با اینکه امام علی (ع) خلیفه چهارم مسلمانان بودند و از نظر شیعیان هم امام بودند چرا اصرار داشتند قبرشان مخفی بماند؟
شهادت حضرت علی (علیه السلام) در آغاز شکل‌گیری قدرت معاویه و طغیان بنی‌امیه و حضور گروه‌های مختلفی مانند ناكثین، قاسطین و مارقین رخ داد.
آن حضرت وصیت کردند که جسدشان را شبانه دفن کنند و هیچ علامتی بر روی آن نگذارند. به همین دلیل، صبح روز 21 ماه رمضان دو محمل به راه افتاد؛ یکی به سمت مدینه و دیگری به سمت مکه. تا سال‌ها بعد، تنها فرزندان و اصحاب خاص آن حضرت از محل دفن ایشان آگاه بودند. این اقدام به دلیل ترس از بی‌احترامی به قبر آن حضرت انجام شد.
امام علی علیه السلام
امام صادق (علیه السلام) نقل کرده‌اند:
که حضرت علی (علیه السلام) هنگام وفات به امام حسن (علیه السلام) سفارش کردند که چهار قبر در مکان‌های مختلف حفر کند تا کسی از محل دفن ایشان مطلع نشود. این موضوع باعث ایجاد اختلاف نظر در مورد قبر امیرالمؤمنین (علیه السلام) بین علمای اهل سنت شد.
به طور کلی، دفن شبانه و مخفیانه حضرت علی (علیه السلام) ناشی از وصیت ایشان و ترس از دشمنان بود، به ویژه بنی‌امیه که نسبت به آن حضرت کینه داشتند.
الف
برای بررسی ظلم‌هایی که بر اهل بیت پیامبر (ص) رفته، به دو واقعه مهم در تاریخ بنی‌امیه اشاره می‌شود. در سال 105 هجری، هشام بن عبدالملک به خلافت رسید و ظلم به بنی‌هاشم را به اوج خود رساند. زید بن علی، پسر امام سجاد (علیه السلام)، برای تظلم‌خواهی به شام رفت و پس از ملاقات با هشام، با اهانت و توهین از دربار اخراج شد. او سپس به کوفه رفت و نهضتی علیه ظلم بنی‌امیه تشکیل داد.
زید در نهایت به شهادت رسید و جسدش به طور مخفیانه دفن شد، اما بعد از مدتی حکومت دستور داد تا قبر او نبش شود و جسدش را به دار آویزند.
ب
واقعه دیگر مربوط به یحیی پسر زید است که او نیز در میدان جنگ شهید شد و جسدش برای مدت شش سال بر دار ماند. این فجایع نشان‌دهنده عداوت بنی‌امیه با اهل بیت (علیه السلام) است. امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز از این عداوت آگاه بود و وصیت کرد که محل دفن خود را مخفی نگه دارند تا از چنین فجایعی جلوگیری شود. بدین ترتیب، قبر ایشان تا زمان خلافت هارون الرشید مخفی ماند
آشكار شدن مرقد مطهر حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام
در دوران خلافت هارون الرشید، روزی او به شکار در نجف رفت و متوجه شد که آهوان به تپه‌ای پناه می‌برند که سگ‌های شکاری از آن بالا نمی‌روند. این موضوع توجه هارون را جلب کرد و او از یک پیرمرد محلی درباره این تپه سؤال کرد. پیرمرد توضیح داد که پدرش در این مکان زیارت‌نامه می‌خوانده و گفته است که اینجا قبر امام علی (علیه السلام) است که به زودی آشکار خواهد شد.[1]
پس از آن، هارون دستور حفر زمین را داد و لوحی پیدا کردند که نشان می‌داد این قبر به دستور نوح پیامبر برای امام علی (علیه السلام) حفر شده است. هارون پس از مشاهده این نشانه‌ها، احترام گذاشت و در آنجا نماز خواند و گریست. او سپس نامه‌ای به امام موسی کاظم (علیه السلام) نوشت و صحت این موضوع را تأیید کرد. پس از تأیید امام، هارون دستور داد تا بنایی بر روی قبر ساخته شود که به “تحجیر هارونی” معروف شد.
این اقدام ممکن است به دلیل ارادت شیعیان به امام علی (ع) و همچنین حفظ جان آنها در برابر خطرات دوران بنی‌امیه و اوایل بنی‌عباس بوده باشد، چرا که مخفی بودن قبر در آن زمان باعث جلوگیری از تکرار فجایعی مانند شهادت حجر بن عدی و میثم تمار شد.[2]
خلاصه پاسخ
اهانت به بدن امیر المومنین (علیه السلام) و نیز شناسایی و کشتار شیعانی که به زیارت قبر آن حضرت می رفتند می تواند علت وصیت حضرت به دفتن مخفیانه بدن ایشان باشد.
منابع
[1]. الغارات، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال ثقفی کوفی، ج 2، ص 846.
[2]. ر. ک. شبهای پیشاور ص 15 تا 19.
لینک ها
تارنمای پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق علیه السلام
