س: اجداد رسول خدا چه کسانی بودند؟ نسب ایشان به چه کسی میخورد؟
ج: عدنان : پدر عرب عدنانى است كه در تهامه ، نجد و حجاز تا شارف الشاءم و عراق مسكن داشته اند و انان را عرب معدى ، عرب نزارى ، عرب مضرى ، عرب اسماعيلى ، عرب شمالى ، عرب متعربه و مستعربه ، بنى اسماعيل ، بنى مشرق ، بنى قيدار مى گويند و نسبشان به اسماعيل بن ابراهيم عليه السلام مى رسد. (2)
عدنان دو پسر داشت : ((معدّ)) و ((عكّ)) كه ((بنى غافق )) از ((عكّ)) پديد آمده بودند.
معدّ بن عدنان : ((عدنان )) با فرزندان خويش به سوى يمن رفت و همان جا بود تا وفات يافت . او را چند پسر بود كه معدّ بر همه آنها سرورى داشت . مادر معدّ از قبيله ((جُرهُم )) بود و ده فرزند داشت و كنيه معدّ ((ابوقضاعه )) بود.(3)
به قول ابن اسحاق : معدّبن عدنان چهار پسر به نامهاى ، ((نزار))، ((قضاعه ))، ((قنص )) و ((اياد)) داشت .
نزار بن معد: سرور و بزرگ فرزندان پدرش بود و در مكه جاى داشت و او را چهار پسر به نامهاى : ((مضر))، ((ربيعه ))، ((انمار)) و ((اياد)) بود. دو قبيله ((خشعم )) و ((بجيله )) از انمار به وجود آمده اند و دو قبيله بزرگ ربيعه و مضر از نزار پديدار گشته اند.
مضر بن نزار: دو پسر داشت : ((الياءس ))(4) و ((عيلان )) و مادرشان از قبيله ((جرهم )) بود. از رسول اكرم صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: ((مضر و ربيعه را دشنام ندهيد، چه آن دو مسلمان بوده اند.(5) )) ((مضر)) سرور فرزندان پدرش و مردى بخشنده و دانا بود و فرزندانش را ره صلاح و پرهيزگارى نصيحت مى كرد.
الياس بن مضر: پس از پدر در ميان قبايل بزرگى يافت و او را ((سيدالعشيرة )) لقب دادند، سه پسر به نامهاى : ((مدركه ))، ((طابخه )) و ((قمعه )) داشت (نامشان به ترتيب : عامر، عمرو و عمير است ) و مادرشان ((خندف )) و نام اصلى وى ((ليلى )) بود و قبايلى را كه نسبشان به الياءس مى رسد ((بنى خندف )) گويند.
قبيله هاى ((بنى تميم ))، ((بنى ضبه ))، ((مزينه ))، ((رِباب ))، ((خزاعه )) ((اسلم ))، از الياس بن مضر منفصل مى شوند.
مدركه بن الياءس : نامش ((عامر))(6) و كنيه اش ((ابوالهذيل )) و ((ابوخزيمه )) بود. ((مدركه )) چهار فرزند داشت : ((خزيمه )) و ((هذيل ))، ((حارثه )) و ((غالب )).(7)
نسب قبيله ((هذيل )) و ((عبداللّه بن مسعود)) صحابى معروف به ((مدركة بن الياس )) مى رسد.
خزيمة بن مدركة : مادرش ((سلمى )) دختر ((اسد بن ربيعة بن نزار)) و به قول ابن اسحاق زنى از ((بنى قضاعه )) بود، بعد از پدر حكومت قبايل عرب را داشت و او را چهار پسر به نامهاى : ((كنانه ))، ((اسد))، ((اسده ))، ((هون )) بود.
كنانة بن خزيمه : كنيه اش ((ابومضر)) و مادرش ((عوانه )) دختر ((سعدبن قيس بن عيلان بن مضر)) بود. از ((كنانه )) فضايل بى شمارى آشكار گشت و عرب او را بزرگ مى داشت . فرزندانش عبارت بودند از: ((نضر))، ((مالك ))، ((عبدمناة ))، ((ملكان )) و ((حدال )). قبايل ((بنى ليث )) و ((بنى عامر)) از كنانة بن خزيمه پديد آمده اند.
نضر بن كنانه : مادرش به قول يعقوبى ((هاله )) دختر ((سويد بن غطريف )) و به قول ابن اسحاق و طبرى و ديگران ((برّه )) دختر ((مرّبن ادّبن طابخه )) بود و فرزندان وى : ((مالك ))، ((يخلد)) و ((صلت )) و كنيه اش ((ابوالصلت )) بوده است .
يعقوبى مى گويد: نضر بن كنانه ، اول كسى است كه ((قريش )) ناميده شد و به اين ترتيب كسى كه از فرزندان نضر بن كنانه نباشد ((قرشى )) نيست .
مالك بن نضر: مادر وى ((عاتكه )) دختر ((عدوان بن عمرو بن قيس بن عيلان )) و فرزند وى ((فهر بن مالك )) بود.
فهر بن مالك : مادر وى ((جندله )) دختر ((حارث بن مضاض بن عمرو جرهمى )) بود و فرزندان وى : ((غالب ))، ((محارب ))، ((حارث ))، ((اسد)) و دخترى به نام ((جندله )) مى باشند.
غالب بن فهر: مادر وى ((ليلى )) دختر ((سعد بن هذيل )) بود و فرزندان وى : ((لؤ ى )) و ((تيم الادرم )) و فغرزندان تيم بن غالب ، ((بنو اءدرم بن غالب )) معروف شده اند.
لؤ ى بن غالب : مادرم وى ((سلمى )) دختر ((كعب بن عمرو خزاعى )) بود و فرزندانش عبارت بودند از: ((كعب ))، ((عامر))، ((سامه ))، ((عوف )) و ((خزيمه )).
كعب بن لؤ ى : مادر وى ((ماوية )) دختر ((كعب بن قين بن جسر)) بود و فرزندانش عبارت بودند از ((مره ))، ((عدى )) و ((هصيص )) و كنيه اش ((ابوهصيص )) بود.
كعب بن لؤ ى از همه فرزندان پدرش بزرگوارتر و ارجمندتر بود، وى اولين كسى است كه در خطبه اش ((اما بعد)) گفت و روز جمعه را ((جمعه )) ناميد، زيرا پيش از آن ، عرب آن را ((عروبه )) مى ناميد.
مرة بن كعب : مادر وى : ((وحشية )) دختر ((شيبان بن محارب بن فهر بن مالك بن نضر)) است و فرزندان وى : ((كلاب ))، ((تيم ))، ((يقظه ))، و كنيه اش ((ابويقظه )) مى باشد.
كلاب بن مّره : مادرش ((هند)) دختر ((سرير بن ثعلبة بن حارث بن (فهر بن ) مالك (بن نضر) بن كنانه بن خزيمه )) است و فرزندانش : ((قصىّبن كلاب )) و ((زهره بن كلاب )) و يك دختر، و كنيه اش ((ابوزهره )) و نامش ((حكيم )) است .
رسول اكرم صلى الله عليه و آله درباره دو فرزند ((كلاب بن مره )) يعنى : ((قصى )) و ((زهره )) گفت : ((دو بطن خالص قريش دو پسر كلاب اند)).
قصى بن كلاب : مادرش : ((فاطمه )) دختر ((سعد بن سيل )) است و فرزندانش : ((عبدمناف ))، ((عبدالدار))، ((عبدالعزى )) و ((عبد قصى )) و دو دختر و كنيه اش ((ابوالمغيره ))(8) بود.
قصى بزرگ و بزرگوار شد. در اين موقع دربانى و كليددارى خانه كعبه با قبيله ((خزاعه )) بود كه پس از ((جرهميان )) بر مكه غالب شده بودند و اجازه حج با قبيله ((صوفه )) بود.
((قصى )) زير بار ((صوفه )) نرفت و پس از جنگى سخت بر آنان پيروز گشت و دست آنان را از اجازه حج كوتاه ساخت ، ((خزاعه )) نيز حساب كار خويش كردند و از قصى كناره گرفتند و سرانجام ((قضى )) امور كعبه و مكه را به داورى ((يعمر بن عوف بن كعب كنانى )) در دست گرفت و از آن روز ((شداخ )) ناميده شد.
((قصى )) مناصب را در ميان فرزندان خويش تقسيم كرد، آب دادن و سرورى را به ((عبدمناف ))، ((دارالندوه )) را به ((عبدالدار))، پذيرايى حاجيان را به ((عبدالعزى )) و دو كنار وادى را به ((عبدقصى )) واگذاشت .(9)
قريش از نظر بزرگوارى ((قصى بن كلاب )) مرگ وى را مبداء تاريخ خود قرار دادند.
عبد مناف بن قصى : مادرش : ((حبى )) دختر ((حليل خزاعى )) است و فرزندانش : ((هاشم ))، ((عبدشمس ))، ((مطلب ))، ((نوفل ))، ((ابوعمرو)) و شش دختر. كنيه اش ((ابوعبد شمس )) و نامش ((مغيره )) و او را ((قمرالبطحاء)) مى گفتند.
هاشم بن عبد مناف : مادرش : ((عاتكه )) دختر ((مرة بن هلال بن فالج )) است و فرزندان وى : ((عبدالمطلب ))، ((اسد))، ((ابوصيفى ))، ((نضله )) و پنج دختر، و كنيه اش : ((ابونضله )) و نامش : ((عمرو)) و معروف به ((عمروالعلى )) بود.
نسب ((بنى هاشم )) عموما به ((هاشم بن عبد مناف )) مى رسد و مادر اميرالمؤ منين عليه السلام ((فاطمه )) دختر ((اسد بن هاشم )) است .
عبدالمطلب بن هاشم : مادرش : ((سلمى )) دختر ((عمرو بن زيد بن لبيد (بن حرام ) بن خداش بن عامر بن غنم بن عدى بن نجار، تيم اللات بن ثعلبة بن عمرو بن خزرج )) بود و فرزندانش ((عباس ))، ((حمزه ))، ((عبدالله ))، ((ابوطالب )) (عبدمناف )، ((زبير))، ((حارث ))، ((حجل )) (غيداق )، ((مقوم )) (عبدالكعبه )، ((ضرارابولهب )) (عبدالعزى ) ((قشم )) و شش دختر.
كنيه عبدالمطلب ((ابوالحارث )) و نامش ((شيبة الحمد)) و نام اولش ((عامر)) بوده است .
عبدالمطلب ، سرور قريش بود و رقيبى نداشت . وى پس از آن كه داستان اصحاب فيل به انجام رسيد، اشعارى گفت ك يعقوبى آن را نقل كرده است .(10)
وفات عبدالمطلب ، در دهم ماه ربيع الاول (هشت سالگى رسول اكرم ) سال ششم عام الفيل اتفاق افتاد و صد و بيست سال عمر كرد.(11) قبر او در ((حجون )) واقع شده كه به قبرستان ابوطالب معروف است.
————————————————————————————–
1- بحارالانوار، ج 15/105.
2- تورات ، سفر پيدايش ، باب 25، آيه 18 و باب 37، آيه 25.
3- تاريخ الامم و الملوك ، ج 2/27؛ الكامل ، ج 2/21؛ ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/278.
4- در بعضى از منابع كلمه الياس به كسر همزه ، مانند الياس پيامبر ضبط شده ، ولى ظاهرا اين اشتباه است و چنان كه از كتاب تاج العروس (ماده الس و ياءس ) به دست مى آيد، كلمه الياس در الياس بن مضر از ماده ياءس است و الف و لام آن مانند الف و لام الفضل است .
5- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/285.
6- به قول ابن اسحاق ، امّا به قول طبرى نام وى ((عمرو)) بود.
7- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/289.
8- چه نام عبدمناف ((مغيره )) بود.
9- تاريخ يعقوبى ، ج 1/241، چاپ بيروت .
10- ترجمه تاريخ يعقوبى ، ج 1/330.
11- بحار، ج 15/553؛ الكامل ج 2/9.
