سن خرید گوشی همراه برای فرندان، چه سنی است؟
پاسخ
فناوری‌ها و ابزارهای دیجیتال امروزه جزئی از زندگی ما شده‌اند. یکی از این ابزارها، گوشی‌های همراه است. استفاده از گوشی همراه می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی بر جسم و روان فرزندان داشته باشد گوشی همراه می‌تواند به عنوان یک ابزار کاربردی جهت تقویت ارتباط اجتماعی یا اهداف رشدی آموزشی و تفریحی عمل کند. به عنوان مثال، بسیاری از برنامه‌ها و بازی‌های آموزشی می‌توانند به یادگیری مهارت‌های جدید کمک کنند.
خطرات استفاده از تلفن همراه
استفاده زیاد یا وابستگی به این ابزارها آسیب‌های جسمی و روانی ایجاد می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که وابستگی یا زیاده‌روی در استفاده از گوشی هوشمند خطرات جسمی شامل مشکلات اسکلتی عضلانی، آسیب امواج الکترومغناطیسی و اختلال در عملکرد ایجاد می‌کند [1]. کیفیت خواب کودکان به شدت با استفاده بیش از حد از دستگاه تلفن همراه مرتبط است، شواهد در مورد نرخ استفاده از گوشی و اختلال در فعالیت بدنی و چاقی نیز هشدار دهنده است.[2] اضطراب و از دست دادن مهارت‌های اجتماعی و تنهاتر شدن از دیگر علائم وابستگی به گوشی‌های هوشمند است.[3]
گوشی همراه
علت جذابیت این بازی‌ها
با توجه به واقعیت لذت‌طلب بودن ذات انسان و سخت بودن فعالیت‌های علمی، روابط اجتماعی، مهارت‌آموزی و در کل کارهای رشد دهنده، استفاده کنندگان به ویژه کودکان سوق پیدا می‌کنند تا از این فناوری در جهت تفریح و سرگرمی استفاده کنند. واقعیت دیگر این است که گوشی‌های هوشمند به ویژه در سنین پایین‌تر، نسبت به دیگر بازی‌ها و ابزارها، به دلایل زیر برای کودکان جذابیت بیشتری را تولید می‌کنند؛
1. وجود محتواها و چالش‌های برانگیزاننده و متنوع؛
2. تجربه‌های جذاب بصری و صوتی در گوشی؛
3. تعامل و ارتباط‌های اجتماعی متنوع؛
4. کاربری آسان
5. راحتی کار بالا و احتمال آسیب جسمی کم. به این موارد باید اضافه کرد که کودکان و نوجوانان ویژگی‌های روان‌شناختی دارند که بر این جذابیت‌ها می‌افزایند
مانند؛
1. تنوع طلبی و هیجان‌محوری؛
2. مسحور جذابیت‌های صوتی و بصری می‌شوند؛
3. هدفمندی پایین و وقت زیاد؛
4. قضاوت‌گری منطقی بالایی ندارند. به همین جهت جذب محتوای گوشی‌های هوشمند می‌شوند.[4]
تشویق مغز به استفاده از گوشی همراه
وابستگی به لذت و سرگرمی با گوشی، جایی که با عوامل دیگر کنترل نشوند، نقش مشوق‌هایی را برای مغز ایفا می‌کنند که همانند مواد مخدر قدرت تشویق کنندگی بالایی دارند؛ به این صورت که برای حفظ پایداری لذت، دوز بالاتری از استفاده از گوشی ضروری تلقی می‌شود و تحمل ایشان در برابر نبود گوشی آزار دهنده تلقی خواهد شد.[5]
با توجه به این واقعیت‌ها و در نظر گرفتن این نکته که فناوری و کاربردهای آن در آموزش و رشد فردی و اجتماعی جوانان انکارناپذیر است، مدیریت این ابزار ضروری می‌نماید.
در واقع کودکان زیر دو سال بیشتر به جهت رشد سریع عصبی و مغزی که دارند فعالیت با گوشی برای آن‌ها کاملا منع شده است.[6] اما تحقیقات محدودیت شدید زیر دو سال را به تدریج برمی‌دارند چرا که رشد فیزیکی بویژه مغزی تا پنج سالگی با سرعت بیشتری ادامه دارد.[7]
برای سنین بالاتر خطر وابستگی و زیاده‌روی عاملی است که اهمیت مدیریت گوشی توسط والدین را برجسته می‌کند. تحقیقات نمی‌توانند زمان دقیقی (یک یا دو ساعت) به عنوان زمان ایمن، برای استفاده عموم نوجوانان از گوشی معرفی کنند و این زمان‌هایی که مطرح می‌شوند پیشنهادهایی جهت کنترل این ابزار جذاب هستند.
سن مناسب برای تهیه گوشی
با درنظر گرفتن احتمال وابستگی به گوشی پیشنهاد می‌شود پیش از 12 سالگی برای فرزندان گوشی شخصی تهیه نشود. و برای بعد از آن چنانچه رابطه والد ـ فرزندی آسیب نمی‌بیند یا اینکه همسالان نوجوان گوشی ندارند و یا اگر دارند و فرزند افکار و احساسات منفی از این موضوع ندارد، اقدام به تهیه گوشی شخصی برای نوجوان نکنند و این موضوع تا ورود به دانشگاه ادامه یابد.
شرایط استفاده از گوشی برای فرزندان
برخی محیط‌های ارتباطی نوجوانان به جهت فضای آموزشی، اجتماعی یا سرگرمی و غیره که همسالان گوشی‌های هوشمند در دسترس دارند ضروری می‌نماید تا برای نوجوان نیز گوشی تهیه شود. اینجا نیاز است تا والدین به شکل مدیریت شده و در یک فضای ارتباطی سالم برای فرزند خود گوشی تهیه کنند که شرایط زیر در آن‌ها می‌بایست لحاظ شود؛
- حفظ ارتباطات؛ پل والد ـ فرزندی مهم‌ترین پل در زندگی است؛ اگر این پل تخریب شود نه تنها ارزش‌ها و قوانین خانواده منتقل نمی‌شوند بلکه به جهت ویژگی‌های دوره نوجوانی ضدارزش‌ها جایگزین ارزش والدینی می‌شوند در نتیجه همواره والدین می‌بایست با نوجوان خود در ارتباط گرم و سالم باشند.
- حفظ اقتدار والدینی؛ نیاز است که والدین نسبت به خطرات زیاده‌روی و وابستگی به گوشی هوشمند آگاه باشند و سپس آن را به فرزندان منتقل کنند و پیش از هر خرید یا اجازه استفاده از گوشی، قوانینی در نوع استفاده از گوشی وضع کنند. این قوانین بهتر است شامل موارد زیر شوند؛
الف) دسترسی والدین به گوشی فرزند می‌بایست آزاد و غیرمحدود باشد؛
ب) زمان استفاده سرگرمی محدود به زمان‌هایی است (ایام تحصیلی بین یک تا دو ساعت و در تعطیلات بین دو تا سه ساعت)؛
پ) نرم‌افزارها و فضاهایی که آسیب‌زننده هستند معرفی و محدود می‌شوند؛
ت) نرم‌افزارهای کنترل شونده‌ای نصب می‌شوند؛
ث) مشوق‌هایی در صورت مراعات و جریمه‌هایی در صورت تجاوز از قوانین تعیین شود؛
ج) چنانچه نوجوان به شکل طبیعی از گوشی استفاده نمی‌کند پیشنهاد می‌شود قرارداد با نوجوان 15 ساله به بعد امضا شود که شامل موارد فوق شود.
نکته بسیار مهم
نکته بسیار مهم آخر اینکه والدین نسبت به تنظیم دریافت نشاط فرزند خود حساس باشند به این معنا که میزان دریافت شادابی و انرژی فرزند از بازی‌های فیزیکی، درس و کارهای عبادی و اجتماعی می‌بایست بیشتر از ابزارهای دیجیتال باشد و برنامه‌های ورزشی، علمی و اجتماعی را برای فرزند پی‌گیری و جذّاب کنند.
جمع‌بندی
با توجه به آنچه گذشت گوشی ابزاری بسیار جذاب و اغوا کننده است. جهت کنترل جذابیت آن و هدایت جوانان در مسیرهای رشدی در قدم نخست والدین می‌بایست الگوی درستی از استفاده از گوشی برای فرزندان باشند و در گام بعدی تا ورود به دانشگاه نوجوانان را از این ابزار دور داشت و اگر پیش از این سن، تهیه آن ضروری شد با برنامه ای مشخص و قوانین روشن والدین برای فرزند گوشی تهیه کنند.
منابع
[1] .Jo Fowler and Jan Noyes, “A Study of the Health Implications of Mobile Phone Use in 8-14s”, DYNA 84 (March 01, 2017): 230, https://doi.org/10.15446/dyna.v84n200.62156.
[2] .Sarah Domoff et al., “Excessive Use of Mobile Devices and Children’s Physical Health”, Human Behavior and Emerging Technologies 1 (April 01, 2019): 169, https://doi.org/10.1002/hbe2.145.
[3]. حمیدرضا ساعدی و دیگران، «بررسی عوامل مؤثر بر اعتیاد به گوشی‌های هوشمند (مورد مطالعه: نوجوانان دبیرستانی شهر سمنان)»، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، س 7، ش 2، بهار ۱۳۹۹، ص 2326-2333.
[4]. حسین لطف‌آبادی، روان‌شناسی رشد (2): نوجوانی، جوانی و بزرگسالی، تهران، سمت، ۱۴۰۲، ج 2، ص 164.
[5]. Bridget Kirby et al., “Smartphone Pathology, Agency and Reward Processing”, 2020, 325.
[6].Nataša Ljubomirović and Roberto Grujicic, “The Modern Era: Danger to Children, Challenge for Parents”, Psihijatrija Danas 51 (January 01, 2019): 59-67, https://doi.org/10.5937/PsihDan1901059L.
[7]. سوسن سیف و پروین کدیور، روان‌شناسی رشد (۱): کودکی، تهران، سمت، ۱۴۰۱، ص 117.
