راه و روش ترک عادت‌های نادرست که سال‌ها در وجود انسان ریشه دوانده چیست؟
ترک عادت‌های نادرست که سال‌ها در وجود انسان ریشه دوانده، نیازمند یک فرآیند تدریجی و آگاهانه است. در ادامه، چند راهکار موثر برای این کار ارائه می‌شود:
-
شناسایی عادتها
تحقیقات نشان میدهند که آگاهی از رفتارها اولین قدم در تغییر آن‌هاست. این آگاهی میتواند از طریق تکنیک‌هایی مانند خودآگاهی یا ثبت روزانه رفتارها حاصل شود. درنتیجه اولین قدم، شناسایی عادت‌های نادرست است. بنویسید که کدام عادتها به شما آسیب می‌زنند[1].
تحلیل:
بررسی کنید که این عادتها چه تأثیری بر زندگی شما دارند و اگر آنها را اصلاح نکنید و ادامه دهید با چه آیندهای روبرو خواهید شد. به احتمال زیاد آیندهای تاریک را به دنبال دارد. اینجا از خود بپرسید بعد از خداوند و اهلبیت علیهم السلام بهترین کسی که میتواند به من کمک کند تنها خودم هستم در نتیجه باید با آنها به شکل جدی مقابله کنم. نکته دیگر در تحلیل رفتار هدف تهیه جدولی از گامهای تغییر و محرک‌های عادت‌های نادرست است که به تغییر آنها کمک میکند[2].
عادت
-
تعیین هدف
هدفگذاری:
برای ترک هر عادت، هدف مشخصی تعیین کنید. این هدف باید SMART باشد یعنی باید مشخص Specific، قابل اندازه‌گیری Measurable، قابل دستیابیAttainable ، مرتبط Related و زمان‌بندی شده Timing باشد.
این رویکرد به افراد کمک میکند تا تمرکز بیشتری بر روی اهداف خود داشته باشند. قابل اندازه‌گیری و واقع‌گرایانه باشد[3].
زمان‌بندی:
برای زمان‌بندی باید به هدفگذاری خود توجه کنید و از آنهایی که بیشترین اهمیت و ضرورت را به خود اختصاص دادهاند شروع کنید. منظور از اهمیت، کارهایی هستند که برای ترک عادت بیشترین امتیاز را به خود اختصاص میدهند و منظور از اولویت، کارهایی که نسبت به دیگر کارها فوریتر هستند و اگر زمان آنها بگذرد جبران آنها سخت تر خواهد بود. برای ترک عادتها برنامه ریزی زمانی داشته باشید زمان مشخصی برای رسیدن ترک عادتها در نظر بگیرید.
-
جایگزینی عادتها
عادت‌های مثبت:
به جای عادت نادرست، یک عادت مثبت انتخاب کنید. مثلاً به جای پرخوری، می‌توانید ورزش کنید. بدانید مغزی که عادت های نادرست دارد تا کنون تقویت هایی را دریافت کرده است و نیاز به مشوق هایی در همان حد دارد. اینجا در کنار کارهای لذتبخش، خودگوییهای مثبت و انرژی بخشی به خود ضرورت دارد[4].
تدریج:
تغییرات را به تدریج اعمال کنید تا فشار کمتری به شما وارد شود. به گامهای کوچک خود پاداش بدهید و مطمئن باشید که مسیر درستی را دارید طی میکنید.
4. محیط مناسب
تغییر محیط:
محیط خود را طوری تغییر دهید که عادت‌های نادرست را کمتر تحریک کند. مثلاً اگر سیگار می‌کشید، از مکان‌هایی که سیگاری‌ها جمع می‌شوند دوری کنید.
حمایت اجتماعی:
از دوستان و خانواده بخواهید که شما را در این مسیر جدید حمایت کنند.
-
مدیریت استرس
تکنیک‌های آرامش:
از تکنیک‌هایی مانند یاد خدا، تنفس عمیق، یوگا یا نرمشهای کششی برای مدیریت استرس استفاده کنید.
فعالیت‌های مثبت:
به فعالیت‌هایی بپردازید که به شما احساس خوبی میدهند.
-
نظارت و ارزیابی
ثبت پیشرفت:
پیشرفت خود را ثبت کنید و به صورت دوره‌ای آن را ارزیابی کنید.
پاداش:
برای هر موفقیت کوچک، به خود پاداش دهید تا انگیزه‌تان را حفظ کنید.
-
صبوری و استمرار
صبوری:
ترک عادت‌های نادرست زمان‌بر است. صبور باشید و ناامید نشوید.
استمرار:
حتی اگر در یک مرحله شکست خوردید، ادامه دهید و دوباره تلاش کنید.
-
یادگیری از شکست‌ها
تحلیل شکست:
اگر در ترک عادت شکست خوردید، به آن به عنوان یک فرصت یادگیری نگاه کنید و دلایل شکست را تحلیل کنید.
درنتیجه ترک عادت‌های نادرست فرآیندی پیچیده است که به شناخت عمیق‌تری از رفتارها و عوامل مؤثر بر آنها نیاز دارد. با پیروی از این مراحل و ایجاد یک برنامه منظم، می‌توانید عادت‌های نادرست را ترک کرده و به سمت زندگی سالم‌تر و مثبت‌تر حرکت کنید.
منابع
[1] هیو برن، تغییر عادت ها با ذهن آگاهی، ترجمه‌ی خالقی و الیاس اکبری، تهران، ارجمند، ۱۴۰۲، ص 23.
[2] جعفر علی گلی و ابوالفضل ساجدی، رشد خلاقیت و شاخص‌های آن در روانشناسی و اسلام، قم، انتشارات مؤسسه امام خمینی (ره)، ۱۳۹۴، ص 95.
[3] مسعود جانبزرگی و مژگان آگاه، مهارت‌های موفقیت در دانشگاه، همان، ص 69.
[4] هیو برن، تغییر عادت ها با ذهن آگاهی، همان، ص 39.
