چرا مسلمانان در نماز باید بگویند « اهدنا الصراط المستقیم؛ ما را به راه مستقیم هدایت کن»؛ مگر دین اسلام همان صراط مستقیم نیست؟
پاسخ:
نماز از واجبات دین ماست و یکی از واجبات نماز، قرائت سوره حمد در تمامی رکعات است. یکی از آیات این سوره «اهدنا الصراط المستقیم» است. که به معنای این است که خدایا! «ما را به راه راست هدایت کن». از آن جایی که مسلمانان خود را ره یافته صراط مستقیم می دانند، درخواست دوباره برای هدایت به صراط مستقیم به چه معناست؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا به دو روایت زیر که معنای «اهدنا الصراط المستقیم» را شرح می دهند توجه فرمایید:
روایت اول
در كتاب معانى الاخبار، از امام صادق (ع) روايت آمده است که در معناى جمله: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ» فرموده: خدايا ما را بلزوم طريقى ارشاد فرما، كه به محبت تو، و به بهشتت منتهى ميشود، و از اينكه پيروى هواهاى خود كنيم، و در نتيجه هلاك گرديم، جلو می گيرد، و نيز نمی گذارد آراء خود را اخذ كنيم، و در نتيجه نابود شويم.[1]
روایت دوم
باز در کتاب معانى الاخبار از علی (ع) روايت آورده كه درباره آيه نام برده فرمود: يعنى خدايا! توفيق خودت را كه ما تا كنون بوسيله آن تو را اطاعت كرديم، در باره ما ادامه بده، تا در روزگار آينده مان نيز هم چنان تو را اطاعت كنيم.[2]
نتیجه دو روایت
اين دو روايت دو وجه مختلف در پاسخ از شبهه تحصيل حاصل را بيان می كند، شبهه اين بود كه شخص نمازگزار، راه مستقيم را يافته، كه نماز می گزارد، ديگر معنا ندارد در نماز خود از خدا هدايت بسوى راه مستقيم را درخواست كند. روايت اولى پاسخ می دهد به اينكه مراتب هدايت در مصداقهاى آن مختلف است، و نمازگزار همه روزه از خدا ميخواهد از هر مرتبه اى كه هست به مرتبه بالاتر هدايت شود، و روايت دومى پاسخ می دهد كه هر چند مراتب آن در مصاديق مختلف است، و لكن از نظر مفهوم يك حقيقت است، و نمازگزار نظرى به اختلاف مراتب آن ندارد، بلكه تنها نظرش اين است كه اين موهبت را از من سلب مكن، و هم چنان آن را ادامه بده.
روایت موید دیگر
و نيز در معانى از علی (ع) روايت آورده كه فرمود: صراط مستقيم در دنيا آن راهى است كه كوتاهتر از غلو، و بلندتر از تقصير، و در مثل فارسى نه شور شود، و نه بى نمك باشد، بلكه راه ميانه باشد، و در آخرت عبارتست از طريق مؤمنين بسوى بهشت.[3][4]
ارجاعات:
[1]. معانى الاخبار، ص 33.
[2]. معانى الاخبار ص 33.
[3] . معانى الاخبار ص 33.
[4]. ر. ک. طباطبايى، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، ج 1، ص 62 تا 64.
مراد خداوند از «صراط مستقیم» که بارها در قرآن بدان اشاره شده چیست؟
