دقيقا نمي دانيم كه كدام يك از پاسخ هاي ما مورد مطالعه شما قرار گرفته است؛ به همين دليل پاسخي مختصر در مورد بخش هاي مختلف سوالات ذهنی شما ارائه داده میشود:
گفتید در مورد حور و زنان زيبا به مردان بهشتي صحبت شده است” در حالي كه اين ادعا صحيح نيست؛ هرچند در خطابات قرآني تعبير به همه انسان ها به عنوان ” يا ايها الناس ” و مانند آن كم نيست. اما در بسياري از آيات قرآن بخصوص در مورد نعمت هاي اخروي مخاطب كلام مردان هستند؛ در اين باره بايد توجه داشته باشيد كه دليل اين امر نه بي توجهي به زنان و جايگاه آنان بلكه چند نكته دقيق است كه به برخي اشاره مي شود:
زبان قرآن عربي است، زبان عربي برخلاف زبان فارسي از دو نوع ضماير مذكر و مؤنث برخوردار است. عرب‏ها در اموري كه مخصوص زنان باشد، از واژگان مؤنث و در امور مخصوص مردان از واژگان مذكر استفاده مي نمايند. اما در دو مورد ديگر، يكي در اموري كه بين زنان و مردان مشترك باشد و ديگري در اموري كه جنسيت در مورد آن ها اصلاً مطرح نيست، مانند خدا و فرشتگان، از ضماير و واژگان مذكر بهره مي‏گيرند.
يعني در چهار حالت مذكور، در سه حالت از الفاظ مذكر و تنها در يك حالت لفظ مؤنث بهره مي‏گيرند. در عين حال در بعضي از موارد به لفظ نظر كرده، با توجه به لفظ، مؤنث يا مذكر آورده مي‏شود، در حالي كه از نظر جنس متفاوت با لفظ مي‏باشند. پس بسياري از خطابات مذكر قرآن مانند تعبير ” يا ايها الذين آمنوا” و مانند آن ناظر به مردان نيست، بلكه شامل مردان و زنان مي شود.(1)
همين سخن، در توصيفات نعمت‏هاي بهشتي و حورالعين جاري است؛ يعني آن‏ها شامل مردان و زنان مي‏گردد، نه اين كه به مردان اختصاص داشته باشد. اصولا در قرآن از دو نوع نعمت‏هاي بهشتي ياد شده: يكي نعمت‏ها و لذت‏هاي معنوي و روحاني است، مانند خشنودي خدا، احترام ويژه، محيط صلح و صفا، امنيت و زوال خوف، دوستان همراه و رفيقان با وفا، نشاط فوق العاده دروني و نعمت هايي كه در تصور نمي‏گنجد. همه اين نعمت‏ها بين زنان و مردان مشترك است.
ديگري نعمت‏هاي جسماني مانند باغ‏هاي بهشتي، سايه‏هاي بهشتي، خادمان بهشتي، غذاها و نوشيدني‏هاي بهشتي، قصرها، فرش‏ها، ظرف‏ها، لباس‏ها و زينت‏هاي بهشتي، كه همه شامل مردان و زنان مي‏گردد.
در اين نوع نعمت‏ها از حورالعين و همسران بهشتي ياد شده است كه اين هم شامل مردان مي‏شود و هم شامل زنان. حورالعين نيز صفت زنان بهشتي و نعمتي تنها براي مردان نيست. طبق آموزه‌هاي وحياني در بهشت هر كدام از مرد و زن از نعمت و لذات مناسب خود با همسران پاكيزه برخوردارند. اين موهبت اختصاص به مردان ندارد، مثلاً قرآن كريم فرمود:
« وَ لَهُمْ فيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ ؛(2) براي بهشتيان در آن جا همسراني پاك و پاكيزه است». ضمير «هم» در آيه به همه بهشتيان اعم از زن و مرد برمي‌گردد، نه فقط به مردان بهشتي. ازواج هم جمع زوج به معناي همسر است، نه زوجه به معناي زن. در آيه ديگر هم مي‌فرمايد:
« وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عين؛(3) آن ها را با همسراني درشت و زيبا چشم تزويج گردانيم.» در اين آيه هم ضمير”هم”به همه بهشتيان برمي‌گردد.
«حورعين» وصف زيبايي همسران بهشتي اعم از زن و مرد است، زيرا واژه «حور » هم جمع احور (مرد سياه چشم) و هم جمع حوراء (زن سياه چشم) است. واژه «عين» جمع اعين (مرد درشت چشم) و جمع عيناء (زن درشت چشم) است.(4)
پس داشتن همسر در بهشت براي مرد و زن مطرح است. گرچه قرآن كريم به دليل حفظ ادب از همسران زنان و چگونگي كيفيت لذت بردن آن ها از مردان به تفصيل و روشني سخن نگفته، ولي در اين نكته جاي ترديد نيست كه زنان مثل مردان از لذات بهشتي مناسب مورد علاقه‌شان برخوردار هستند.
اين حقيقتي است كه به صراحت در چند جاي قرآن بيان شده است. تاكيد شده كه در بهشت هر چه دل‌ها بخواهد و چشم‌ها لذت برد، وجود دارد(وَ فيها ما تَشْتَهيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُن).(5) طبق اين آيه كه مطلق آمده، معلوم مي‌شود كه لذت‌هاي گوناگون بهشتي عمومي است. هيچ كدام از زن و مرد از لذت‌هاي مورد علاقه‌شان بي نصيب نخواهند بود.
البته قبول داريم كه در قرآن برخي از توصيفات بهشتي با خواسته‏هاي مردانه سازگار است، مانند آيه” فَجَعَلْناهُنَّ أَبْكارا(6) همه[آن همسران] را دوشيزه قرار داديم.” اما متناسب با خواسته‏هاي زنانه بيان نشده است. علت اين امر شايد اين باشد كه خداوند حكيم امور جنسي مربوط به زنان را در پرده عفاف و ادب بيش تري قرار داده است. اصولا نه تنها در قرآن بلكه در روايات پيامبر(ص) و امامان(ع) نيز در باره خواسته‏هاي زنانه توصيف واضح چنداني نرسيده است كه مي‏تواند به علت رعايت عفت و حيا براي زنان باشد.(7)
در مورد مساله تعدد همسر در بهشت نيز بايد گفت كه دليلي وجود ندارد كه امكان تعدد شوهر براي زنان بهشتي در آخرت مطلقا رد شده باشد در واقع نحوه ازدواج زنان و مردان و جزئيات مسائل زناشويي آنها در بهشت براي ما روشن نيست، در نتيجه هرچند ممكن است طبيعت زنان در بهشت چنين تمايل و تقاضايي را نداشته باشد، اما نمي توان به روشني گفت كه در بهشت يقينا براي زنان امكان چند شوهري وجود ندارد. در نتيجه اگر برخورداري از همسران متعدد در بهشت براي مردان مطرح است، دليلي بر فقدان اين امر براي زنان بهشتي وجود ندارد، هرچند مويدي نيز براي اين احتمال وجود ندارد.
اما اين كه گفته ايد” چرا خداوند به زنها يك همسري كه مختص خودشان باشد نمي دهد” بايد گفت هيچ منعي در برابر اين خواسته وجود ندارد؛ زيرا ازدواج در بهشت در زمره نعمت هاي خداوند براي بهشتيان اعمن از زن و مرد است و نعمت نيز در تحت اراده و اختيار بهشتيان است، در نتيجه كافي است كه يك زن بهشتي اراده كند كه تنها همسر شوهر مورد علاقه خود باشد، نتيجه اين ميل و خواسته آن است كه خداوند شوهري بهشتي همان گونه كه خود مي طلبد را براي او قرار مي دهد كه همسري ديگر نداشته باشد.
اما در پايان بايد به اين نكته مهم توجه داشته باشيد كه در ماهيت بهشت مجالي براي اندوه و نگراني نيست و هر نوع نعمت در آنجا خالي از هر نوع رنج و ناراحتي و اندوه خواهد بود و بر فرض اگر تعدد همسر براي يك مرد بهشتي وجود داشته باشد، اين امر به معناي وجود اندوه و ناراحتي براي همسران نيست و اين امر عين ميل و شوق همسران خواهد بود.
به علاوه ماهيت وجود اخروي انسان بهشتي و توانايي ها و زمان و مكان در عالم آخرت قابل مقايسه با دنيا و امور دنيايي نيست تا تصور كنيم كه همسران بهشتي بايد زماني طولاني انتظار بكشند تا شوهرشان به سراغ آن ها امده و به آنها ابراز محبت كرده نمايد و… .
بهترين توصيف بهشت همان است كه در قرآن آمده: « وَ فيها ما تَشْتَهيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُن (8) در بهشت هر چه دل‌ها بخواهد و چشم‌ها لذت برد، وجود دارد.»
پي‌نوشت‌ها:
1. ر.ك: محمّد تقى مصباح يزدى، حقوق و سياست در قرآن، قم، انتشارات موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره )، بيتا، ج 2، درس 206.
2. بقره(2) آيه 25.
3. دخان(44) آيه 54.
4. ناصر مكارم شيرازى، پيام قرآن، نشر دار الكتب الاسلاميه، تهران، بي تا، ج6، ص261.
5. زخرف (43) آيه 71.
6. واقعه (56) آيه 37.
7. فصلنامه پژوهش‏هاي قرآني، ش 25 – 26، ص 112 تا 131.
8. زخرف همان.

موفق باشید.