در جواب این پرسش باید گفت: اولا: فلسفه همه احكام و جزئيات آنها به طور تفصيلي روشن نيست و آگاهي از آن د انشي فراتر از تنگناهاي معارف عادي بشري مي‏طلبد. ليكن بطور اجمالي روشن است كه همه احكام الهي تابع مصالح و مفاسد واقعي در متعلق آنهاست. بنابراين در صورتي كه فلسفه حكمي را بالخصوص ندانيم بنابر قاعده كلي فوق از آن بايد پيروي كرد. زيرا يقين به وجود مصلحتي در آن هست هر چند بر ما ناشناخته باشد.

ثانيا: در جست و جوي فلسفه احكام نبايد هميشه به دنبال علوم تجربي رفت و دليلي مادي و فيزيولوژيك برايش جست و جو نمود. اين فرايند كه همواره در پي يافتن مصلحت يا مفسده‏اي طبي يا… باشيم برخاسته از نگرشي مادي گرايانه است. در حالي كه بسياري از احكام مصالحي معنوي دارند كه در حوزه هيچ يك از علوم بشري قابل تحقيق نيست

شايد علت عدم ذكر همه آنها هم اين باشد كه گرايش افراطي به دانستن فلسفه احكام كاهش دهنده روح تعبد در برابر پروردگار است و اين خود ضرر بزرگي در بردارد، و انسان را دچار نوعي شرك مي‏گرداند، يعني فلسفه جويي را جايگزين خداگرايي مي‏كند. البته در مواردي نيز انسان از طريق عقلي مي‏تواند فلسفه‏هايي را بفهمد ولي اين فلسفه‏ها اولا كليت ندارد و ثانيا به تدريج در طول زمان و با رشد دانش بشري يكي يكي روشن مي‏شود و در هر زمان براي هر حكم احتمال وجود فلسفه‏ها و علل ديگري مي‏رود كه براي ما مكشوف نيست. بنابراين در چنين مواردي بايد ابتدا اين فرهنگ نادرست را اصلاح كرد كه مي‏گويد اول بايد فلسفه‏اش را بدانم تا بعد عمل كنم چنانكه در ديگر موارد زندگي مانند انجام دستورات پزشك اينچنين است.

به تعدادي از احاديث و رواياتي كه در باب ريش تراشيدن است اشاره نماييم اميدواريم كه مفيد واقع شود.

پيامبر اكرم( مي فرمايند : “سبيل هايتان را كوتاه نماييد و ريش هاي خود را بلند نگه داريد و خود را شبيه يهوديان مگردانيد.”(1)

و در حديثي ديگر اينگونه بيان مي فرمايند : “مجوسيان ريش هاي خود را مي تراشند و سبيل ها را بلند نگه مي دارند. ولي ما مسلمين سبيل ها را كوتاه كرده و محاسن را بلند نگه مي داريم.”(2)

امام رضا( نيز در اين باره مي فرمايند : “خداوند مردان را به وسيلة محاسن زينت داده و فضيلتي براي مردان است و به وسيلة ريش مردان از زنان شناخته مي شوند.”(3)

در پايان بيان اين مسأله نيز مهم است كه بعضي از مراجع تراشيدن قسمتي از ريش را اجازه داده اند و بعضي از مراجع هم نظير مقام معظم رهبري “حفظه ا… تعالي” تراشيدن حتي يك مقدار كم از آن را حرام مي دانند. 

به هر حال آنچه بر من وشما و ساير مردم واجب است اين است كه اگر هم فلسفة احكام را نمي دانيم بايد طبق فتواي مرجع تقليد خود عمل كنيم.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابع و مآخذ :

1. وسايل الشيعه، ج1،ص423

2. وسايل الشيعه، بهشت جوانان، ص430

سفينة البحار، ج2،ص508، بهشت جوانان، ص403