س: آیهای در قرآن بدین مضمون است که خداوند میفرماید، جوانان ازدواج کنند، بقیه راه را به خداوند بسپارند یا به قول مشهور از تو حرکت از من برکت – لطفاً معرفی نموده و توضیح دهید
ج: در هیچ یک از امور و شئون زندگی فردی و اجتماعی، خداوند متعال آیهی تضمینی نفرستاده است، بلکه همه مشروط است؛ اگر شرایط محقق شد، او تضمین کرده است. چنان که در مراحل و حوادث زندگی نیز شاهدیم که هر رشد و پیشرفتی و حتی هر انحطاط و هلاکتی مشروط است به تحقق اسباب و علل آن. نظام عالم تکوین حکیمانه است، پس نظام تشریع نیز حکیمانه است، و هر چیزی جایگاه، قدر (اندازه)ای دارد که مقدرات بر اساس آنها رقم میخورد، از جمله رزق در امر ازدواج یا هر امر دیگری:
«وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا»
ترجمه: و او را از راهى كه گمان نمىبرد روزى مىدهد و كسى كه بر خدا توكل نمايد او برايش كافى است مسلّما خداوند رساننده فرمان و تحقق بخشنده اراده خويش است همانا خداوند براى هر چيزى (از اجزاء عالم هستى از نظر ماهيت و كمّ و كيف و آثار وجودى و مدت بقا) اندازهاى قرار داده است.
تمام آن چه از رشد، کمال، سعادت، فلاح و امنیت دنیوی و اخروی، از نزد خدا در کلام وحی و احادیث اهل عصمت علیهم السلام تضمین شده است، مشروط و منوط است به معرفت، ایمان، اخلاص، عمل صالح، علم، بصیرت، کار، تلاش، مجاهدت، امید، توکل، توسل، تنفویض امر به الله جلّ جلاله و … – تمام آن چه از جهالت، بدبختی، گمراهی، ناامیدی، ترس از آینده، گرفتاری و هلاکت دنیوی و اخروی نیز به صورت یقینی بیان شده است، مشروط و منوط است به کفر، شرک، نفاق، جهالت، معصیت، بیبصیرتی، بینظمی، ناامیدی، حرص، طمع، پیروی از شیطان درون (نفس) و پیروی از شیاطین جنّ و انس بیرونی. پس انسان اگر در صراط مستقیم گام برداشت و درست عمل کرد، به فضل الهی موفق میشود و اگر منحرف شد و بد عمل کرد، خود را از شمول رحمت و فضل خارج کرده و متضرر و معذب میگردد. آیات بسیاری بر این معنا تصریح نموده است که از جمله دو آیهی ذیل میباشد:
«كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ» (المدثر، 38)
ترجمه: هر كسى در گروِ دستاورد خويش است.
«وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ» (ابراهیم ع، 7)
ترجمه: و آن گاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعاً سپاسگزارى كنيد، [نعمت] شما را افزون خواهم كرد، و اگر ناسپاسى نماييد، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود.» [دقت: شکر یعنی استفاده درست و بهینه از نعمت الهی].
همه چیزش با من!
همه چیزش با من، به ویژه در امر ازدواج یعنی چه؟!
آن قدر ازدواج را برای خود سخت کردهایم که گمان میکنیم همه چیز “پول” است! آن قدر شرایط اقتصادی بحرانی و گرانی حاکم است که گمان میکنیم همه چیز زندگی، یعنی تأمین مالی معاش! حال آیا کم هستند جوانانی مرفه و متمولی که به فاصله کمتر از یک سال از ازدواج، از هم جدا شدهاند؟! آیا تمامی کمیها و کاستیهای زندگی از “پول” است و آیا رفع تمامی نواقص و نیازها با “پول” میسر است؟ بسیاری پول دارند، اما تعقل نمیکنند – پول دارند، ولی فرهنگ ندارند – پول دارند، اما آداب و معاشرت بلد نیستند و اخلاق ندارند – پول دارند، ولی دین و ایمان ندارند – پول دارند، اما به خود و دیگران ظلم میکنند – پول دارند، ولی جاهلند و … .
حال “همه چیزش با من” یعنی چه؟! یعنی اگر پولش رسید، اخلاق و ایمان و نظم و عشق و محبت هم میرسد؟ احساس مسئولیت و کار و تلاش هم میرسد؟ گرمی و صیمیت و وفا و غیرت هم میرسد؟! اگر چنین بود که هر پولداری مؤمن و صالح نیز میبود.
بله، همه چیز میرسد، اما مشروط به آموزش و پرورش، تعلیم و تربیت، ایمان و توکل و توسل، تعقل و تدبر و بصیرت، کار و تلاش و جدیت. نیت و اهتمام و هدف.
ازدواج:
ازدواج نیز از سایر مقولههای زندگی جدا و مستثنی نمیباشد. خداوند متعال بسیار تأکید نموده که به خاطر ترس از “روزی” نه فرزند خود را بکشید (زنده بگور در قدیم، قتل اولاد یا سقط در عصر حاضر)؛ نه از فرزند داشتن بترسید، نه از ازدواج دوری گزینید. فرموده است که مگر “روزیرسان” به خودتان شما هستید و مگر روزی آنان را شما میدهید؟ کسی که گمان کند خودش رازق خود و همسر و اولادش میباشد که مبتلا به شرک شده است:
«وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُم إنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْءًا كَبِيرًا» (الإسراء، 31)
ترجمه: و فرزندان خود را از ترس فقر و تنگدستى نكشيد، ماييم كه آنها و شما را روزى مىدهيم حقا كه كشتن آنها گناهى است بزرگ.
هم چنین خوف و پرهیز از ازدواج برای ترس از رزق را نیز جایز ندانسته و فرموده است:
«وَأَنکِحُوا الْأَیَامَی مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ» (النّور، 32)
ترجمه: «مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز میسازد؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است.
*- خداوند متعال وعده داده که فقیر مؤمن و صالح را برای ازدواج مورد تفضل قرار میدهد و برای این امر غنی مینماید.
*- خداوند متعال نفرموده که ازدواج را از طریق غیر آن چه فرمودهام انجام دهید و او هر تشریفات و اسرافی را تضمین میکند و یا زمینه هر کار غیر معقول یا حرامی را مهیا مینماید.
*- وعدهی خداوند متعال در هر امری حق است و عین تضمین اوست، منتهی ما باید طبق راهی که او فرموده عمل کنیم، تا به آن وعدهی تضمین شده برسیم.
*- خداوند حکیم و رازق، برای هر امری رزقی قرار داده است، مثلاً کف رزق برای هر مؤمن و کافر، یا رزق نماز اول وقت، رزق گشایش کار مؤمن، رزق خوش اخلاقی، رزق دعای والدین، رزق ازدواج، رزق بچه، رزق کار و تلاش … و رزق دعا، یعنی رزقی که مشروط به دعا داده میشود – اما میخواهیم اول آن مزد و رزق را بگیریم و بعد کار را انجام دهیم(؟!)