بررسی ابعاد دفاع مقدس در نشست علمی پژوهشگاه: اسناد لانه جاسوسی، تحریفات روایی و جایگاه شعر
در یک نشست علمی-پژوهشی ، اعضای هیئت‌علمی و پژوهشگران پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیه السلام به بررسی جامع ابعاد مختلف دفاع مقدس پرداختند. این نشست با حضور چهره‌های برجسته علمی و فرهنگی و با دبیری علمی دکتر محمدصادق خرسند، به سه محور کلیدی «اسناد لانه جاسوسی و نقش آمریکا در جنگ تحمیلی»،«گونه‌شناسی تحریفات دفاع مقدس» و «درنگی بر شعر دفاع مقدس» اختصاص یافت.
جنگ جهانی چهارم: اسناد لانه جاسوسی و نقش آمریکا در جنگ تحمیلی
آمریکا، طراح و هدایت‌کننده جنگ تحمیلی
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا لک‌زایی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه، در بخش نخست این نشست با عنوان «جنگ جهانی چهارم: اسناد لانه جاسوسی و نقش آمریکا در جنگ تحمیلی»، به تحلیل اسناد رسانه‌ای و دیپلماتیک آمریکا پرداخت. وی تأکید کرد که بررسی دقیق این اسناد نشان می‌دهد ایالات‌متحده نه‌تنها پشت‌صحنه، بلکه طراح و هدایت‌کننده مستقیم بخش‌هایی از جنگ تحمیلی بوده است.
تصویر آمریکا از انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره)
بر اساس اسناد لانه جاسوسی، آمریکا امام خمینی (ره) را شخصیتی حکیم، صبور و غیرقابل سازش با غرب می‌دانسته و سپاه پاسداران را «چشم و گوش انقلاب» و «بازوی قاطع امام» برای مقابله با حرکت‌های ضدانقلابی توصیف کرده است. همچنین، اسلام در این گزارش‌ها نه به‌عنوان یک دین فردی، بلکه به‌عنوان یک نظام جامع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی معرفی شده که قادر به ایستادگی در برابر تمدن غربی است.
جایگزینی صدام و زمینه‌سازی جنگ تحمیلی
دکتر لک‌زایی با استناد به اسناد موجود، توضیح داد که آمریکا با جایگزینی صدام حسین به‌جای حسن‌البکر، زمینه‌ساز حمله عراق به ایران شد و در تأمین تجهیزات نظامی و حمایت‌های گسترده از عراق نقش اساسی ایفا کرد. وی این جنگ را آغاز«جنگ جهانی چهارم» خواند؛ جنگی غیرکلاسیک که محور اصلی آن مقابله با اسلام و هویت دینی ملت‌ها است.
نتیجه‌گیری: مطالعه اسناد لانه جاسوسی و شناخت ابعاد جهانی جنگ تحمیلی، ضرورتی راهبردی برای امروز ایران و گفتمان انقلاب اسلامی محسوب می‌شود.
گونه‌شناسی تحریفات دفاع مقدس: چهار جریان اصلی تحریف روایت جنگ
دفاع مقدس، گفتمانی زنده و در معرض تحریف
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن محمدی، پژوهشگر پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، در بخش دوم نشست با عنوان «گونه‌شناسی تحریفات دفاع مقدس»، دفاع مقدس را یکی از اصلی‌ترین موضوعات گفتمان انقلاب اسلامی خواند که با گذشت دهه‌ها همچنان زنده و بازتولیدشونده است.
چهار جریان اصلی تحریف دفاع مقدس
دکتر محمدی چهار جریان اصلی در تحریف روایت دفاع مقدس را معرفی کرد:
1- معارضه سیاسی-ایدئولوژیک:
شامل لیبرال‌ها، گروه‌های چپ و سازمان منافقین که با نگاه سیاسی، ماهیت دفاعی جنگ را انکار و آن را به نزاع داخلی تقلیل می‌دادند.
2-روایت‌سازی راهبردی خارج از کشور:
رسانه‌ها و اندیشکده‌های غربی با وارونه‌سازی آغاز جنگ، اتهام جنگ‌طلبی به ایران و تحقیر کیفیت دفاعی، در پی تضعیف مشروعیت جمهوری اسلامی بودند.
3-بازنگری‌خواهان داخلی:
کسانی که با تأکید بر مدیریت و هزینه‌های جنگ، ماهیت **حماسی و معنوی دفاع مقدس** را به یک پروژه مدیریتی فروکاهش می‌دهند.
4-ساختارشکنان و تقدس‌زداها:
افرادی که با اصالت‌بخشی به خرده‌روایت‌ها و تمرکز بر رنج‌های جنگ، کلان‌روایت دفاع مقدس را به یک تراژدی انسانی تقلیل می‌دهند.
راهکار مقابله با تحریفات: ایجاد “اکوسیستم گفتمانی
دکتر محمدی هشدار داد که این جریان‌ها به‌صورت زنجیروار یکدیگر را تکمیل می‌کنند و در صورت پاسخ‌دهی تنها با رویکرد تبلیغی یا کلیشه‌ای، حقیقت دفاع مقدس در معرض تهدید جدی قرار خواهد گرفت. وی راهکار مقابله را ایجاد یک اکوسیستم گفتمانی دانست که بتواند با رویکردی عقلانی و جهاد تبیینی، تحریف‌ها را شناسایی و خنثی کند.
پیام نهایی: دفاع از دفاع مقدس تنها با رویکردی فعال، هوشمند و گفتمانی ممکن است و این امر برای **حفظ هویت انقلاب اسلامیو تداوم گفتمان مقاومت ضرورتی حیاتی دارد.
درنگی بر شعر دفاع مقدس: زبان زنده ایثار و شهادت
جایگاه شعر دفاع مقدس در ادبیات انقلاب اسلامی
در بخش پایانی نشست، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدحسین انصاری نژاد با عنوان «درنگی بر شعر دفاع مقدس»، به بررسی جایگاه این شعر در منظومه ادبیات انقلاب اسلامی پرداخت. وی تفاوت «شعر دفاع مقدس با «شعر جنگ» را برجسته کرد و بر ضرورت تفکیک این دو مفهو تأکید ورزید.
شاعران برجسته و جریان‌های شعری
ایشان نمونه‌هایی از آثار شاعران برجسته‌ای چون علیرضا غزوه، قیصر امین‌پور، سلمان هراتی و سید حسن حسینی را مورد تحلیل قرار داد و همچنین به جریان‌های حاشیه‌ای مانند «سیاه‌نویسی دفاع مقدس» و نگاه‌های انتقادی برخی شاعران اشاره کرد.
شعر دفاع مقدس؛ انتقال فرهنگ ایثار به نسل جوان
حجت‌الاسلام انصاری نژاد با بیان خاطراتی از شاعران معاصر، ابعاد احساسی، عاشقانه و معنوی شعر دفاع مقدس را برجسته کرد و آن را زبانی زنده و ماندگار برای انتقال فرهنگ ایثار، شهادت و مقاومت به نسل جوان دانست. وی همچنین بر بازخوانی میراث ادبی دفاع مقدس در منابع درسی حوزه‌های علمیه تأکید کرد.
جمع‌بندی: دفاع مقدس، گفتمانی جامع در برابر تحریف و فراموشی
این نشست علمی نشان داد که دفاع مقدس تنها یک رویداد تاریخی نیست، بلکه **گفتمانی زنده، جامع و چندبعدی است که در برابر تحریف‌های داخلی و خارجی، روایت‌سازی‌های رقیب و فراموشی فرهنگی نیازمند دفاع هوشمندانه و علمی است.
از اسناد لانه جاسوسی تا شعر دفاع مقدس، هر بُعدی از این گفتمان، نیازمند پژوهش، بازتولید و انتقال هوشمند به نسل‌های آینده است.
