پایین کشیدن پرچم «حیا» در فیسبوک!
این روزها کاربران شبکه اجتماعی فیسبوک در لینکهای مرتبط در صفحه شخصی خود با تصاویر عجیبی مواجه میشوند. تصاویر شخصی و خانوادگی افراد که به یکباره از درون آلبومهای سنتی و پوشههای رایانههای خانگی واردعرصه بیحد و مرز شبکههای اجتماعی شده است اما این بار، این خود افراد هستند که تصاویر خصوصی خود را منتشر میکنند! علاوه بر این تصاویر، فیلمهایی هم در صفحات شخصی برخی کاربران قرار گرفته که نهتنها با کارکرد اصلی یک شبکه اجتماعی سنخیتی ندارد بلکه به نظر میرسد برخی کاربران صفحه فیسبوک را با رایانه شخصی اشتباه گرفته و همه تصاویر و فیلمهای شخصی خود را دراختیار میلیونها کاربر اینترنتی قرار دادهاند. جالب اینجاست که برخی کاربران هم برای جلب توجه و واردشدن کاربران دیگر به صفحه شخصی خود از کیفیت و کمیت عکس اصلی و پروفایل صفحه فیسبوک استفاده میکنند و از این طریق تصاویر خصوصی خود را در فضای مجازی به اشتراک میگذارند. این درحالی است که روند اشتراک گذاشتن تصاویر شخصی و خانوادگی در شبکه اجتماعی فیسبوک، روندی رو به رشد داشته است و روز به روز شاهد تصاویر خصوصی بیشتری در این شبکه اجتماعی هستیم.
در اصل و ضرورت وجود شبکههای اجتماعی آن هم در عصر ارتباطات و اطلاعات هیچ تردیدی نیست اما زمانی که یک شبکه اجتماعی خود عامل از بین رفتن حیا و عفت عمومی در جامعه شود، اینجاست که باید با تامل بیشتری نسبت به برخی سایتها و شبکههای اجتماعی نگاه کرد. نکته قابل توجه در این حرکت، خودشیفتگی برخی کاربران در قرار دادن تصاویر است. تبلیغات شخصی کاربران از طریق تصاویر، گاهی تا جایی پیش میرود که خودشیفتگی افراطی آنان را به نمایش میگذارد. برای مثال میتوان به تغییر دادن تصاویر شخصی کاربران در فواصل زمانی کوتاه اشاره کرد. این دسته از کاربران خودشیفته برای جلب توجه دیگران هر از گاهی تمام تصاویر شخصی خود را تغییر میدهند و عکسهایی با ژستهای متفاوت در سایت قرار میدهند.
براستی چرا و به چه دلیل برخی کاربران اینترنتی تصاویر و فیلمهای شخصی خود را در فیسبوک و در دسترس همگان قرار میدهند، آیا این افراد عفت عمومی را فراموش کردهاند یا دچار مرض بیغیرتی و خودشیفتگی بیش ازاندازه شدهاند؟ آیا این اقدام تعارضعرفی و قانونی آشکاری میان فرهنگ جامعه مجازی و زندگی واقعی نیست؟! بعضی کاربران با این توجیه که مشاهده صفحه فیسبوک آنها برای غریبهها محدود شده و تنها اعضای لیست دوستان آنها میتوانند تصاویر را ببینند، از توجه به این هشدار طفره میروند
گرگها در کمین کاربران خودشیفته
اما این تمام ماجرا نیست و خودشیفتگی برخی کاربران و رواج اشتراکگذاری تصاویر خصوصی و خانوادگی در برخی موارد مشکلاتی را هم برای تعدادی از کاربران به وجود آورده است. در یکی از همین موارد، چندی پیش انتشار تصاویر خصوصی یکی از بازیگران زن در فیسبوک و به تبع آن انتشار گسترده این تصاویر در سایتها و پورتالهای اینترنتی باعث شد تا این بازیگر زن از افرادی که این سوءاستفاده را انجام دادهاند، شکایت کند. البته این ماجرا شاید برای همه کاربرانی که بهراحتی تصاویر خصوصی میهمانیها، عروسیها، پارتیها و هر آنچه که مربوط به حریم شخصی یک خانواده است را به اشتراک میلیونها نفر قرار میدهند هم اتفاق بیفتد.
براستی چرا و به چه دلیل برخی کاربران اینترنتی تصاویر و فیلمهای شخصی خود را در فیسبوک و در دسترس همگان قرار میدهند، آیا این افراد عفت عمومی را فراموش کردهاند یا دچار مرض بیغیرتی و خودشیفتگی بیش ازاندازه شدهاند؟ آیا این اقدام تعارضعرفی و قانونی آشکاری میان فرهنگ جامعه مجازی و زندگی واقعی نیست؟! بعضی کاربران با این توجیه که مشاهده صفحه فیسبوک آنها برای غریبهها محدود شده و تنها اعضای لیست دوستان آنها میتوانند تصاویر را ببینند، از توجه به این هشدار طفره میروند اما این در حالی است که هکرها توان هککردن پسورد و نام کاربری و سرقت تصاویر را دارند.
سوءاستفاده با خیال راحت
درهمین باره، محمد محبی، استاد دانشگاه و کارشناس اجتماعی با بیان اینکه یکی ازشگردهای سودجویان برای اخاذی، استفاده از همین تصاویر شخصی است، میگوید: در چند سال گذشته بویژه از زمان روی کار آمدن شبکههای اجتماعی، پروندههای مربوط به کلاهبرداری و اخاذی با موضوع تصاویرخصوصی هم افزایش یافته است. این کارشناس اجتماعی میافزاید: قبل از فعالیت سایتهایی اجتماعی همچون فیسبوک، بیشتر اخاذیها ازطریق تصاویرخصوصی و شخصی افراد در تلفنهای همراه و رایانههای شخصی بود که سودجویان با دسترسی به این تصاویر از افراد و صاحبان تلفن همراه اخاذی میکردند یا تصاویر و فیلمهای شخصی را درسایتهای اینترنتی منتشر میکردند. به باورمحبی، در حال حاضرکارشارلاتانهای فضای مجازی بسیار راحت شده است چرا که دیگر نیازی به برداشتن تصاویر از روی حافظه تلفنهای همراه یا رایانههای شخصی ندارند و برای این کار خودشان را به زحمت نمیاندازند بلکه بهراحتی با جستوجو درسایتهای اجتماعی بویژه فیسبوک، تصاویر پروفایل زنان و دختران جوان و عکسهای خانوادگی را دریافت میکنند.
خودشیفتهها ابراز وجود میکنند!
اما احمد برجعلی، روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره کاربرانی که تصاویرخصوصی خود را در شبکههای اجتماعی منتشر میکنند، میگوید: برخی کاربران با این کار میخواهند بین افراد دیگر و اعضای شبکههای اجتماعی نوعی ابراز وجود داشته باشند. برجعلی میافزاید: کاربران شبکههای اجتماعی مجازی، درعکسهای خود بویژه عکس پروفایلها با تامل آگاهانه تکههای خاصی از شخصیت خودشان را برجسته میکنند تا تصویری برتر و جذابتر ارائه بدهند و از این طریق ابراز وجود کنند. یکی ازدلایل گرایش افراد به شبکه اجتماعی مانند فیسبوک کیفیت بالای عکسهای فیسبوک است که باعث میشود کاربر بویژه دختران جوان اشتیاق خاصی به اشتراکگذاری تصاویر خود داشته باشند. وی درادامه میافزاید: زمانی که فرصتهای لازم برای ابراز وجود اقشار گوناگون در جامعه وجود نداشته باشد، شبکه اجتماعی به نام فیسبوک بهترین فرصت برای ابراز وجود برخی کاربران است. به باور عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، یکی دیگر از دلایل مبتلاشدن کاربران به اشتیاق کاذب برای اشتراکگذاری تصاویر خود در فضای مجازی، آگاه نبودن کاربران ازعواقب چنین اقداماتی است. نبود کنترل بر نحوه انتشارتصاویر شخصی درشبکههای اجتماعی و تابوشکنی چنین موضوعاتی، بهتدریج بحران و تنشهای خانوادگی را درپی خواهد داشت. برجعلی در پایان تاکید میکند که ارائه فرصتهای لازم به اقشار گوناگون جامعه برای ابراز وجود میتواند تا حد زیادی آسیبهای ناشی از فعالیتهای مضر شبکههای اجتماعی را کاهش دهد.