دروغ چه تأثیری بر زندگی من دارد؟
پاسخ
دروغ تأثیران زیادی بر زندگی انسان میگذارد به قول امام خمینی (ره): « گاهى شود که به واسطه کشف یک دروغ، انسان به طورى از درجه اعتبار پیش مردم ساقط مىشود که تا آخر عمر جبرانش را نتوان کرد. خدا نکند کسى معروف شود به دروغگویى که هیچ چیز شاید بیشتر از این به حیثیت انسان لطمه نمىزند. و علاوه بر اینها، مفاسد دینى و عقوبات اخروى آن نیز بسیار است.»[1]
آثار دروغ در یک تقسیم به آثار فردی و اجتماعی و آثار فردی نیز به دو بخش جسمی و روحی (و معنوی) قابل تقسیم است،
الف. آثار منفی دروغ بر روح فرد عبارت است از،
- دروغگویی بر مغز و بدن افراد تاثیر گذار است ؛ پس از دروغ گفتن فرد دچار استرس ناشی از دروغگویی میشود و سعی میکند در مقابل فردی که به وی دروغ گفته رفتاری جدید را برنامهریزی کند که میتواند رفتار محبتآمیز و مهربانی بیش از حد در مواجه با فرد باشد.
- پس از گذشت مدتی، شخص دروغگو دچار عذاب وجدان می شود و سعی میکند خود را از فردی که به او دروغ گفته است پنهان کند و عذاب وجدان ممکن است تا چند روز برنامه آینده خواب فرد دروغگو را مختل کند.
همچنین در روایات به آثار سوء معنوی دروغ اشاره شده است،
بعضى از روايات، دروغ گو را با مرده يكسان دانسته، و مى فرمايد، «اَلْكَذّابُ وَ الْمَيّتُ سَواءٌ فَاِنَّ فَضيلَةَ الْحَىِّ عَلَى الْمَيّتِ اَلثِّقَةُ بِهِ، فَاِذا لَمْ يُوْثَقُ بِكلامِهِ بَطَلَتْ حَياتُهُ؛دروغگو با مرده برابر است زيرا فضيلت زنده بر مرده اعتمادى است كه انسان به او دارد و هنگامى كه به سخن كسى اعتمادى نباشد گويى زندگى او باطل شده است.»
امام رضا (عليه السلام) در حديثى، دروغ را سبب دوری فرشتگان از انسان دانسته میفرماید: «اِذا كَذِبَ الْعَبْدُ كِذْبَةً تَباعَدَ المَلَكُ مِنْهُ مَسيرَةَ ميل مِنْ نَتِنِ ماجاءَبِهُ؛ هنگامى كه انسان دروغى بگويد به خاطر بوى بدى كه از عمل او برمى خيزد به اندازه يك ميل فرشته از او دور مى شود.»
امام صادق (عليه السلام) در حديثى، دروغ را سبب محرومیت انسان را از نماز شب دانسته، و مى فرماید، «اِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِبُ الْكِذْبَةَ فَيُحرَمُ بِها صَلاةَ الْلَيْلِ، فَاِذا حُرِمَ صَلاةُ اللَيْلِ حُرِمَ بِها الرِّزْق؛ گاه انسان دروغى مى گويد و از نماز شب محروم مى شود، و هنگامى كه از نماز شب محروم مى شود از روزى [وسيع] محروم مى گردد.» امام صادق (عليه السلام) در حديثى، دروغ را مانعی در برابر قبولى بعضى از عبادات دانسته، همان گونه كه درباره روزه داران، می فرمایند، «فَاِذا صُمْتُمْ فَاحْفَظُوا اَلْسِنَتَكُمْ عَنِ الْكِذْبِ وَ غَضُّوا اَبْصارَكُمْ؛ هنگامى كه روزه مى گيريد زبان را از دروغ حفظ كنيد، و چشمان خود را [از نگاه گناه آلود] فرو گيريد.» اين حديث دليل بر آن است كه اين گونه اعمال از ارزش روزه مى كاهد. ديگر اين كه دروغ گفتن گاه سبب قطع بركات الهى از انسان مى شود، چنان كه امام على بن موسى الرضا (عليه السلام) در حديثى مى فرمایند، «اِذا كَذِبَ الْوُلاةُ حُبِسَ الْمَطَرُ؛ هنگامى كه زمامداران دروغ بگويند باران قطع مى شود.»
در روايات آثار دیگری براى دروغ ذکر شده كه ممكن است دارای جنبه های معنوى، اجتماعى و ظاهرى باشد، از آن جمله روايات متعددى كه دروغ را سبب کاهش روزى انسان و فقر و تنگدستى معرفی کرده اند. در حديثى اميرمؤمنان على (عليه السلام) می فرمایند، «اِعْتِيادُ الْكِذْبِ يُورِثُ الْفَقْرُ؛عادت كردن به دروغ گويى سبب فقر و تنگدستى است.» رسول اكرم (صلى الله عليه وآله) در این رابطه می فرمایند، «اَلْكِذْبُ يُنَقِّصُ الرِّزْقَ؛ دروغ از روزى انسان مى كاهد.» اين كاهش رزق، ممكن است از آثار زيانبار معنوى، و يا از آثار ظاهرى و اجتماعى دروغ باشد، چرا كه دروغگو اعتماد مردم را از دست مى دهد و بااز دست دادن اعتماد عمومى، فعاليت اقتصادى او محدود مى شود، و همين امر سبب نقصان رزق و روزى او مى شود.
آثار منفی دروغ بر جسم فرد عبارتند از،
- استرس ناشی از دروغگویی نیز ممکن است تبعات جسمی به همراه بیاورد، که اختلال در سلامتی فرد از جمله بالارفتن فشار خون، سردرد، پشت درد و کاهش گلبولهای سفید خون ” که بر اثر مبارزه با این بیماری تعدادشان کاهش مییابد” از جمله این بیماری است.
- فردی که دروغ میگوید برای برملانشدن دروغ انرژی مصرف میکند و به همین خاطر فرد در بعضی مواقع خشمگین، افسرده و عصبانی خواهد شد. این احساسات روی سیستم گوارشی فرد نیز تاثیر میگذارد و نتیجه هم چیزی نیست جز، ناراحتی معده، تهوع و گرفتگی عضلات
ب. آثار اجتماعی
دروغ، آثار سوء منفی اجتماعی بسیاری دارد که به گوشه ای از آنها اشاره می کنیم،
1- دروغ گویی باعث رسوايى و از دست دادن پايگاه اجتماعى و اعتماد مردم می شود؛
- دروغ انسان را به نفاق مى كشاند.
- عادت كردن به دروغ گويى سبب فقر و تنگدستى است.
[1]. سید روحالله موسوی خمینی (ره)، شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار سید روحالله خمینی (ره)، 1378، ص 471.
