نظریات امام خمینی درباره جنبش تنباکو

س: نظریات امام خمینی درباره جنبش تنباکو در دوره قاجاریه چیست؟

ج: 

آنها ديدند براى يك پيمان دخانيات [1] با آن محذورات بزرگ زمان رياست مرحوم ميرزاى شيرازى مواجه شدند و عاقبت نتوانستند مقصد خود را عملى كنند

 
هميشه علما وزعماى اسلام ملت را نصيحت به حفظ آرامش مى كردند خيلى از زمان ميرزاى بزرگ مرحوم حاج ميرزا محمدحسن شيرازى نگذشته است ، ايشان با اينكه يك عقل بزرگ متفكر بود و در سامره اقامت داشت ، در عين حالى كه نظرشان آرامش و اصلاح بود، لكن وقتى ملاحظه كردند براى كيان اسلام خطر پيش آمده است وشاه جائر آن روزخواهد وسيله كمپانى خارجى اسلام را ازبين ببرد، اين پيرمرد كه در يك شهر كوچك نشسته و سيصد نفر طلبه بيشتر دورش نبود، ناچار شد سلطان مستبد را نصيحت كند، مكتوبات او هم محفوظ است ، آن سلطان گوش ‍ نمى داد و با تعبيرات سوء و بى ادبى به مقام شامخ عالم بزرگ روبرو شد تا آنجايى كه آن عالم بزرگ مجبور شد يك كلمه بگويد كه استقلال برگردد.[2]

 
يكى از خصلت هاى ذاتى تشيع از آغاز تاكنون مقاومت و قيام در برابر ديكتاتورى و ظلم است كه در تمامى تاريخ شيعه به چشم مى خورد، هر چند كه اوج اين مبارزات در بعضى از مقطع هاى زمانى بوده است درصد سال اخير، حوادثى اتفاق افتاده است كه هر كدام در جنبش امروز ملت ايران تاثيرى داشته است انقلاب مشروطيت ، جنبش تنباكو و قابل اهميت فراوان است .[3]

اين 100 سال اخير را كه ما ملاحظه كنيم هر جنبشى كه واقع شده است از طرف روحانيون بوده است برضد سلاطين . جنبش تنباكو بر ضد سلطان وقت آن بود.[4]

 
قضيه تنباكو در زمان مرحوم ميرزا به اينها فهماند كه با يك فتواى يك آقائى كه در يك ده در عراق سكونت دارد يك امپراطورى را شكست داد و سلطان وقت هم با همه كوششى كه كرد براى اينكه حفظ كند آن قرارداد را نتوانست حفظ بكند و مردم ايران قيام كردند و شكستند آن پيمانى كه آنها داشتند اين يك تجربه اى شد براى آنها كه ببينند كه يك آقائى در يك ده وقتى يك كلمه مى نويسد كه امروز استعمال تنباكو در حكم محاربه با امام زمان است و اين موجش مى آيد همه ايران را فرا مى گيرد به طورى كه شاه مستبد با آن قدرت را ميكوبد، قلم اين آقا مى كوبد آن سر نيزه هاى آن روز را. اينها فهميدند كه بايد اين قدرت را بگيرند، تا اين قدرت زنده است نمى گذارد كه اينها هر كارى دلشان مى خواهد بكنند.[5]

در اين صد ساله اخير آنى كه معارضه كرده با سلاطين وقت ، ابتدايش از روحانى شروع شده . قضيه تنباكو ابتدايش از روحانيون ايران و عراق ، از مرحوم ميرزا فتوا بود، و از علماى تهران قيام و عمل . البته مردم هم به اينها علاقه داشتند و دنبال اينها را مى گرفتند و كارها را انجام مى دادند.[6]
آن نصف سطر ميرزاى شيرازى رضوان الله عليه مملكت ما را از تو حلقوم خارجى ها بيرون كشيد اليوم استعمال دخانيات حرام است ، معارضه باامام زمان است  اين يك كلمه يك ملت را وادار كرد كه مخالفت كنند.[7]

درقريب صد سال سابق ديدند كه يك پيرمردى در يكى از دهات عراق  سامر وقتى كه ديد ايران در معرض فشار خارجى ها هست و آن قرارداد ننگين را در آن زمان بسته بودند، اين پيرمرد كه در كنج يك ده بود يك سطر نوشت و همه قواى خارج و داخل نتوانستند در مقابل اين يك سطر استقامت كنند. آن ، مرحوم ميرزاى بزرگ بود رحمه الله كه در سامره تحريم كرد تنباكو را، براى اينكه تقريبا ايران را در اسارت گرفته بودند به واسطه قرارداد تنباكو و ايشان يك سطر نوشت كه تنباكو حرام است . و حتى بستگان خود آن جائر هم و حرمسراى خود آن جائر هم ترتيب اثر دادند به آن فتوا و قليان ها را شكستند و در بعضى جاها تنباكوهائى كه قيمت زياد داشت در ميدان آوردند و آتش زدند و شكست دادند بر آن قرار داد، و لغو شد قرار داد و يك همچو چيزى را اينها ديدند كه يك روحانى پيرمرد در كنج يك دهى از دهات عراق يك كلمه مى نويسد و يك ملت قيام مى كند و قرار دادى كه ما بين شاه جائر و انگليس ها بوده است به هم ميزند و يك قدرت اينطورى دارد روحانيت .[8]

آنها از روحانيون در طول تاريخ صدماتى ديده بودند و خصوصا انگلستان در باب قضيه قرار داد تنباكو صدمه ديده بود.[9]
تحريم تنباكو يك مسئله سياسى بود و ميرزاى شيرازى رحمت الله اين معنا را انجام داد.[10]