راههای درمان بیماری تکبر چیست؟
پاسخ:
تکبر از گناهان بزرگ و زمینهساز شرک به خداوند و دشمنی با دیگر همنوعان است. اگر انسان بتواند این بیماری را درمان کند، از بسیاری گناهان و رفتارهای ناپسند در امان خواهد بود.
راههای درمان
الف) درک عظمت خداوند
امام حسن علیه السلام فرمود: «کسی که عظمت و بزرگی خدا را درک کند، شایسته نیست که تکبر ورزد و اظهار بزرگی کند، بلکه میباید در برابر عظمت خدا، از خود تواضع نشان دهد.»[1]
ب) خودشناسی
اساساً تکبر نیز مانند دیگر صفات ناپسند اخلاقی از بیماریهای روحی و روانی است که دامنگیر انسان میشود. طبیعی است برای درمان این بیماری خطرناک باید انسان و ویژگیهای او شناخته شود. ازجمله راههای شناخت خود، خودنگری است.
هرقدر ارزشمندی انسان کاملتر گردد، در بازنگری به روحیات خود احساس کوچکی و خردی کرده، خود را از دیگران کوچکتر و پایینتر خواهد دید. امیر مومنان علی علیه السلام فرمود: «در شگفتم از آدم مبتکر، کسی که دیروز نطفهای بیش نبود و فردا هم مرداری بیش نخواهد بود، و درعینحال تکبر میورزد.»[2]
پ) یاد مرگ
یکی دیگر از راههای درمان این است که فرد به یاد مرگ افتد. امام علی علیه السلام فرمود: «فخر و مباهات را کنار بگذار، کبر را از خود دور ساز، به یاد قبر خود باش.»[3]
ت) پرداختن به عبادت
برای درمان و جلوگیری از کبر باید به عبادت پرداخت. امام علی فرمود: «خداوند نماز را جهت منزّه ساختن انسانها از تکبر، مقرر داشته است.»[4]
[1]. محمد محمدی ریشهری، میزان الحکمه، ترجمۀ حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث، 1376، ج 3، ص 2656.
[2]. همان، ص 2658.
[3]. همان.
[4]. محمد بن حسین شریف الرضی، نهجالبلاغه، ترجمۀ محمد دشتی، قم، مؤسسۀ تحقیقاتی امیرالمؤمنین، 1380، خطبۀ 153 و حکمت 398.
برگرفته از کتاب پرسمان معرفتی 2، قم، زمزم هدایت، 1402، ص 113-112.
شرح دعای مکارم الاخلاق «درمان تکبر»
