستا شبکه‌ای از نخبگان حوزوی و دانشگاهی تشکیل گردد؛ و ثالثاً پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} در راستای انجام رسالت قطبیت اندیشه‌ای معرفتی، در مرجعیت و هدایت مباحث مربوط به علوم انسانی دفاعی امنیتی، به وظایف خود عمل نماید.

در این رویداد علمی که از ساعت 8 صبح الی 12 در سالن شهید طهرانی مقدم پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} برگزار شد، سخنران ویژۀ مراسم، آیت‌الله عباس کعبی عضو مجلس خبرگان رهبری بود که به بیان نکات متعددی پیرامون تحول در علوم انسانی اسلامی به‌ویژه در حوزۀ دفاع و امنیت پرداخت. وی افزود: در بحث تحول در علوم انسانی باید شش گام برداشت: تدوین فلسفۀ مضاف به هر یک از علوم انسانی؛ تبیین مباحث پیرامونی علوم انسانی مانند تاریخ هر یک از آن‌ها؛ تدوین نظامات علوم انسانی مانند نظام اقتصادی، نظام سیاسی و غیره؛ تدوین قواعد (توسعۀ قواعد فقه در علوم انسانی)؛ احصای مسائل علوم انسانی مبتنی بر مبانی و نظامات اسلامی و از همه مهم‌تر که بدون این، پنج گام قبلی ابتر خواهد ماند: باید علوم انسانی با رویکرد اسلامی را وارد خط‌مشی‌گذاری عمومی کنیم تا بر اساس آن، سیاست‌های کلی نظام تعیین شود. عضو مجلس خبرگان رهبری یادآور شد: علوم انسانی، پایه و زیرساخت توسعه و پیشرفت است و بدون آن نمی‌توان پیشرفت نمود.

وی در رابطه با مؤلفه‌های تمدن بیان داشت: تمدن سه مؤلفه دارد: نظریۀ تمدنی، علم و فناوری و نظام‌سازی که هر سه مبتنی بر علوم انسانی است. ایشان در رابطه با تحول در حوزۀ دفاع و امنیت افزود: باید این حوزه‌ها تحول یابند: روابط بین‌الملل، حقوق بین‌الملل، اقتصاد بین‌الملل، اندیشۀ سیاسی، حقوق اساسی تطبیقی، حقوق بشر، حقوق بشردوستانه، خط‌مشی‌گذاری عمومی، طرح و برنامه و توسعه. آیت‌الله کعبی گفت: در روابط بین‌الملل، دو نظریۀ کلی وجود دارد: نظریۀ مبتنی بر صلح و نظریۀ رئال که می‌گوید صلح، ممکن نیست و فقط باید اختلافات را مدیریت نمود؛ و همچنین، در اسلام، سه دیدگاه مطرح شده است: نظریۀ جنگ و جهاد، نظریۀ صلح و نظریۀ نه‌جنگ و نه‌صلح (فقط دعوت به خدا و تبلیغ آموزه‌های اسلام)

وی در ادامه افزود: نظریۀ بنده، هیچ‌یک از دیدگاه‌های مطرح شده نیست، بلکه عبارت است از «نظریۀ جهاد تمدنی در روابط بین‌الملل». جهاد تمدنی یعنی جهادی که خروجی‌اش، تمدن است. نظریۀ جهاد تمدنی عبارت است از:

کنشگری فعال متمدنانه بر اساس توحید، عدالت و کرامت انسان در عرصۀ بین‌الملل در همۀ قلمروهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشتی و غیره.

ایشان در پایان افزودند: باید در همۀ عرصه‌ها جهاد نمود و این جهاد، اعم از جهاد نظامی و جنگ است برای آن‌که بتوانیم همۀ مؤلفه‌های تمدن را ایجاد کنیم. باید به جهاد در مقابل تمدن موجودی بپردازیم که عصاره‌اش این رژیم کودک‌کش صهیونیست است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید نگارش، رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} و رئیس کمیسیون تخصصی «علوم انسانی اسلامی در حوزۀ دفاعی امنیتی» به ارائۀ سخنرانی افتتاحیه پرداخت. دکتر نگارش در صدر سخن خود، ضمن خیرمقدم به میهمانان حاضر در جلسه، نسبت به اوضاع اسف‌بار غزه ابراز تأسف نمود و همچنین سالگرد علامۀ طباطبایی را گرامی داشت و نیز در آستانۀ میلاد باسعادت حضرت زینب، این روز را به حاضرین در جلسه تبریک گفت. وی در ادامه به بررسی وضعیت علوم انسانی موجود پرداخت و علوم انسانی رایج را علومی دانست که کارآمد نیست و دارای اشکالات فراوانی است. وی با اشاره به برخی از مشکلات جوامع بشری و ازجمله جامعۀ ایران، ابراز داشت علوم انسانی موجود نتوانسته پاسخگوی این مشکلات باشد و راهگشایی نماید.

حجت‌الاسلام نگارش با اشاره به اغتشاشات پاییز سال گذشته، این سؤال را مطرح نمود که اندیشمندان علوم انسانی چه راهگشایی نسبت به اغتشاشات و مسائل بعدازآن داشته‌اند و چه گرهی را باز نموده‌اند؟ رئیس پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} افزود امروز در قبال قتل‌عام مردم غزه، صاحبان قلم و اندیشمندان علوم انسانی رایج کجایند؟ و چه سخنی دارند؟ از همین‌جا معلوم می‌شود علوم انسانی رایج، به‌جای خدمت به بشریت، در خدمت صهیونیست جنایت‌کار است.

دکتر نگارش، ضمن بیان این نکته که علوم انسانی باید در خدمت حکمرانی بوده و راهگشا باشد، علوم انسانی کارآمد را علومی دانست که در سایۀ آموزه‌های وحیانی شکل می‌گیرد. وی با نقل این سخن از علامۀ طباطبایی که تنها راه رسیدن انسان به کمال، ذکر است، راه کارآمدی علوم انسانی را ارتباط با مبدأ هستی و به عنوان مالک علی‌الاطلاق دانست و فرمود اگر خدا را این‌گونه دیدید و توجه تام به آن مبدأ هستی کردیم به کمال خواهیم رسید.

در ادامۀ جلسه، حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد شعبانی، دبیر علمی کمیسیون، گزارشی از فرایند تشکیل این کمیسیون را در هشت محور به شرح ذیل ارائه نمود: محور نخست: تاریخچۀ شکل‌گیری کمیسیون علوم انسانی اسلامی در حوزۀ دفاعی امنیتی؛ محور دوم: معرفی اعضای کمیتۀ علمی کمیسیون (14 نفر از اساتید و اعضای هیئت‌علمی پژوهشگاه) و شرح فعالیت‌های کمیتۀ علمی در یک سال گذشته؛ محور سوم: معرفی اعضای کارگروه تخصصی کمیسیون (6 نفر از پژوهشگران پژوهشگاه) به‌عنوان پشتیبان پژوهشی کمیتۀ علمی و شرح فعالیت‌های این کارگروه در یک سال گذشته؛ ازجمله: تدوین پیش‌نویس‌های مطرح در جلسات کمیتۀ علمی و تدوین درختواره‌های دانشی علوم انسانی دفاعی امنیتی؛ محور چهارم: شرح فعالیت‌های علمی کمیسیون، شامل: برگزاری دو نشست علمی تخصصی: ازجمله: نشست علمی «روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی با تمرکز بر حوزۀ دفاع و امنیت» توسط دکتر احمدحسین شریفی در تاریخ 11/04/1402 و نشست علمی «نظریۀ امنیتی سلم» توسط حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی کشوری در تاریخ 30/07/1402، تدوین «منشور تولید علوم انسانی اسلامی در حوزۀ دفاعی امنیتی» و تدوین درختواره‌های دانشی در علوم انسانی دفاعی امنیتی؛ محور پنجم: شرح محورهای کمیسیون برای فراخوان مقالات؛ محور ششم: معرفی مراکز علمی همکار شامل: دانشگاه علوم انتظامی امین و دانشکدۀ شهید محلاتی؛ محور هفتم: معرفی کمیتۀ داوری کمیسیون شامل 13 نفر از اساتید برجستۀ حوزوی و دانشگاهی و محور هشتم: گزارشی از تعداد مقالات دریافتی و عناوین مقالات سفارشی و غیرسفارشی و بیان این نکته که با جدیت در داوری و ارزیابی، از مجموع مقالات دریافتی، فقط هشت عنوان مقاله پذیرفته شد و از این تعداد فقط چهار مقاله، شایستۀ ارائه در روز برگزاری کمیسیون شناخته شد.

پس از بیان گزارش دبیر علمی، نوبت به ارائۀ مقالات رسید:

اولین مقاله‌ای که در این نشست ارائه شد، مقالۀ دکتر علی بیاتی از دانشگاه علوم انتظامی امین با عنوان «بررسی حقوقی تزاحم حقوق شهروندی با امنیت ملی» بود. سپس، حجت‌الاسلام دکتر رضا لک‌زایی از پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ^{علیه‌السلام} دومین پژوهشگری بود که به ارائۀ مقالۀ خود با عنوان «هندسۀ تحول قدرت و امنیت؛ مطالعۀ موردی در ایران معاصر (1320-1400)» پرداخت، سومین مقالۀ ارائه‌شده، مقالۀ «روش استخراج اصول امنیتی از مبانی سیره» بود که دکتر سیده زهره وکیل از جامعه‌الزهرا به ارائۀ آن پرداخت و چهارمین مقالۀ ارائه‌شده، مقالۀ آقای دکتر محمد اکرمی‌نیا با عنوان «تأثیر امربه‌معروف و نهی از منکر در تأمین امنیت اجتماعی» بود.

در اختتامیه همایش، بر اساس رأی هیئت داوران، مقالۀ خانم دکتر سیده زهره وکیل به‌عنوان مقالۀ برتر معرفی شد. همچنین مقالات آقایان دکتر علی بیاتی و دکتر محمد اکرمی‌نیا هر دو حائز رتبۀ دوم شدند و مقالۀ حجت‌الاسلام دکتر رضا لک‌زایی، به‌عنوان مقالۀ سوم شناخته شد.