دلایل وجود امام زمان. چیست؟
پاسخ: اصل لزوم و حیات یک امام و زندهبودن او در هر عصر، امری عقلانی و برهانی است و با برهان و دلیل عقلی و فلسفی اثباتشدنی است. با این مقدمه، به دلایل وجود امام زمان. در عصر حاضر میپردازیم. دلایل فراوانی یافت میشود که در ادامه، یک دلیل عقلی و یک دلیل قرآنی را توضیح میدهیم:
الف) دلیل عقلی بر وجود امام زمان: مبانی کلامی مهدویت گاهی مبانی نقلی و گاهی مبانی عقلی است… امّا مبانی کلامی عقلانی؛ میدانید که عقل نمیتواند هیچوقت فرد مشخصی را برساند. نمیتوانیم روی فرد، برهان عقلی اقامه کنیم. یکی از مبانی برهان عقلی این است که نبوت و امامت فیضی معنوی است… مسلمانان هم میگویند که این فیض تا وجود پیغمبر اکرم باقی است.
اهل سنت میگویند که این فیض معنوی، که در لباس نبوت و امامت بود، با فوت پیغمبر قطع شد. پس، ارتباط بشر با عالَم بالا قطع شد، اما ما میپرسیم چرا خدا چنین فیضی را به گذشتگان داده، اما به ما و آیندگان نداده است؟ مگر ما از آنها کمتر هستیم؟ شیعۀ امامیه این مشکل را حل کرده است و آن اینکه این ارتباط بهصورت نبوت نیست که رسالت، تکالیف و دین جدیدی باشد، بلکه فیض الهی بهواسطۀ انسان کاملی برقرار است و از طریق این انسان کامل به بشر میرسد.
امروزه، آن واسطه حضرت حجّت است. این برهان را مرحوم علامه طباطبایی برای پروفسور هانری کربُن بیان داشته است؛[1] بنابراین، دلیل و ادلۀ فراوان دیگر از روایات، امام و حجت الهی باید همیشه وجود داشته باشد. نمیتوان زمانی را تصور کرد که خالی از حجت الهی باشد. پس، نمیتوان زمان ما را خالی از وجود حجت الهی دانست؛ ازاینرو، امام زمان. در زمان ما وجود دارد و زنده است.
امام صادق(ع) فرمودند:
ما امامان، امان اهل زمین هستیم؛ چنانکه ستارهها امان اهل آسماناند. ماییم که خدا بهوسیلۀ ما آسمان را نگاه داشته تا بر زمین نیفتد. جز با اجازۀ او و برای ما آن را نگهداشته تا بر اهلش موج نزند و برای ما باران ببارد و رحمت خویش نشر کند و زمین برکات خود را بیرون دهد. اگر امام در زمین نباشد، زمین اهل خود را فرومیبرد. از روزی که خدا آدم را آفرید خالی از حجت نیست که یا ظاهر و مشهور بوده است و یا غایب و مستور و تا قیامت هم خالی نمیماند. او حجت خداست. اگر چنین نباشد، خدا را نمیپرستند. سلیمان، راوی حدیث، میگوید: از امام صادق پرسیدم، چگونه مردم از امام غائب بهرهمند شوند؟ فرمود: چنانکه با آفتاب پس ابر بهرهمند میشوند؛[2]
ب) دلیل قرآنی بر وجود حضرت: یکی از دلایل حیات حضرت حجت. در عصر غیبت، آیات سورۀ قدر است: «فرشتگان و روح به اذن خدا، همه فرمانها و سرنوشتها را فرود میآورند.» نکتۀ مهم واژۀ «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ»(قدر:4) است که فعل مضارع معنای استمرار را میرساند. قیدی برای آن معین نشده تا بگوییم نزول در سال خاصی بوده و تمامشده، بلکه هرسال شب قدری دارد. هر شبقدر، ملائکه و روح، امر پروردگار را نازل میکنند. جایگاه نزول امر، قلب مقدس ولیعصر است.
حضرت جواد(ع) به شیعیان توصیه کردهاند که بهوسیله این آیه با آنها (مخالفان امامت) استدلال کنید: «ای شیعیان، به آیۀ «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ»(دخان:3) استدلال کنید. این سوره (دخان) پس از رسول خدا، خاصّ ولیامر در هر عصری است.»[3]
منابع
[1]. جعفر سبحانی، «مبانی کلامی مهدویت»، فصلنامه انتظار موعود، س 1، ش 1، پاییز 1380، ص 68.
[2]. محمد بن علی بن بابَوَیْه قمی (شیخ صدوق)، الأمالی، تهران، اسلامیه، 1362، ص 186.
[3]. محمدبن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمۀ جواد مصطفوی، تهران، اسلامی، 1369، ج 1، ص 245.
